املتاس _ ڇمڪڻي (Cassia Fistula)
ٿي املتاس تان ڪوڪ ڪويل ڪري،
هو پري آ، پري آ، پر ي آ پري.
هن کي عام ماڻھو املداس چوندا آهن هي مشھور وڻ آهي، هن جا بہ گهڻا ئي قسم آهن وڻ آهن ڪي ٻوڙا آهن. هن کي عربي ۾ خيار شنبر فارسي ۾ مغز فلوس، هندي ۾ ڪرواله، بيڪر چون، هن جي زات جو نالو “انگريزيءَ ۾ ڪاشيا ۽ سندس نالو ڪاشيا فسٽيولا آهي” رواجي نالو “پڊنگ پائيپ ٽري اٿس، پن گهاٽا ۽ ڳوڙهي سائي رنگ جا ٿا ٿينس، مئي ۾ گل ڪندو آهي، جو کيل پيلي رنگ جا ٿيندا آهن، ڏاڍا سھڻا لڳندا آهن. گلن ۾ هڪڙي قسم جي بوءِ ٿيندي آهي، جرمن ماڻھو هنن گلن کي سونھري مينھن جو نالو ڏيندا آهن، هي وڻ ڊگهيون ڪاريون ۽ گول ڦريون بہ ڪندو آهي جن ۾ ٻج رهي ٿو. املتاس دوا جي ڪم ۾ ايندو آهي. ٻجن ۾ جلاب جو اثر رهيس ٿو. هن جي هڪڙي قسم کي هندوستاني ماڻھو داد مردان چوندا آهن ڪاري ڪاٺين جي اندران ڳر ٿيندي آهي. خلط مفراء ۽ بلغم لاءِ جلاب آهي.
جگر جي سُرن، ٻرهل کي تحليل ڪن ٿيون. آنڊن جي بيماري، پيچش، جريان تپ گرم ۾ مفيد آهي.
نڙيءَ ۾ ڦرڙين خناق ۽ سوڄ لاءِ ڏاڍو فائدي مند آهي.
املتاس کي شاهي درخت سڏيو ويندو آهي. گهڻن علائقن ۾ راجه تارو جي نالي سان سڏيو ويندو آهي، پاڪسان سميت جنوبي ايشيائي ملڪن ۾ املتاس جا وڻ عام جام پايا وڃن ٿا.
املتاس جو وڻ عام طور تي ڪافي بُلند هوندو آهي ۽ ان جون ٽاريون تمام ڊگهيون ڪونہ ٿين ان جا پن ڄمون جي پنن سان ميل جول کائن ٿا. املتاس جا “گل” ڳڇن جي صورت ۾ زرد رنگ جا ٿين ٿا. ان کي زرد گلن جي وجهه کان گولڊن رين ٽري جي نالي سان بہ ياد ڪيو وڃي ٿو.
ان جو ڦل (ميوو) هڪ هٿ تائين ڊگهو ٿئي ٿو.
هي ڦل جڏهن ڪچو هوندو آ تہ سائو رنگ هوندو اٿس ۽ پچڻ کانپوءِ ڪاٺي وانگر سخت ۽ ڪاراڻ تي مائل ٿيو پوي.
ان ڦل جي اندر ٻج ۽ ڪاري رنگ جو گودو هوندو آهي جيڪو زيادہ تر مختلف بيمارين ۾ علاج طور استعمال ڪيو وڃي ٿو.
املتاس جي ڦل جو ذائقو قدري مٺو ٿئي ٿو مگر ان جي خوشبوءِ دلڪش ڪانھي.
املتاس جو مزاج گرم ٿئي ٿو جڏهن تہ ڪجهہ طبي ماهرن جو چوڻ آهي تہ سندس مزاج متعدل ٿيندو آهي. هي هر قسم جي بيماري جو علاج ڪري ٿو ۽ جسم کي مختلف مائيڪرو بيل انفيڪشنز کان بچائي ٿو.
ان کان علاوہ املتاس ۾ جراثيم ڪش خصوصيات بہ حاصل ڪئي وڃي ٿي جڏهن تہ سوزش کي گهٽ ڪرڻ جي صلاحيت رکي ٿي. املتاس کي اگر طبي ماهرن جي هدايت مطابق متوازن مقدار ۾ استعمال ڪئي وڃي تہ هيٺيان فائدا ملي سگهن ٿا.
ذبابيطس جي مرض ۾ مفيد آهي. ذيابيطس جو شمار انھن مرضن ۾ ڪيو ويندو آهي جنھن جي هن وقت دنيا جي آبادي جو وڏو حصو متاثر آهي، هن مرض کي ڪنٽرول ڪرڻ ۾ املتاس جو استعمال ڏاڍو مفيد ثابت ٿيو آهي ڇو تہ اروي وانگر املتاس جي استعمال سان هن مرض کي ڪنٽرول ۾ مدد ملي ٿي.
