تاريخ، فلسفو ۽ سياست

سنڌ جي سماجي ۽ طبي تاريخ

جيئل اوڏ جي ھن تحقيقي ڪتاب ۾ سنڌو ماٿر جي بڻ بڻيادي ۽ اوائلي ويدڪ ۽ سناتن ڌرم جي ڄاڻ، جوهر ۽ سَتي ٿيڻ جي سبب، مذهبن جو تقابلي جائزو، مختلف مذهبن مُردن کي ٿانيڪو ڪرڻ جا طريقا، مشھور شخصيتن جا اصلي ۽ عرفيت وارا نالا، ذاتين جون پاڙون، شھرن جي نالن جي پٽاڻ، وڻ ٽڻ، ٻوٽن جو تعارف، فائدا ۽ حڪيماڻي ڄاڻ جي واکاڻ ڪيل آهي.

  • 4.5/5.0
  • 92
  • 0
  • آخري ڀيرو اپڊيٽ ٿيو:
  • جيئل اوڏ
  • ڇاپو پھريون
Title Cover of book Sindh Ji Samaji aen Tibbi Tarekh

ڪِرڙ (Capparis Decidua)

هن وڻ کي سنڌي ۾ ڪرڙ، انگريزيءَ ۾ (Capparis Decidua)، عربي ۾ شجرت الدبيل فارسي ۾ درخت ڪريڙ ۽ هندي ۾ ڪرڙ چون. ڊيگهہ ۾ 5 ميٽر 16 فوٽ ٿئي. هي وڻ پاڻي گهڻو چاهيندو آهي، جتي ترائي ۽ پاڻي آهي اُتي هي تمام گهڻو واڌ ڪري ٿو سندس قد ۽ ڊيگهہ وڌي وڃي ٿي باقي جيڪڏهن هي سوڪھڙي واري جاءِ تي آهي تہ سندس واڌ ۽ ويجهہ گهٽ ڏسڻ ۾ آئي آهي. وڻ ۾ پن گهٽ نظر ايندو آهي هڪ تہ پن سنھون ۽ ننڍڙو ٻيو جلدي ۾ ڇڻي وڃي انڪري ٽارين ۾ رڳو ڪنڊا نظر ايندا آهن. نوان پن نومبر کان جنوري تائين نڪرن، گل جهلي مارچ کان اپريل آگسٽ، سيپٽمبر، گلابي ڦر (Pinky) سنڌي ٻيرن جھڙا، جنھن کي ڏنورا چوندا آهن. ڪرڙ ريگستاني علائقن لاءِ انتھائي فائديمند آهي. اهو نہ رڳو سخت موسمي حالتن ۾ زندھہ رهي سگهي ٿو، پر ريگستاني مٽيءَ جي زرخيزت وڌائڻ ۾ بہ مدد ڪندو آهي.
پُسي (ڪرڙ جا گل ۽ ٻور) رَڌي کائبي آهي. ٿر وارا شوق سان کائين. اونھاري جو هن ۾ پھريائين پُسي ٿئي جنھن کي ٿر ۾ “ٻاٽو” چون مارو ماڻھو ان جي ڀاڄي ڪن. پُسي مان پوءِ ان مان ڪي ڪچا ساوا ڦل ٿين جن کي ٿر وارا “ڪيريا” چون، جي چونڊي ڀاڄي ۽ اچار ڪري ڪم آڻي. پچڻ بعد اهي ساوا ڏيلھا ڳاڙها ٿيو پون انھن کي “پڪا” چون جي چونڊي ماڻھو کائيندا آهن. پکي خاص ڪري بلبل، هڙيا، ليلون،پڪا جام کائيندا آهن. غريب ماڻھو پُسي، ڪچا ڪيريا ۽ ڏونرا چونڊي آڻي شھرن ۾ وڪرو ڪندا آهن. پسي رڌي کائجي تہ رت بلغمي ۽ صفرا جي دستن کي بند ڪري ٿو، معده کي تقويت ڏي ٿو، آنڊن ۽ معده جي ڪيئين کي ماري ٿو، ڪاٺي جو ٻورو ڪاڙهي پياريو تہ کنگهہ جلندر، يرقان، آنڊن جو ڦٽ، رحم جي رطوبت ۽ معده جي رطوبت لاءِ مفيد آهي. ڪرڙ جو ٻونگر گهوٽي ناسور ۽ بواسير تي مرهم ڪجي، مفيد آهي! هن وڻ جي ڪاٺي مضبوط ۽ کاري ٿيندي آهي ان ڪري اڏوهي ۽ سُرو نہ لڳندو، جاين لاءِ پٽيون، ڪرڙ کان پوءِ دنگ آهن. چونرن، لانڍين ۽ ڇنن لاءِ ڪاٺي تمام سٺي آهي. ٿاڌل جا موالي ڪرڙ جي ڪاٺيءَ مان ڏنڊا ٺھرائيندا آهن. هي وڻ اتر آفريڪا، مڊل ايسٽ، ڏکڻ ايشيا ۽ ٿر ضلعي ۾ جام ڏسڻ ۾ ايندو. ٿر پارڪر سنڌ ۾ ڏونرن جي ڀاڄي رڌبي آهي جيڪا تمام مشھور ڊش آهي. ڪرڙ (Capparis Decidua) نہ رڳو قدرت جو انمول تحفو آهي، پر انسان، ماحول، ۽ زراعت لاءِ بہ انتھائي اهم آهي. ان جا غذائي ۽ طبي فائدا، ماحول سان هم آهنگ هجڻ ۽ زراعت لاءِ مددگار هجڻ ان کي هڪ اهم وڻ بڻائين ٿا. جيڪڏهن ان جي پوک وڌائي وڃي تہ اهو نہ رڳو غذائي ۽ طبي لحاظ کان فائدو ڏيندو، پر ريگستاني علائقن جي بھتريءَ لاءِ بہ مددگار ثابت ٿيندو.