پنهنجي پاران
هن ڪتاب کان اڳ “لفظ هوا ۾ خوشبوءِ” ريڊيو اسڪرپٽ تي مبني ڪتاب، گذريل سال ڇپجي چڪو آهي، مون ان ڪتاب ۾ پنهنجي پاران لکيل “ڪجھ بي ترتيب ڳالهيون” ۾ پنهنجي دل جو حال اوري ڪڍيو. اهو ئي سبب آهي جو هاڻي پنهنجي اندر جي حال اورڻ لاءِ لفظ نٿا ملن، جن لفظن سان پاڻ کي پڏائڻ لاءِ ڪي جملا گھڙي وٺان.... تنهن لاءِ بس ايترو ئي گھڻو آهي ته “مان جوئي آهيان سو ئي آهيان”.
هن ڪتاب ۾ آيل ڪهاڻين کان سواءِ ٻيون به کوڙ ساريون ڪهاڻيون منهنجي بي ترتيب مواد ۾ موجود آهن، جن کي منهنجو ٻيو نمبر پٽ محمد فهد آزاد ڪمپيوٽر تي ڪمپوز ڪري رهيو آهي. زندگيءَ جي لاهن چاڙهن جي چڙهڻ بعد وقت مليو ته وري ڪو ڪتاب اوهان جي هٿن ۾ هوندو.
ترجميڪار ۽ اديب دوست ننگر چنو، منهنجي پهرين آيل ڪتاب “لفظ هوا ۾ خوشبوءَ” مان مطمئن ان ڪري نه هيو جو هُن جو اسرار هيو ته ڪهاڻين جو ڪتاب اڳ ۾ اچڻ گهرجي ها، بهرحال دير آيد درست آيد، سو يار جي دٻڙ ڌونس تي هي ڪهاڻين جو ڪتاب“ اندر ڪارو ڪانءُ” اوهان اڳيان آهي.
هن موقعي تي ڪامريڊ عنايت لوهار کي به ياد ضرور ڪبو جنهن سان ويهي ڪتاب ۾ آيل ڪهاڻين تي خيالن جي ڏي وٺ ڪئي ۽ صلاحون ورتيون.
ڪهاڻين جي سلسلي ۾ آءُ خليل جبران ۽ سدا بهار سنڌي ڪهاڻين جي ليکڪ نجم عباسيءَ کان متاثر رهيو آهيان. جن کي آءُ پنهنجو روحاني استاد سمجهان ٿو.
سنڌ جي ڏاهي محترم رسول بخش پليجي پنهنجي ڪتاب “سندي ذات هنجن” جي باب ستين ۾ لکيو آهي، جيڪي لفظ منهنجي ذهن ۾ گهر ڪري ويهي رهيا.
“ادب سڌيءَ طرح دماغ سان مخاطب نٿو ٿئي. اهو اڻ سڌيءَ طرح، دل جي معرفت دماغ سان پنهنجي ڳالهه ڪري ٿو. سندس ٻولي علمي ڳالهين ۽ عقلي دليلن جي نه پر احساسن ۽ جذبن جي ٻولي آهي. سندس وسيلو رواجي لفظ نه پر لفظن وسيلي ٻين جي دلين ۽ تصورن تي چِٽيل تصويرون آهن.پر بامعنيٰ احساس يا جذبا به ڪنهن نه ڪنهن ڄاڻ، ڪنهن نه ڪنهن سمجهه تي ٻڌل هوندا آهن. ڄاڻ ۽ سمجهه کان خالي، بي معنيٰ احساس ۽ جذبا بي اثر ۽ فضول ٿين ٿا. اديب ۽ فنڪار جا احساس ۽ جذبا زندگي ۽ انساني سماج بابت جيتري وڌيڪ ڄاڻ ۽ سمجهه جي سرچشمن مان ڦُٽي نڪتا هوندا، اوترا ئي اُهي وڌيڪ اثرائتا ٿيندا. اهي زندگيءَ جي بُنيادِي حقيقتن ۽ سچاين جي جيتري گهري ۽ وسيع پروڙ جي عڪاسي ۽ ترجماني ڪندا، اوترا ئي اُهي وڌيڪ قيمتي ۽ ڪارائتا بڻبا. زندگيءَ ۽ انساني سماج جي بنيادي حقيقتن ۽ سچاين جي ڄاڻ، سمجهه ۽ پروڙ کان خالي ادب ۽ فن ۾ کڻي ڪيتري ڪاريگري ۽ هنر، سِٽاءُ ۽ فن هجي پر اهو ڄڻ پاڻيءَ تي ڦوٽو آهي، جيڪو پل ۾ ڦِسي پوندو.اڄ جو انسانيت دوست ۽ عوام دوست مثالي ادب اهو ۽ فقط اهو ٿي سگهي ٿو، جيڪو انساني سماج، انساني تاريخ ۽ اڄ جي دنيا جي مکيه ۽ بنيادي حقن ۽ سچاين کي ڄاڻي، سمجهي، پروڙي، انهن جي پنهنجي ڏات ۽ ڏانءُ وسيلي عڪاسي، ترجماني ۽ وڪالت ڪري.”
