سودو سونهن جو
مريم ۽ اصغر جي شادي نه ڪنهن وڏي ٺٺ ٺانگهر سان ٿي نه ئي انڌين رسمن شادي ۾ ڪا رڪاوٽ پيدا ڪئي. ٻئي ڏاڍو خوش گذاريندا هئا ڪڏهن گھر ۾ آهي ڪڏهن نه، پر پوءِ به ٻنهي جي وچ ۾ محبت برقرار رهي. هو ٻئي هڪ ٻِئي جا حال ڀائي ۽ هڪ ئي انقلابي تحريڪ جي جھنڊي هيٺ قوم ۽ وطن جي مظلوم ماڻهن جي آزادي جي جنگ وڙهندڙ سپاهي به هئا. ٻئي ڪلاڪن جا ڪلاڪ پنهنجي قوم جي وڃايل حقن بابت بحث ڪندا هئا.
شادي جي چئن سالن کانپوءِ مريم ڏٺو ته سندس انقلابي مڙس کوڙ سارا پئسا ڪمائڻ لڳو آهي، هوءَ ڪڏهن ڪڏهن پنهنجو پاڻ کان پڇندي هئي ته آخر اصغر ڪهڙي روزگار سان لڳو آهي؟ پئسن جي ندي ڪٿان وهي نڪتي آهي؟ جتان هي ڏوڪڙن جا جهول ڀري گھر کڻي اچي ٿو. بار بار مڙس کان پڇڻ جي، مريم انهن سوالن جا جواب نه پاڻ وٽ ڳولهي سگهي ۽ نه ئي مڙسهنس طرفان ڪو جواب مليس. آخر هڪ ڏينهن مريم مڙس کي چئي ڏنو، جنهن ڏينهن اصغر نئين گاڏي وٺي اچي ڏيکاريس.“ڏس چري هي گاڏي!”
مريم ڪجھ سمجهي ته نه سگهي پر ايترو ضرور پڇيائينس ته هي سڀ ڪجھ توکي پارٽي ٿي ڏئي؟
چري! پارٽي پاڻ ماڻهن جي چندي تي هلي رهي آهي، هوءَ مون کي گاڏي وٺي ڏيندي؟! پارٽي کي اسين گھڻو ڪجھ ڏنو آهي ۽ موٽ ۾ پارٽي....... خير ڇڏ انهن ڳالهين کي.
ڀلا پوءِ هي ٺٺ ٺانگهر ڪٿان ٿا اچن؟ مريم مڙس کان وري سوال ڪيو.
تون ويهي انبَ کاءُ، وڻ ڳڻين ڇا ڪندينءَ؟ اها ڳالھ تنهنجي سمجھ کان مٿي آهي. اصغر مريم کي جواب ڏنو.
پر اهي وڻ ته مان به ڏسان جيڪي مون تائين انب پهچائن ٿا. مريم مڙس کي چيو ۽ موٽ ۾ اصغر صرف ايترو چيس ته رات ٻه مهمان ايندا، ڪڪڙ وٺي موڪليانءِ ٿو، ماني تيار هجي. ائين چئي هو گھر مان نڪري ويو.
رات جا ساڍا ڏھ کن ٿيا، مريم گاڏيءَ جي هارن جو آواز ٻڌو، جيسيتائين هو ڪجھ سمجهي ۽ اٿي، گھر ۾ لڳل گھنٽي ساندهه ٽي دفعا وڳي، هن ڄاڻي ورتو ته اها ٽي دفعا گھنٽي وڄائيندڙ اصغر ئي آهي. مريم تڪڙي تڪڙي وڃي در کوليو، اصغر گاڏيءَ سميت اندر داخل ٿيو.
ٻڌ پاسي واري ڪمري ۾ مهمان رهندا، تون وڃي آرام ڪر، مهمانن کي ماني مان پاڻ کارائيندس ۽ ها ٻنهي ڪمرن جي وچ وارو درُ بند ڪري ڇڏجان.
اهي ڪهڙا مهمان آهن، جن کي گهر اندر ٿو رهائين؟
پارٽي جا اهم اڳواڻ آهن، جن جو ٻاهر رهڻ خطري کان خالي نه آهي. اصغر زال جي پريشاني کي دور ڪرڻ جي ڪوشش ڪرڻ لڳو.
اڳ ڪڏهن به اهڙي ڳالھ ته نه ٿي آهي. مريم جو حيرت جو اظهار ڪيو.
