پروفيسر محبوب علي چنا جي شخصيت کي منظوم ڀيٽا
چنا صاحب جي شخصيت، ڪردار، علمي ،ادبي خدمتن جي حوالي سان، سنڌ جي ڪجهه نامور شاعرن سندس کي ”منظوم ڀيٽا“ طور پيش ڪيو آهي.
(i) سيد اظهر گيلاني:
سيد اظهار گيلاني چنا صاحب جي پوري نالي يعني محبوب علي کي هر هڪ اکر کي شاعريءَ جي روپ ۾ هيٺين طرح لکيو آهي.
م -------
موت کي سوره ڏيندو سر آ،
موت کان ڪهڙو خوف و خطر آ،
ح -------
حال اهو انسان جو آهي،
دهر مان ڪرڻو ان کي سفر آ،
ب -------
بقا ملي ٿي، فنا ٿيڻ سان
فنا ٿيڻ جو اهو اثر آ
و -------
وڃي ٿو عدم ڏي جيڪو
ڇڏيندو نيڪي اهو بشر آ
ب -------
بهانو ان کي مرڻ جو،
هو آه جيئرو، اها خبر آ،
ع -------
علم ويو قائم ڪري وفا جو،
سبق وفا جو ئي ڪارگر آ،
ل -------
لباس الفت، ادب جو پائي،
ٿيو جهان ۾ هو جلوه گر آ،
ي -------
يقين ڪامل رهي ٿو دل کي
وسي ٿو دل ۾، مٿس نظر آ
”علي جو محبوب“ جيئرو اظهر
سي لفظ آ خوب جيئرو اظهر،
(گيلاني ، 1982ع،ص، 63)
سيد اظهر گيلاني هڪ ڀلوڙ شاعر هو سندس هن شعر مان پتو پوي ٿو ته، پاڻ محبوب چنا صاحب کان گهڻو متاثر هو، هن محبوب صاحب سان پنهنجي محبت جو اظهار اهڙي انوکي انداز سان ڪيو، جو سندس نالي موجب الفابيٽ تي شعر لکيو. مثال طور(م-ح-ب، و، ب، ع، ل، ي،)
حوالو
(1) گيلاني، اظهر، سيد: نظم، ”محبوب علي“، ”محبوب جي ياد ۾ “، مرتب، پروانو سيوهاڻي، سيوهڻ ، سرهاڻ پبليڪيشن، سال 1982ع ص ، 63 .
*
(1) سنسار جو محبوب هو (قطعه)
”اسحاق راهي“
نالو ڪيڏو اٿس پيارو دوستو!
حسن جنهن جو هو نيارو دوستو!
هرڪوئي ان کي چوي محبوب پيو!
بخت جو خود هو ستارو دوستو!
يار ۽ اغيار جو محبوب هو،
الغرض هر پار جو محبوب هو،
زندگي جنهن جي خلوص سان ڀريل،
”ڇا چوان!سنسار جو محبوب هو“
منتظر ان جي ارادن جا سوين،
هن جي سوچن تي فدا هر سوچ هئي،
فيصلا هن جا هيا عظمت نشان،
انفراديت ڏسو جو بر ملا هر سوچ هئي،
علم سان جنهن جي محبت انتها،
۽ ادب تي ٿي رهيو هر دم فدا،
سنڌ جي ڄڻ هو ثقافت جو ظهور،
هو تمدن جي فلڪ جو مهه لقا،
شاعري سان انس رکندو هو ڪثير،
۽ وري تحرير سان الفت سندس،
حسن هو تقرير جي فن جو جناب،
ان طرح ظاهر رهي عظمت سندس،
موت اهڙي تي حياتيون صد فدا،
انتها اهڙي تي قربان ابتدا،
جنهن اجل آهي ڏٺو ڪعبيٰ اندر،
بخت انجا ٿيا حقيقت آ شنا،
(راهي، 1982ع، ص، 64،)
سائين اسحاق راهي جون به، چنا صاحب سان ادبي ڪچهريون ٿينديون هيون، راهي صاحب ،چنا صاحب کي پنهنجو دوست ۽ محسن سمجهندو هو. هن شعر ۾ اسحاق، محبوب صاحب جون تمام گهڻيون خوبيون بيان ڪيون آهن، جنهن مان پتو پوي ٿو ته، محبوب صاحب پنهنجي دؤر جو هڪ اعليٰ گڻن وارو انسان هو.