ياد رهي تہ ذيابيطس کان ڇوٽڪارو نہ ٿو ملي سگهي هي هڪ دائمي مرض آهي، هن جي علامات کي صرف ڪنٽرول ڪري سگهجي ٿو.
دل جي ڪارڪردگيءَ ۾ اضافو:
املتاس هڪ اهڙي دوا آهي جنھن جي استعمال سان دل جي بيمارين جي خطرات گهٽجي وڃن ٿا ۽ املتاس دل جي ڪارڪردگي کي بھتر بڻائي ٿي. املتاس کي باقاعدگي سان استعمال ڪرڻ سان بلڊ پريشر بہ نارمل ٿيو وڃي ۽ بلڊ پريشر جي شوگر جي ليول بہ متوازن رهي ٿي.
قبض جي علامات ۾ مفيد:
سٺي صحت لاءِ وڏي آنڊي جو صحت مند هجڻ تمام ضروري آهي، جڏهن اوهان جو هاضمو صحيح هوندو تہ اوهان جي صحت بہ صحيح هوندي. جيڪڏهن اوهان جو هاضمو صحيح نہ آهي ۽ اوهان کي قبض جي شڪايت آهي تہ ان تڪليف کان نجات املتاس مفيد ثابت ٿي سگهي ٿي. املتاس کي کي پنھنجي اينٽي بيڪٽيريل خصوصيت جي بنياد ۽ ان ۾ موجود فائبرز جي وجهہ سان قبض جي خلاف مفيد سمجهي وڃي ٿو.
پيٽ جي چرٻي گهٽ ڪرڻ لاءِ مفيد:
اڪثر ماڻھو موٽاپي ۽ وڌندڙ پيٽ جي شڪايت ڪن ٿا، پيٽ جي چرٻي کان ڇوٽڪاري لاءِ املتاس جي پڪ ڦيري ٻن انچن جو ٽڪڙو وٺي اچو ان ٽڪڙي مان گورو صاف ڪري هڪ ڪپ پاڻي ۾ پسائي رکو ۽ ان۾ هڪ چمچو وڏف جو شامل ڪريو. رات ڀر وڏف ۽ امتلاس جي گوري کي پسائي رهڻ بعد صبح جو ڇاڻي نيراني پاڻي پي وڃو. هن عمل ڪرڻ سان ٿورن ڏينھن ۾ پيٽ جي چرٻي ختم ٿيڻ شروع ٿيندي.
معدي جي تيزابيت جو خاتمو:
کاڌي کي هضم ڪرڻ لاءِ تيزابيت بڻجڻ وارو عمل ضروري آهي، اگر تيزابيت نہ ٺھي تہ کاڌو هضم نہ ٿيندو تاهم زيادہ مقدار ۾ ايسڊ بڻجڻ جي وجهہ سان معدي جي جهلي متاثر ٿئي ٿي. جيڪڏهن اوهان کي معدي جي تيزابيت جو شڪار آهيو تہ املتاس اوهان لاءِ مفيد آهي. املتاس معدي تي پنھنجو اثر ظاهر ڪري ان جي گرمي ۽ تيزابيت کي گهٽ ڪري ٿي.
ماهواري جي بي قاعدگي ختم ڪرڻ ۾ مفيد آهي. اڪثر عورتن کي ماهواري ۾ بي قاعدگي جي شڪايت رهي ٿي ۽ ڪڏهن ڪڏهن ٻن کان چئن مھينن تائين عورتن کي ماهواري نہ ايندي آهي. اهڙي عورتن کي املتاس جون ڦريون اهم ڪردار ادا ڪري سگهن ٿيون.
ماهواري جي بي قائدگي کان ڇٽڪاري پائڻ لاءِ املتاس جي ڦري جي ننڍڙي ٽڪري کي اڌ ڪپ پاڻي ۾ رات جو پسائي رکو. صبح جو نيراني ان پسايل ڦري کي نپوڙي اهو پاڻي پي وڃو. ڪجهہ ڏينھن ۾ ماهواري جاري ٿي ويندي.
آرٿرائيٽس جي ڪمي:
آرٿرائيٽس جي بيماري جي وجهہ سان اسان جي گوڏن جي سوزش ۽ سور کي برداشت ڪرڻو پوندو آهي. ان سور ۽ سوزش کان ڇٽڪاري لاءِ اوهان کي املتاس ذريعي ڇوٽڪاري ملي سگهي ٿو.
زخم جلدي ۾ ڀرجي وڃڻ ۾ مددگار:
املتاس ۾ اهڙي خاصيت موجود آهي جو ٽشوز کي ٻيھر ٺاهڻ ۾ مدد فراهم ڪري ٿي. املتاس کي اگر ڌڪ لڳڻ جي صورت ۾ استعمال ڪيو وڃي تہ آساني سان ۽ ٿوري وقت ۾ زخم ڀرجي وڃن ٿا.
املتاس ۾ اينٽي فنگل ۽ اينٽي بيڪٽيريل خصوصيات پائي وڃي ٿي، جيڪا مدافعتي نظام کي مضبوط بڻائي ٿي جنھن سان بيمارين کان بچائي ممڪن ٿئي ٿو.