سوال جواب نه ڪر، اندر وڃ، مهمان ٻاهر بيٺا آهن. ائين چئي اصغر ٻاهر ويو ۽ مريم ٻي ڪمري ۾ وڃي مڙس جي ڪيل نئين عمل بابت سوچڻ لڳي. ملڪ ۾ مارشل لا به ڪونهي، نه ئي ڪا اهڙي تحريڪ هلندڙ آهي جو هي اڳواڻ گرفتاري کان بچڻ لاءِ لڪندا ٿا وتن. مريم سوچي سوچي سمهي پئي.
مريم! او مريم. اصغر زال کي اٿاريندي چيس. اچي هي پنج لک روپيا، سيف ۾ سنڀالي رکُ ۽ پئسن جا ڳالھ ڪنهن سان به نه ڪجانءِ.
هيترا پئسا؟ ڪنهن جا آهن. مريم اصغر کان پڇيو.
پارٽي جي دوستن جا آهن، ائين سمجھ ته پارٽي جا آهن، تون ان بابت گھڻو نه سوچ، پئسا رکي وڃي آرام ڪر. ائين چئي اصغر وري ٻي ڪمري ڏانهن ويو جتي سندس مهمان ويٺل هئا.
هيڏانهن مريم سوچ ۾ پئجي وئي ۽ مڙسهنس جا پراڻا خيال ذهن ۾ اچڻ لڳس. جڏهن چوندو هيو ته “مريم اڄ پارٽي جا ڪجھ دوست ڪچهري ڪرڻ آيا، کين ڪرايو ڪونهي، رکيل ڪجھ روپيا اٿئي ته ڏي.”
نه !!... ضرور دال ۾ ڪجهه ڪارو آهي، مريم نه چاهيندي به ٻنهي ڪمرن جي وچين در وٽ بيهي مهمانن ۽ مڙس جي وچ ۾ ٿيندڙ ڳالهين کي ٻڌڻ جي ڪوشش ڪئي. ٻئي ڪمري ۾ ويٺل هڪ مهمان اصغر سان ڳالهائي رهيو هو.
“ٻڌ، اصغر اسان جي سنگت تنهنجي ڪيل ڇهن مهينن جي ڪارڪردگي مان خوش ٿي آهي، هن وقت تنهنجي پارٽي ڌارين جي آبادڪاري خلاف ڀرپور تحريڪ هلائڻ جو پروگرام ڏنو آهي ان تحريڪ کي ناڪام ڪرڻ جو وقت اچي ويو آهي. هن وقت تون پارٽي جي اندر ٽوڙ ڦوڙ پيدا ڪرڻي آهي، پارٽي جي ڍانچي کي ڪمزور ڪرڻ لاءِ، تو کي پنهنجي پارٽي سان ظاهري اختلاف سامهون رکي الڳ ٿيڻ جو اعلان ڪرڻ کپي. جيئن ڌارين جي آبادڪاري خلاف ڪا به تحريڪ نه هلي سگهي ۽ ها تنهنجي اندازي موجب پارٽي کي ڪيترو نقصان پئجي سگھي ٿو.”
“تمام گھڻو” اصغر مهمان جو سوال جو جواب ڏيڻ لڳو،“پارٽي سان اختلاف رکندي ۽ عليحدگي ڪرڻ کان پوءِ هزارين ڪارڪن مون سان گڏ ٿي هلندا، ائين سمجهو ته پارٽي ڏهن سالن تائين ڪا به جدوجهد ڪري نه سگهندي.”
”ويري گُڊ” ٻيو مهمان ڳالهائڻ لڳو. سياسي اختلاف سان گڏ، پنهنجي اڳواڻ جي ذاتي ڪردار کي تباھ ڪرڻ تي زور هجي ۽ اهيو ئي اختلاف اسان جي ڪاميابي کڻي ايندو، ڇو ته سنڌي قوم عورت جي معاملي ۾ وڏي غيرتمند آهي.”
اهڙا سوين اختلاف پيد ڪري سگهجن ٿا، ائين سمجهو ته پاڻ واري ليڊر جو ڪنڌ قوم اڳيان جهڪيل ئي آهي”
سڀني آهستي پر طنز ڀريو ٽهڪ ڏنو ۽ هيڏانهن مريم کان اوڇنگار نڪري وئي،“اُف منهنجو مڙس پارٽي جو دشمن!!؟ پنهنجي قوم ۽ وطن جو ويري!!؟ ڪلھ جيڪو انقلاب جا گيت ڳائي دلين کي موهيندو هيو، اڄ غداري تي لهي آيو آهي.” مريم کي هاڻي سمجهه ۾ آيو ته اهي ڏوڪڙ ڪٿان ٿي آيا، هن انهن وڻن کي سڃاڻي ورتو، جيڪي پڪل انب ڏيئي رهيا هئا ۽ هي اهي وڻ هئا جن کي مريم جي وڏن ۽ وطن جي ماڻهن محبت ۽ ڀائيچاري جو پاڻي ڏئي وڏو ڪيو هو. مريم سڏڪن ۾ پئجي وئي. مريم ائين سمجهيو ته اڄ وچ بازار ۾ منهنجي مڙس، سٽ ڏئي منهنجو رئو لاهي مٿو اگھاڙو ڪري بيهاريو آهي.