حوالو
(1) راهي، اسحاق؛ قطعه،”سنسار جو محبوب هو“ ،”محبوب جي ياد ۾“، مرتب، پروانو سيوهاڻي، سيوهڻ، سرهاڻ پبليڪيشن، سال 1982ع، ص، 64
*
(2) سئو سئو سلام منهنجا
”ساغر سيوهاڻي“
محبوب علي چنا تي، سئو سئو سلام منهنجا،
انمول بي بيها تي، سئو سئو سلام منهنجا،
صاحب دل و صفا تي، سئو سئو سلام منهنجا،
راضي سدا رضا تي، سئو سئو سلام منهنجا،
محبوب علي چنا تي، سئو سئو سلام منهنجا،
اڄ ياد ۾ چنا جي دل اشڪبار آ،
محفل ۾ اڄ اديبن کي انتظار آ،
افسوس اڄ اسان کان مرحوم ڌار آ،
محبوب علي چنا تي، سئو سئو سلام منهنجا،
بوءِ گلاب رنگت لڪجي نٿي سگهي،
علم و ادب جي عظمت لڪجي نٿي سگهي،
لعل و گوهر جي قسمت لڪجي نٿي سگهي،
محبوب علي چنا تي، سئو سئو سلام منهنجا،
طاقت قلم کي ناهي تحرير ڇا لکان،
امرٿيو نمايان ڪهڙو ڪيان بيان مان،
قاطر زبان آهي بي بات ڇا چوان مان،
محبوب علي چنه تي، سئو سئو سلام منهنجا،
بحر علم جو ناياب آهي عظيم گوهر،
شهباز جو شيدائي هي دادلو آ دلبر،
شهباز ياد گار جو هو بار بار رهبر،
محبوب علي چنا تي، سئو سئو سلام منهنجا،
علم و ادب جو مشعل چوڏهين جو چنڊ ڪامل،
نظم و نثرجو ان کي پورو هودرس حاصل،
هر علم جو هو واقف هر گز نه هو ڪو غافل،
محبوب علي چنا تي، سئو سئو سلام منهنجا،
علم و ادب کان ان جو روشن دماغ هو،
علم و ادب جو هر دم روشن چراغ هو،
علم و ادب جي پار جو سرسبز باغ هو،
محبوب علي چنا تي، سئو سئو سلام منهنجا،
علم و ادب جي خذمت، قوم وطن جي خذمت،
علم و ادب جي عظمت، قوم وطن جي عظمت،
علم و ادب جي عزت، قوم وطن جي عزت،
محبوب علي چنا تي، سئو سئو سلام منهنجا،
اخلاق هن جو هي هو کلندو سدائين هو،
سڀ ڪنهن سان پائي ڀاڪر ملندو سدائين هو،
مون وٽ هلي اچي هو پهچندو سدائين هو،
محبوب علي چنا تي، سئو سئو سلام منهنجا،
علم و ادب ۾ آهي عاليٰ مقام انجو
ٿيو آخرين مدينو شاهي قيام انجو،
”ساغر“ لکي ڪيو آپورو ڪلام انجو،
محبوب علي چنا تي، سئوسئو سلام منهنجا،
(سيوهاڻي ، 1982 ع ، ص ، 61 ،62 )
ساغر سيوهاڻي نه رڳو سندس ڳوٺائي هو، پر سندن پاڙيسري به هو، ساغر صاحب به چنا صاحب جي ياد ۾ مٿيون بي نظير”سلام“ جي عنوان سان هڪ نظم لکيو آهي، جنهن مان سندن دوستن سان وابستگي ۽ قرب جي خبر پوي ٿي.
حوالو
(1) سيوهاڻي، ساغر: نظم، ”سئو سئو سلام منهنجا“ ،”محبوب جي ياد ۾“، مرتب، پروانو سيوهاڻي، سيوهڻ، سرهاڻ پبليڪيشن، سال، 1982ع، ص61 ،62 .
(3) نور محمد شاهه ”نورل“ به منظوم ڀيٽا طور شاعري پيش ڪئي آهي.
مه منور مٺل، منٺار محبوب علي،
دلربا دلبرڌئل، دلدار محبوب علي.