بخار جي شدت ۾ ڪمي:
بخار جي شدت ۾ ڪمي آڻڻ لاءِ املتاس کي استعمال ۾ آڻڻ گهرجي. املتاس جو پاڻي استعمال ۾ آڻيو.
Cassia fistula, also known as golden shower, purging cassia, Indian laburnum, kani konna, or pudding-pipe tree, is a flowering plant in the family Fabaceae. The species is native to the Indian subcontinent and adjacent regions of Southeast Asia. It is the official state flower of Kerala state and Delhi UT in India. It is also a opular ornamental plant and is also used in herbal medicine.
DESCRIPTION
The golden shower tree is a medium-sized tree, growing to 10–20 m (33–66 ft) tall with fast growth. The leaves are deciduous, 15–60 cm (6–24 in) long, and pinnate with three to eight pairs of leaflets, each leaflet 7–21 cm (3–8 in) long and 4–9 cm (1+1⁄2–3+1⁄2 in) broad. The flowers are produced in pendulous racemes 20–40 cm (8–16 in) long, each flower 4–7 cm (1+5⁄8–2+3⁄4 in) diameter with five yellow petals of equal size and shape. The fruit is a legume, 30–60 cm (12–24 in) long and 1.5–2.5 cm (9 ⁄16–1 in) broad, with a pungent odor and containing several seeds.
The tree has strong and very durable wood, and has been used to construct "Ehela Kanuwa", a site at Adam's Peak, Sri Lanka, which is made of C. fistula (ahala, ehela, or aehaela, ඇහැල in Sinhala [8]) heartwood. The golden shower tree is not a nitrogen fixer.
CULTIVATION
Cassia fistula is widely grown as an ornamental plant in tropical and subtropical areas. It blooms in late spring/early summer in hot, dry weather. Flowering is profuse, with trees being covered with yellow flowers, many times with almost no visible leaves. It grows well in dry climates. Growth for this tree is best in full sun on well-drained soil; it is relatively drought-tolerant and slightly salt-tolerant. It will tolerate light brief frost, but can get damaged if the cold persists. It can be subject to mildew or leaf spot, especially during the second half of the growing season. The tree blooms better with pronounced differences between summer and winter temperatures
POLLINATORS AND SEED DISPERSAL
Various species of bees and butterflies are known to be pollinators of C. fistula flowers, especially carpenter bees (Xylocopa sp.) In 1911, Robert Scott Troup conducted an experiment to determine how the seeds of C. fistula are dispersed. He found that golden jackals feed on the fruits and help in seed dispersal.
USES
It is used in Vishu festivals as a traditional trademark in Kerala.
FOOD
In India, flowers of the golden shower tree are sometimes eaten by people. The leaves have also been used to supplement the diets of cattle, sheep, and goats fed with low-quality forages
.
MEDICAL
In Ayurvedic medicine, the golden shower tree is known as aragvadha, meaning "disease killer". The fruit pulp is considered a purgative, and self-medication or any use without medical supervision is strongly advised against in Ayurvedic texts. Though it has been used in herbalism for millennia, little research has been conducted in modern times, although it is an ingredient in some mass-produced herbal laxatives. When used as such, it is known as "cassia pods".
Within developing countries, approximately 80% of populations prefer the usage of traditional medicine to resolve primary medical symptoms. The medicines and drugs derived from plants along with other herbal formulations are considered low risk and have less side effects in comparison to modern medicine by many locals especially within the Asian communities.
In India, a cathartic made from the pulp is sometimes added to tobacco
.
COSMETIC
Cassia fistula flower extract displayed anti-aging properties when introduced to the human skin fibroblast and has a variety of cosmetic and nutritional applications. It displays an ability to cause hypopigmentation and can be applied as a whitening agent.
CULTURE
Cassia fistula is both the national tree and national flower of Thailand in Thai ratchaphruek (Thai: ราชพฤกษ์) and the blossoms are commonly referred to as dok khun (Thai: ดอกคูน). Its yellow flowers symbolize Thai royalty. A 2006–2007 flower festival, the Royal Flora Ratchaphruek, was named after the tree. Cassia fistula is also featured on a 2003 joint Canadian-Thai design for a 48-cent stamp, part of a series featuring national emblems.
The Indian laburnum is the state flower of Kerala. The flowers are of ritual importance in preparation of Kani during the Vishu festival of Kerala which falls in the month of April. The tree has been depicted on a 20-rupee stamp.
The tree is frequently cultivated in Buddhist temples in Sri Lanka where the Sinhala name is Ehela, ඇහැල. The tree is also the provincial tree of the North Central Province of Sri Lanka.
In Laos, its blooming flowers known locally as dok khoun are associated with the Lao New Year. People use the flowers as offerings at the temple, and also hang them in their homes for the New Year in belief that the flowers will bring happiness and good luck to the households.
The laburnum is the school tree of National Taiwan Normal University, thought to be because of the seed pods' similarity to the whips used by teachers in times past.