مريم کي دل ۾ آيو ته جيڪر گھر ۾ پيل بندوق کڻي سڀني جا سينا ڇاڻِي ڪري ڇڏيا، هڪ هڪ کي ڳچيءَ کان جھلي قومن سان مذاق ڪرڻ جي سزا ڏيان. پر وري دل ۾ خيال آيس ته ٿي سگهي ٿو ته منهنجي انهي عمل سبب مون کي ئي نقصان پوي ۽ پارٽي تائين اها ڳالھ نه پهچي. مريم جا سڏڪا تيز ٿي ويا. هو روئي رهي هئي قوم جي مسڪين مارُن لاءِ جن جي زندگي اصغر جهڙي غدارن دشمنن وٽ وڪڻي ڇڏي آهي.
ڇو ٿي روئين؟ اصغر اوچتو ڪمري ۾ داخل ٿيندي، زال جي اکين ۾ لڙڪن کي ڏسندي چيو،“ڪهڙا پور اچي پيا ا ٿئي؟ هي روئڻ جو وقت آهي؟
ٻڏي مرڻ جو وقت آهي اصغر، مون ائين ڪڏهن به نه سچيو هو ته تون چند ڏوڪڙن عيوض پنهنجي ضمير، وطن، قوم ۽ پارٽي جو غيرن اڳيان، قوم جي دشمنن اڳيان سودو ڪندين، مون وٽ اهي لفظ نه آهن، جيڪي توکي لقب ڏيڻ لاءِ ڪتب آڻيان.
ماٺ ڪر ۽ ٻڌ جيڪڏهن اهيو راز، راز نه رهيو ته پوءِ پاڻ کي مئل سمجهجان.” اصغر مريم کي دڙڪو ڏئي ڪمري مان هليو ويو.
مريم سڄي رات ننڊ نه ڪئي، هو مڙس جي وطن دشمني تي روئي رهي هئي، نيٺ هُن هڪ فيصلو ڪري ورتو ته پارٽي کي هن سازش کان ضرور خبر ڪبي، پوءِ کڻي ڇا به ٿئي. مريم صبح جو مڙس جي نڪرڻ بعد گھر ڇڏيو ۽ وري مڙس جي گھر موٽي نه آئي. مريم پيءُ وٽ رهڻ لڳي.
پارٽي ٻه دفعا اصغر کي صفائي پيش ڪرڻ لاءِ گڏجاڻي ڪوٺائي موقعو ڏيڻ، ٿي گھريو، پر ٻنهي گڏجاڻين ۾ اصغر غير حاضر رهيو ۽ پارٽي اصغر کي تنظيمي ضابطن جي ڀڃڪڙي، وطن، قوم ۽ پارٽي سان غداري جي ڏوھ ۾ مرڪزي عهدي سميت بنيادي ميمبر شپ تان خارج ڪري ڇڏيو. پر ٻي ڏينهن اصغر اخبارن ۾ ڄاڻايو ته هو ڇھ مهينا اڳ پارٽي ڇڏي چڪو آهي.
اڄ مريم نه روئي رهي آهي نه مڙس وڃڻ جو ڏک اٿس. هن پنهنجي مفاد کان پارٽي جي مفاد کي وڌيڪ ترجيح ڏني. اڄ اصغر مريم کي ڳوٺ جي چئن چڱن اڳيان طلاق ڏئي ڇڏي. مريم طلاق ڏيڻ وقت صرف ايترو چيو ته اهڙي مڙس جي ڪهڙي ضرورت جنهن ٽڪن عيوض ڌرتي جي سونهن،سڀيتا، ڌرتيءَ جي دودن جو سودو ڪيو ۽ پارٽي سان غداري ڪئي. جيڪو پنهنجي ڌرتي ماءُ کي غيرن اڳيان کپائي سگهي ٿو، سڀاڻي اهو مون کي به شهر جي چوواٽي تي بيهي سرِعام نيلام ڪرڻ ۾ دير نه ڪندو، اهڙي غدار مڙس سان زندگي گذارڻ کان بهتر آهي طلاق.
۽ ڪجھ وقت کان پوءِ اصغر جو لاش شهر جي هڪ ڍير تي اڇلايل ٻوريءَ مان مليو، جنهن جي سيني تي لکيل هيو“ دھوبی کا کتا نا گھر کا نا گھاٹ کا“