آءُ محترم رسول بخش پليجي جي انهيءَ اصول کي ذهن ۾ رکي لکيو ۽ جيڪو ڪجھ لکيو سي منهنجا احساس آهن، منهنجي اندر جو آواز آهي. جن ۾ ڪنهن به قسم جي لفاظي شامل نه آهي، نه ئي ڪي من گھڙت محاورا ۽ ڳالهيون.
“اندر ڪارو ڪانءَ” جي هر ڪهاڻيءَ ۾ مون پاڻ کي موجود رکيو آهي، ڪوشش ڪئي اٿم ته مان ڪنهن به ڪهاڻيءَ مان گم نه ٿيان، پر جي ڪٿي آءُ گم به ٿي ويو هجان ته ائين سمجهجو ته متان اتي ڪي اهڙا احساس به موجود هجن ،جتي گمنام رهڻ ئي بهتر هوندو.
هن ڪتاب جي مهاڳ لکڻ لاءِ مون پنهنجي پياري دوست، ريڊيو پاڪستان جي پروڊيوسر، نالي واري شاعر محترم خالد چانڊئي سان صلاح ڪئي. جنهن هڪڙي محترم اديب دوست (جيم) جو نالو کنيو، جنهن کي ڪهاڻين جو مسودو ڊگري ڪاليج لاڙڪاڻي ۾ وڃي ڏنوسين، جنهن اديب دوست پورو هڪ مهينو اڄ سڀان چئي وقت تي مهاڳ لکي نه ڏنو. هڪ ٻئي “ڳوري اديب” جيڪو عوامي تحريڪ ۾ سياسي سفر جو ساٿي رهيو، تنهن کي مهاڳ لکڻ لاءِ ميسيج وسيلي گذارش ڪئي پر ان “ڳوري اديب” وٽ ايتري اخلاقي جرئت به نه هئي جو هو هاڪاري يا ناڪاري ڪو جواب ڏيئي. سمجهيم ته مون ننڍڙي ڪهاڻيڪار لاءِ متان وڏن اديبن وٽ ڪي لفظ نه هجن تنهنڪري پنهنجي پياري دوست علم ادب شناس ۽ شاعر ، ايسوسيئيٽ پروفيسر محترم عنايت لوهار جنهن جو ذڪر اڳ ڪري چڪو آهيان، تنهن کي مهاڳ لکڻ لاءِ چيو، جنهن مهاڳ لکي ڏنو. منهنجيون لکيل ڪهاڻيون ڪيئن آهن؟ تنهن بابت محترم عنايت لوهار جو خيال سندس لکيل مهاڳ مان ئي ملي ويندو.
ڪتاب ۾ آيل ڪهاڻيون، مون کي منهنجي اولاد وانگر بيحد پياريون آهن. هڪ عام چوڻي آهي ته“انسان جنهن سان پيار ڪندو آهي، ان جا عيب نظر ناهن ايندا”. سو متان مون کان به جيڪڏهن ڪا ڪمي رهجي ويئي هجي، ان ڪري ڪهاڻيون پڙهي پنهنجي راءِ کان آگاھ ڪندا.
آءُ ٿورائتو آهيان پنهنجي دوست، سمبارا پبليڪيشن جي روح روان محترم ساجد سنڌيءَ جو جنهن مون سان سهڪار ڪري، هي ڪتاب اوهان جي هٿن تائين پهچايو. هن يار بابت بس ايترو چوندس ته منهنجا انگل ۽ آرا، هميشه سهندو رهيو آهي، ڇو ته هن سان منهنجو روح جو رشتو ريڊيو پاڪستان لاڙڪاڻي کان وٺي آهي،
شڪر گذار آهيان پنهنجي پٽن، محمد فهد آزاد، جنهن هي ڪتاب ڪمپوز ڪيو ۽ قمرالزمان آزاد جو جنهن ڪتاب جو ٽائيٽل ٺاهيو.
هن موقعي تي آءُ “سنڌ دوستي ڪلب” جي ساٿين، سارنگ ساگر، اظهر امر منگي، آسي امين ٿهيم ۽ ٻين جو شڪريو ادا ڪريان ٿو، جن ڪتاب جي ڇپجڻ کان اڳ ئي ڪتاب جي مهورت جو “سنڌ دوستي ڪلب” پاران اعلان ڪري ڇڏيو.
[b] جبار آزاد منگي
[/b] منگي محلو/مهراڻ ڪالوني نصيرآباد
ضلعو قمبر شهدادڪوٽ
03078346818 /03113508477
Email: abduljabbarmangi32@gmail.com
تاريخ: 23 اپريل 2017