خوب خلقت، خوب خصلت، خوبرو خندان خليق،
سٿ سنگت، سيرت سندو، سينگار محبوب علي.
مور مجلس معرڪي، محفل سندو مشفق مليح،
شفقتئون شيرين زبان، شهوار محبوب علي.
همدرد و همراه هيڻن ۽ حقيرن جو حبيب،
غمزدن جو غوروند، غمخوار محبوب علي.
جنهن چکي چش چاش، جنهن جي چار چشميءَ جي ادا،
ڪين وسري تنهن ڪنان، ڪنهن وار محبوب علي.
شد علي رضه محبوب اورا، وآنست محبوب علي،
گشت زان، گوهر فشان، گفتار محبوب علي.
مجلسي محبوب جا، محبوب سڏجن سي به ٿا،
ٿي سڌر سرسي سدا، سرڪار محبوب علي.
با مسّميٰ اسم احسن عمدة الاسماءَ آهي،
نيڪ محضر نامور نروار محبوب علي.
(1) ”نور محمد“ ناهه جهڙس، ڪوئي نظمي نواز،
سچ سخندانن سندو، سالار محبوب علي.
(نورل ، 1970ع ، ص ، ڪ)
محبوب کي نورمحمد نورل به نه ويساريو ۽ هن جي علمي ادبي، اخلاقي ڳالهين جو ذڪر هن شاعري ۾ ڪيو. سندن ان شاعري مان اهو پتو پوي ٿو ته، محبوب صاحب پنهنجي دؤر ۾ واقعي محبوب انسان هو.
حوالو
(1) نورل، نورمحمد، شاهه؛ ”ڪليات نورل“، مرتب، پروفيسر محبوب علي چنا، حيدرآباد اداره صالح سيريز،سال، 1970ع، ص،ڪ.
(4) ”محبوب علي چنا“، الحاج شاهنواز، ”مسافر“
سجاڳي ڪري جنهن ادب کي سڃاتو،
لڳو خوب محبوب تعليم کاتو،
(1) ادب ساڻ ٿيندو آ، اخلاق وارو
چنا بي لڳايو انهي ساڻ ناتو،
(2) ڏٺائين ته تعليم شعبو سچو آ،
علم جي آڪابر قدر خوب ڄاتو،
(3) ادب ڪوٺ محبوب کي ٿي ڏني جنهن،
سٺي جاءِ سمجهي اُتي پير پاتو،
(4) وٺي جو به رشوت ادب سو ڏئي ڇا،
چنا نينهن پنهنجو ادب ساڻ لاتو،
(5) چنا پاڻ ادبي رهاڻيون رَچايون،
هيوڪين صاحب نه گوُنگو نه ٻاتو،
(6) جيئن باغ مان ڀنؤرَ خوشبوَ کڻن ٿا،
اچي هِت به ڏنل خان ڏاتو،
(7) سدا شاعرن جي مٺي گفتگو آ،
”مسافر“ به آهي ادب لاءِ آتو.
(چؤسٽا)
(1) محبوب علي چنا وڌ خدمت ڪئي ادب ۾،
اولاد سان به بيحد شفقت ڪئي ادب ۾،
جهڙيءَ طرح پکين ۾ سڀ هنج ڪين ٿيندا،
لائق هيو ته پيدا عظمت ڪئي ادب ۾،
(2) وسري نٿو سگهي سو ڪردار جي سٺو آ،
تاريخ ٿو ٺهائي بيدار جي سٺو آ،
تعليم ساڻ نالو روشن ڪري سگهي ٿو،
محبوب علي چنا جو هر ٻار جي سٺو آ.
چنا صاحب، علمي ادبي خدمتن سان گڏ، تعليمي خدمتون به تمام گهڻيون سر انجام ڏنيون.انهن خدمتن جو اعتراف، هن شاعريءَ ۾، الحاج شاهنواز، مسافر ڪيو آهي. هن شاعريءَ ۾ مسافر، چنا صاحب کي برجستو آفيسر ۽ بي داغ انسان، همدردانه رويو رکندڙ ،بهترين ڪردار جو مالڪ، تعليم سان سڄي عمر مخلص رهيو، ۽ تعليم خاطر ئي سڄي سنڌ ۾ پنهنجو نالو روشن ڪيو.
(مٿيون نظم ۽ ٻه چؤسٽا، اڻ ڇپيل آهن)