هن پروگرام کي ضرور وقت ڏيو
ڪو زمانو هو. پنجاهه پنجونجاهه سال اڳ جڏهن اسان وٽ هڪ بلئڪ ائنڊ وائيٽ چئنل شروع ٿيو هو، جيڪو شام جو چار پنج ڪلاڪ هلندو هو. ان ۾ روزانو سنڌي پروگرام لاءِ اڌ ڪلاڪ هوندو هو. ان اڌ ڪلاڪ ۾به پنج منٽ خبرون ۽ پنج منٽ اشتهار (ڪمرشل) هلندا هئا، باقي ويهه منٽ ڪنهن ڏينهن ”ڳوٺاڻي ڪچهريءَ“ته ڪنهن ڏينهن فصلن جي سڌاري جو پروگرام ”کيتي سرسيتي“ هوندو هو، اسان سڀني کي وڻندو ڊرامي جو پروگرام هو. هفتي جي ان ڏينهن جو بيچينيءَ سان انتظار ڪبو هو، جنهن ڏينهن شام جو اڌ ڪلاڪ لاءِ ڊرامي جي قسط هلندي هئي. ان پروگرام کي ڏسڻ لاءِ اڌ ڪلاڪ اڳ اچي ٽي وي اڳيان وهبو هو ته متان ڪو ڊائلاگ مِس ٿي وڃي. ڊرامي جي قسط پوري ٿيڻ تي اهڙو اڌ ڪلاڪ ٻيو ويهي ان جي اداڪارن تي ٽيڪا ٽپڻي ڪبي هئي.
اسانجا پڙهيل ڳڙهيل سنڌي، حڪومت تي به ڇوه ڇنڍيندا هئا ته ڇا سنڌي ماڻهو انسان نه آهن جو هنن جي وندر لاءِ هنن جي صوبي جي ٽي وي تان اڌ ڪلاڪ کان وڌيڪ پروگرام نٿو ڏنو وڃي. ان سلسلي ۾ اخبارن ۾ خط به ڇپبا هئا ته ائين ڪرڻ سان حڪومت عوام ۾ ساڙ ۽ ٻيائي ٿي پئدا ڪري. اردو قومي زبان ضرور ڪئي وئي آهي ۽ سڀني کي قبول آهي پر صوبائي ٻوليون به ته اهم آهن ۽ هر هڪ کي پياريون پڻ. انهن کي ٽي وي تي وقت نه ڏيڻ سان نفرت پئدا نه ڪريو. اهو ئي حال اسان جي ريڊيو پاڪستان جو هو. سنڌي پروگرام لاءِ نه برابر وقت هوندو هو. دل چوندي هئي ته اڌ ڪلاڪ وڌيڪ سنڌي گانا ڏنا وڃن پر هرگز نه. نتيجي ۾ اهو شوق پورو ڪرڻ لاءِ رڪارڊ وٺي فوني (گراموفون) تي ٻڌبا هئا. ٿرپارڪر وارو پاسو“ انڊين ريڊيو اسٽيشن احمد آباد بڙودا“ تان ڏينهن جو ڳپل حصو سنڌي گانا، ڊراما ۽ خبرون پڻ ٻڌندا هئا - جيڪي ڪافي Misguiding ۽ اشتعال پئدا ڪرڻ جهڙيون هونديون هيون. ظاهر آهي انڊيا اهڙين حالتن مان فائدو وٺي ٿو. اسان جا اديب، مفڪر، جرنلسٽ پنهنجي حڪومت کي ان بابت آگاهه ڪندا رهيا ٿي پر حيرت آهي ته ان معاملي ۾ اسان جي حڪومت هڪ طرف نٺر هوندي هئي ته ٻئي طرف اسانجي اسيمبلين جا سنڌي نمائندا اهڙا گونگا ٻوڙا هوندا هئا جو ان بابت احتجاج به نه ڪندا هئا.
بهرحال اهي ماضيءَ جون ڳالهيون آهن، جڏهن فلم ڏسڻ لاءِ تيار ٿي رڪشا يا بس ۾ چڙهي اڌ ڪلاڪ يا ڪلاڪ اڳ ريگل يا نشاط سئنيما پهچبو هو. ڊگهي قطار ۾ بيهي ٽڪيٽ خريد ڪبي هئي. پوءِ پٿاري وارن کان چونئرا يا ريوڙيون وٺي کائبيون هيون، ان بعد اچي سئنيما هال ۾ وهبو هو. اشتهارن ۽ رسيس سميت ٽي ڪلاڪ فلم هلندي هئي جنهن کان پوءِ سيٽيون وڄائي اچي گهران نڪربو هو. يعني فلم پٺيان اڌ ڏينهن ضايع ٿي ويندو هو. بعد ۾ وڊيو ڪئسٽ نڪتا ته گهر ويٺي فلم ڏسڻ جو شوق پورو ٿيڻ لڳو. ڪجهه وقت ۽ ڪجهه خرچ جو به بچاءُ ٿيو. اڄ ٿو ڏسجي ته ويهارو کن چئنلن تي ته رڳو انگريزي ۽ اردو فلمون پيون هلن. سو به چوويهه ئي ڪلاڪ! ڪهڙي ڏسي ڪهڙي ڏسجي! پنج ڇهه ته رڳو سنڌي چئنل آهن جن تان هر وقت جي خبرن کان علاوه راڳ، گانا، ڊراما، فلمون، ادبي ۽ مزاحيه پروگرام ڏينهن رات پيا هلن.... ڪهڙي چئنل جو ڪهڙو پروگرام ڏسي ڪهڙو ڏسجي! حيرت جي ڳالهه اها آهي ته سرڪاري چئنل PTV جنهن کي هر وقت سنڌ جا ماڻهو وقت وڌائڻ لاءِ منٿون ڪندا هئا اهو اڄ جيتوڻيڪ چوويهه ئي ڪلاڪ پيو هلي ۽ ان جا هڪ بدران چار چئنل آهن پر انهن کي ڪو پڇي ئي ڪو نه ٿو. ملڪ ۾ نظر ايندڙ سوين خانگي چئنل وڌيڪ ڏٺا وڃن ٿا ۽ سنڌ جي ماڻهن کي سنڌي چئنل KTN ۽ ڪشش کان ئي واندڪائي ناهي جو ٻيا ڏسن.
هاڻ انٽرنيٽ، واٽس اپ، فيس بڪ جي مشهور ٿيڻ تي ماڻهن ٽي وي ڏسڻ به گهٽائي ڇڏي آهي. مٿين شين جو واهپو اڄڪلهه جي سمارٽ فون سان هجڻ ڪري هر ڪو پنهنجو موبائيل فون هٿ ۾ جهليو ويٺو آهي. هڪ ئي ٽي وي چئنل ڏسڻ بدران هر ڪو پنهنجو پسنديده پروگرام ڏسي ٿو ۽ ٽي وي چئنلن جا مالڪ پنهنجي ريٽنگ وڌائڻ لاءِ ڳولي ڳولي اهي بهترين ائنڪر آڻين ٿا جن جا پروگرام گهڻي کان گهڻا ماڻهو پسند ڪن، جيئن اخبارن جا مالