ٻٻر جي اهميت (تحقيقي ۽ طبي آئيني ۾)
هي وڻ قدرتي طور خشڪ علائقن ۽ سخت زمين ۾ ٿئي جھڙوڪ آفريڪا کان سينگال کان مصر هيٺ کان ڏکڻ آفريڪا، ايشيا کان عربيا کان انڊيا، برما ۽ سريلنڪا، وڏي انداز ۾ سنڌ ۾ ٿئي.
سنڌو دريا جي ٻنھي ڪنارن تي هن جا ٻيلا آهن، ان کان علاوہ ٻھراڙيءَ جي ڳوٺڻ ۾ ٻنين ٻارن ۽ واهن جي ڪپرن تي هي وڻ جام نظر ايندو. هت ٻٻر ٻن قسمن جو ٿئي هڪ ڪارو ۽ ٻيو ڀورو، ڪاري قسم کي سڌا ڪنڊا ۽ گهڻيون شاخون ٿين ۽ وڏو ٿڙ ٿئي. ڀوري وڻ ۾ تمام گهڻا ڪنڊا ٿين ۽ جيئن عمر وڌندي تہ ان جي ڪاٺ جو رنگ (Reddish Black) ٿيندو ويندو. ٻنھي قسمن جي وڻن جي اوچائي 50 فوٽ تائين ٿئي ۽ ٿڙ 10 کان 50 فوٽن جو ٿئي. ٽارين جي جيڪي ڪنڊا ٿين سي اڌ انچ کان ٻن انچن جا ڊيگهہ ۾ ٿين ٿا. عام طور ٻھراڙين ۾ ٻٻرن جون ٽاريون ڪٽي گهرن جي ٻاهران بچاءَ لاءِ ۽ مال جي واڙن لاءِ وڏا وڏا لوڙها ڏنا ويندا آهن. سڪل ٽاريءَ ننڍڙي کي ڍنگهري ۽ وڏيءَ کي ڍنگهر چيو ويندو آهي، مگر معلوم هجي تہ هتي اصطلاح هر ڪنڊي دار وڻ جي ٽاريءَ لاءِ استعمال ٿيندي آهي، جنھن ۾ ٻير، ڪنڊي ۽ ڪرڙ جو وڻ اچي وڃن ٿا. بھار جي مند ۾ هي وڻ گل جهلي جيڪي سونھري ۽ پيلا گل ٿين، جنھن کي “ٻونگر” بہ چيو وڃي جنھن کي ٻڪريون ۽ رڍون وڏي شوق سان کائن. بھار جي مند ۾ هي وڻ گل جهلي جيڪي سونھري ۽ پيلا گل ٿين جن ۾ وڻندڙ خوشبو ءِ بہ ٿئي، مارچ ۽ اپريل ۾ انھن گلن مان پلڙا Pads بہ نڪريو اچن، فرين کي پلڙا بہ چيو ويندو آهي). انھن ڦرين جي ڊيگهہ 6 انچ ٿئي هر هڪ فڙي يا پلڙي ۾ 9 کان 11 ٻج ٿين. ڪڏهن ڪڏهن ڪنھن ڦريءَ مان 31 ٻج بہ نڪتا آهن. ان مند ۾ اڇي ۽ ڳاڙهي رنگ جو لڳ لڳدار رس وڻ کان نڪرندي آهي جيڪا اسان کي کونئر جي شڪل ۾ ملي ٿي جيڪا دوا طور ڪم اچي ٿي. پلڙن جي رس ڪپڙن رڱڻ جي ڪم آڻبي آهي.
