• خاصخيلي قبيلو

خاصخيلي ڳوٺ دُٻي جي مرڪز واري علائقي ۾ تقريباً ٽيهن يا چاليهن گهرن تي مشتمل هڪ محلي ۾ آباد آهن تلي کان ايندڙ روڊ سندن محلي مان گذري ٿو هتي ڳوٺ جي پهرين وڏي ۽ شاندار جامع مسجد آهي پرائمري، مڊل، توڙي هاءِ اسڪول جون سرڪاري بلڊنگون پڻ هتي آهن ان کان علاوه صوفي طالب علي خاصخيلي جي مزار آهي سڀني حوالن سان هي علائقو تمام خوبصورت لڳي ٿو ۽ وڏي اهميت رکي ٿو تاريخي پس منظر جي لحاظ سان خاصخيلي دُٻي ۾ 1932ع ۾ اچي آباد ٿيا. خاصخيلي کي سرائي جي لقب سان به سڏيو ۽ سڃاتو وڃي ٿو. ان کان اڳ ۾ هتي خاصخيلي قبيلي جو هڪ گهر ريگستان تي آباد هو جتي هڪ پيرسن مرد ۽ سندس گهر واري ڳائو مال ۽ ڪجهه ٻڪريون ڌاري سفر گذر ڪندا هئا. ڪجهه وقت کان پوءِ اهو پيرسن گذاري ويو. سندس گهر واري پڻ پيرسن هئي. امام بخش ۽ لال بخش جسڪاڻي جيڪي ان وقت انهي جاءِ تي آباد هئا جتي موجوده خاصخيلي محلو آهي. ڏاڏي امام بخش مونکي ٻڌايو ته محمد صديق حاجي عبدالله عرف حاجي ميوو ( راقم الحروف جو والد صاحب)، محمد بخش، مشغول، ۽ الله ڏتو جو جنم به اتي ٿيو هو. ان پيرسن عورت کي سام ڪري پنهنجي گهر جي ڀر ۾ گهر ٺاهي ويهاريو. 1932ع ۾ جڏهن سکر بئراج ٺهيو ۽ واھ وهڻ بعد ملڪ آباد ٿيو ته دُٻي ۾ مهاڙي جيڪا واھ جي ڀر ۾ هئي سا صدا بهار جي نالي تي هڪ رپيه هڪ جريب جي حساب سان نيلام ٿي. امام بخش ۽ لعل بخش مهاڙي مان ويھه جريب زمين خريد ڪري لڏي وڃي واھ جي ڀر ۾ آباد ٿيا ۽ پنهنجا گهر ان پيرسن خاصخيلي عورت کي بخش ڪري ويا بعد ۾ ان پيرسن عورت پنهنجا ڪجهه مائٽ ٻاهران لڏائي اچي ويهاريا جن ۾ اسان جي وڏن جي چوڻ موجب محمد جمن خاصخيلي سر فهرست هو، بعد ۾ مٺو خان خاصخيلي ۽ بهادر علي خاصخيلي به اچي ويٺا. علائقي ۾ زمين جو ايترو گهڻو قدر ڪونه هو ۽ سستي وڪامندي هئي. دُٻي ۾ اڪثر زمينون رند قبيلي جون هيون جنهن ۾ شاھ محمد رند جون گهڻيون زمينون هيون، خاصخيلي قبيلي وارن آهستي آهستي اهي زمينون خريد ڪندا ويا ۽ مضبوط ٿيندا ويا ۽ اولهندي پاسي مٽ واري علائقي کان ڪافي گهر لڏي اچي هتي آباد ٿيا. اڄ به سندن تعلقات ۽ واسطا گهڻي کان گهڻا ڳوٺ مٽ ۽ عبدالرحيم خاصخيلي وارن سان وابسته آهن .1960 کان پوءِ وارو منظر مونکي چٽو ياد آهي سڀ خاصخيلي صرف هڪ جاءِ تي آباد هئا جٿي هن وقت صرف مکڻ جو گهر آهي باقي سڀ آبادي وڌڻ سبب پکڙجي ڪشادگي سان ويٺا آهن. خاصخيلي بردبار جفا ڪش ۽ محنتي ماڻهو آهن . سندن وڏا سرائي سائينداد خان، سرائي بهادر علي، سرائي قلندر بخش، سرائي ڪوڙل خان، ڪيهر فقير، استاد صوفي طالب علي، محمد صالح، الله جوڙيو، قابل ذڪر شخصيتون هيون. جيڪي هن وقت دنيا ۾ موجود نه آهن هن وقت خاصخيلين ۾ پيرسن ۽ سندن وڏو سرائي گل بيگ آهي ۽ وڏي عمر وارن ۾ الله ڏنو مکڻ، رحيم داد، غلام شبير، حسين بخش، محبت ۽ ميرڻ شامل آهن. جڏهن ته نوجوانن ۾ حاجي محمد بخش، علي بخش، عطا حسين، قاصد حسين، محمد جمن، مٺل، صوفي ديدار علي ۽ ٻيا شامل آهن. سرائي بهادر علي جو هڪ صدا حيات ڪارنامو دُٻي جي ماڻهن لاءِ تعليم جو تحفو آهي جنهن جو الڳ ذڪر ڪيل آهي. ۽ ياد رکڻ جهڙو آهي. مون خاصخيلن بابت ذڪر ڪيل هي سڄي معلومات امام بخش ۽ حاجي محمد صديق کان حاصل ڪئي.
هتي هڪ ذّڪر استاد مرحوم صوفي طالب علي جو ڪندو هلان ته هي شخصيت ڳوٺ مٽ کان لڏي اچي دُٻي کي رونق افروز ڪيو هو سائين بهترين استاد ۽ محنتي هو، ارادي جو پڪو دل جو دلير، طبيعت جو شوخ ۽ جوشيلو ماڻهو هو. جڏهن کيس ڪاوڙ ايندي هئي ته سندس اڳيان ڪوبه بيهي نه سگهندو هو سڀ کان وڌيڪ اهيا ڳالهه ته تمام هوشيار استاد اديب ۽ شاعر به هو. ڪجهه وقت اسڪول دُٻي ۾ استاد حاجي محمد ڇٽل جسڪاڻي استاد غوث بخش ملاح سان گڏجي تعليم ڏنائون. سنڌي گرامر جو ماهر استاد هو تعليم جي لحاظ سان منهنجو ان سان واسطو 1971ع ۾ پيو جڏهن آءُ خيرپور ڪاليج ۾ پڙهندو هوس. مون کائونس چالهه ليسن پلان ٺهرايا. سائين مونکي چيو استاد غوث بخش ظفر آباد بدلي ٿي ويو آهي مونکي انگريزي گهٽ ايندي آهي خانگي طور انگريزي تعليم حاصل ڪندڙ ٻن نياڻين کي ڪجهه انگريزي سبق توهان سيکاريو ۽ ليسن پلان مان ٺاهي ٿو ڏيان. نياڻين کي ويهن ڏينهن ۾ مون انگريزي جا پندرھ سبق پڙهايا ۽ سائين مونکي چاليھ ليسن پلان ٺاھي ڏنا. تمام گهڻين خوبين جو مالڪ استاد صوفي طالب علي خاصخيلي طبيعت ناساز هئڻ ڪري ڊاڪٽر کان انجيڪشن ڪرائي. انجيڪشن جي ردعمل ڪري وفات ڪري ويو. سندس مزار دُٻي ۾ آهي سندس پٽ صوفي ديدار علي خاصخيلي مزار مٿان مقبرو ٺهرايو آهي. هر سال سندس ورسي جي موقعي تي ميلو لڳندو آهي راڳ ۽ موسيقي جي محفل ٿيندي آهي لنگر ۽ نياز به تقسيم ڪيو ويندو آهي.

شخصيتون ۽ خاڪا

منهنجو ماڳ منهنجون يادون