نثر ۽ نظم ۾ فرق
شاعر جا تجربا منظوم شڪل ۾ بحر ۽ وزن ۾ نمودار ٿين ٿا ته نثرنگار پنهنجن خيالن، تجربن ۽ مشاهدن کي پوري غور ۽ فڪر سان پنهنجي اظهار جو ذريعو بنائيندو آهي. حاصل مطلب ته نثر ذهني وسعتن جو امين آهي ته شعر جو دارومدار جذبي ۽ تخيل تي آهي ۽ شعر منظوم ڪلام ته نثر موزون مقرر ڪيل آهي. نثراڻو نظم نثر ۽ نظم جو امتزاج آهي، جو نثر جو اهڙو قسم آهي، جو شاعريءَ سا لاڳاپيل هوندي به نثر جو اهم حصو آهي. تمام گهڻيءَ مقبوليت سبب ادب ۾ هن صنف جي خاص اهميت آهي، انهيءَ کي ”نثري نظم“ (Prose Poem) سڏيو وڃي ٿو. مختصر، مائيدار، معنيٰ دار لفطن سان عام فهم ۽ آسان نموني خيالن جو اظهار هن صنف جي اهم خوبي آهي، جنهن ۾ وزن ۽ قافيي جون پابنديون نه هوندي به ڇڙواڳيءَ جي اجازت نه آهي. مڪمل تاثر، لساني ۽ فطري آهنگ ۽ ڀرپور بيان جي قوت ضروري آهن. موجوده وقت جديد شاعريءَ ۾ ”نثري نظم“ گهڻي قدر رائج آهي. سنڌي ٻوليءَ ۾ لالچند امرڏنومل جي ”سدا گلاب“ کان پوءِ نارائڻ شيام، شيخ اياز، ڊاڪٽر موتي لال جوتواڻي، شيخ عبدالرزاق راز، شمشيرالحيدري، ڊاڪٽر تنوير عباسي، امداد حسيني، بشير مورياڻي، سڳن آهوجا، ڊاڪٽر ملڪ نديم، ڊاڪٽر ادل سومرو، تاج جويو، نصير مرزا، ڊاڪٽر سحر امداد، نورالهديٰ شاهه، مريم مجيدي، نجمه ع.ق شيخ، شبنم موتي، نذير ناز، شبنم گل، پشپا ولڀ، گوري ولڀ، شگفته شاهه، ارم محبوب، گلبدن جاويد ۽ ٻين لکيو آهي. شيخ اياز جا ڪجهه ڪتابن جا مجموعا نثري نظم تي مشتمل آهن (جن جو تفصيل هن ڪتاب ۾ شيخ اياز جي مضمون ۾ ڏنل آهي)
نثر ۽ نظم ۾ فرق جي حوالي سان وري به اهو چئبو ته باقاعده نثر هڪ الڳ حيثيت رکي ٿو. نثر ۾ شعريت اچي سگهي ٿي، پر منجهس شعر سمائي نٿو سگهجي. نثر ۾ جيڪڏهن شاعراڻه انداز وڌيڪ ٿي وڃي ته ان کي شاعرانه نثر ڀلي چئون، پر شاعري بحر ۽ وزن تي مبني آهي ۽ شاعر پنهنجي مواد کي موضوع مطابق تخيلي پرواز سان سڌو سنئون تخليق ڪري ٿو، جڏهن ته نثرنگار پهرين کان موجود مواد تي تخليق جي تعمير ڪري ٿو.