سيرڪو ڪوهستان ۾ محترم ﷲ بچايو سمون ڪوهستاني ماڻھن جي ڪپڙن رڱڻ جو طريقو پلڙا ڪُٽي، ٿانوَ ۾ وجهي باھہ تي رکن، جڏهن پاڻي جوش ۾ اچي، تڏهن وجهن منجهس لٽا، ٿوري دير ۾ لٽا رڱجي ڪارا ٿي پوندا، اڃان بہ جي ڦٽڪيءَ چٽ ڏنائونس تہ رنگ هيڪاري پڪو پلڙڻ ۾ سخت داڻا يا ٻج ٿئي ان کي “چيچڪا” چئبو آهي، ٻٻر جي پن ۽ ٻلڙا ٻڪريون ۽ اٺ مزي سان کائيندا آهن. هن جي ڇانوَ سٺي ٿيندي آهي، گرمين جي مند ۾ ماڻھو ۽ مال سندس هيٺان آرام ڪندا آهن. هن مان لاک ۽ کونئر نڪري ٿي. سندس ڇوڏا چمڙي رڱڻ ۽ ديسي شراب ٺاهڻ ۾ ڪم ايندا آهن ٻٻر جي ڪاٺي سخت، مضبوط ۽ جٽادار ٿئي ٿي، هن جي ٿلھن ٿڙن (بنڊن) کي چيري نڪتل ڪاٺ مان تختا، دريون، ڪرسيون، ميزون، جاين جون ڪامون، پٽيون، پينگها، کٽن جا پاوا، ايسيون (ٻانھيون) اُپرا (سپرون) ڪٻٽ، صندل، ۽ ٻيون شيون ٺاهيون وڃن ٿيون. هاري ان مان هر پانڃاريون، ڏورڻا، گاڏا گاڏيون ۽ سرايون ٺھرائن. ان کان علاوہ ٻٻر جي وڻ مان جلائو ڪاٺ بہ ملي ٿو. پروفيسر ماڻڪ پٿاوالا پنھنجي ڪتاب اي فزيڪل اينڊ اڪنامڪ جاگرافي آف سنڌ ۾ ٻٻر لاءِ بيان ڪيو اٿس تہ:
“Good for fuel, timber and ship building very tough and heavy wood, staple tree for lower Sindh”
سنڌ گزيٽيئر ۾ ڊاڪٽر ايڇ.ٽي سارلي ٻٻر جي تعريف هن ريت ڪئي آهي:
“It yields an excellent timber used extensively for wheels, agricultural implements, building purposes and fuel, a gum which is only slightly inferior to true gum Arabic an astringent bark which is used for dyeing and tanning and poods affording and excellent food for cattle of all kinds”.
مٿي ذڪر ڪيل قيمتي فائدن کان علاوہ بہ ٻٻر جو وڻ ڪيترن موذي مرضن لاءِ دوا طور ڪم اچي ٿو جنھن جي عام ماڻھو کي بلڪل ڄاڻ ڪانھي ۽ اسين اکيون ٻوٽي پيڪ ٿيل انگريزي دوائون استعمال ڪريون ٿا، حالانڪہ ڪيترن مرضن جو علاج ديسي جڙين ٻوٽين جي صورت ۾ اسان جي گهرن ۾ پوکيل وڻن ۾ موجود آهي ليڪن اسان انھن جي طبي گڻن کان ناواقف هوندي انھن مان پورو فائدو نہ ٿا وٺون.
ان کان علاوہ اسان وڻن جا دشمن آهيون ۽ ڪارائتا وڻ ڪٽي ميدان ڪري ڇڏيا آهن، گرمي جي مند ۾ وڻ جي ڇانوري لاءِ پريشان هوندا آهيون، انڪري وڻ پوکيون اسڪولن ۾ اوطاقن ۾ مئيخانن ۾ تہ جيئن انھن وڻن ۾ پکي پکڻ پنھنجا آکيرا ٺاهي پنھنجو نسل وڌائين.
طبي طور ٻٻر مان هيٺيان فائدا حاصل ڪري سگهجن ٿا:
1. ڏندن جون بيماريون: ڏندن جي ڌُڏڻ لاءِ ٻٻر جو ڇوڏو ڪُٽي، ڪپڙي ۾ ڇاڻ ڪري، لوڻ ملائي ڏندن کي مھٽجي ۽ ٻٻرجو ڏندڻ کل سوڌو ڪجي تہ ڏند مضبوط ٿيندا.
2. مھارن مان رت وهڻ: ٻٻر جو ڇوڏو پاڻي ۾ ڪاڙهي فٽڪي ملائي گرڙيون ڪجن.
3. وات پچي پوڻ: ٻٻر جو ڇوڏو پاڻي ۾ ڪاڙهي ليمي جي رس يا ڦٽڪي ملائي گرڙيون ڪجن.
4. جهوني کنگهہ: مٺي ڪاٺي، ڪارا مرچ ۽ ٻٻر جو کونئر هم وزن ڪُٽي، ماکي ملائي، گوريون ٺاهي رکجن، ڏينھن ۾ 3 ڀيرا پاڻي سان هڪ هڪ گوري ڦڪجي.
5. رت جا دست: ٻٻر جا پن هڪ تولو، ٿاڌل وانگر گهوٽي، مصري، ملائي پيئجي تہ هصر قسم جي رت جا دست اچڻ بند ٿي ويندا.
6. پيچش: ٻٻر جو کونئر اڌ تولو ڪڻڪ جي اٽي ۾ ڳوهي، ڦلڪو پچائي کائجي.
7. پيشاب بند ٿي وڃڻ: ٻٻر جا پن ۽ قلمي شورو 3 _ 3 ماسه گهوٽي پيئڻ سان پيشاب خلاصو ايندو.
8. مٺا پيشاب: ٻٻر جو کونئر سچي گيھہ ۾ ڀُڃي صبح ۽ شام هڪ هڪ رتي پاڻي سان ڦڪجي.
9. ناسور: ٻٻر جو کونئر سُرڪي ۾ گهوٽي پھو ٺاهي زخم تي ٻڌي ڇڏجي.
10. بواسير: ٻٻر جون ڦريون سُڪائي ڪُٽي ڇاڻي پاڻيءَ سان 3 ماسه هڪ دفعو ڏينھن ۾ ڦڪجي.
11. ڪامڻ (سائي): ٻٻر جون ڦريون ڇانوَ ۾ سڪائي ڪٽي ڇاڻي هم وزن مصري ملائي، پاڻي سان 3 ماسه روزانہ ڦڪجي.
12. ڏڍ: ٻٻر جا گل سُرڪي ۾ گهوٽي ليپ ڪجي.
13. باھہ جو سڙڻ: ڪو بہ عضوو باھہ ۾ سڙي پوي تہ ٻٻر جو کونئر پاڻي ۾ ڳاري ليپ ڪجي.
14. وڇونءَ جو ڏنگ: ٻٻر جا پن وات ۾ چٻاڙي ڪنن ۾ زور سان ڦوڪون ڏجن ۽ چٻاڙيل پن ڏنگ واري هنڌ تي ليپ ڪجن تہ زهر لھي ويندو.
15. مردانہ مرض (جريان): ٻٻر جا پن ڇانوَ ۾ سڪائي ڪُٽي ڪپڙڇاڻ ڪري هم وزن مصري ملائي هڪ تولو کير سان يا پاڻي سان ڦڪجي تہ فائدو ٿيندو.
16. سوزاڪ: ٻٻر جا پن ۽ ڪارا مرچ پنج داڻه ٿاڌل وانگر گهوٽي کنڊ يا مصري ملائي پيئجي تہ فائدو ٿيندو.
17. زنانہ مرض (سفيد پاڻي): ٻٻر جو کونئر هڪ ٽولو ڏهن تولن پاڻي ۾ رات جو پسائي رکجي، صبح جو ماکي ملائي پي ڇڏجي تہ زنانہ مرض لاءِ اڪسير آهي. ٻٻر جو کونئر سچي گهہ ۾ تري ڪٽي مصري ملائي رکجي. جيڪو هر قسم جي مردانہ مرض لاءِ اڪسيرآهي.
Cloth is socked in decoction of Babool pods and then dried, this procedure is repeatd of times and when necessary use piece of this cloth and put inside vagina, it helps in reducing vaginal secretion.
Also douching wihc decoction of covering a babool pods with alam reduced while discharge in vagina. Babol gum fried with ghee and made halwa, this beneficial in vaginal secretion and leucorrhoea.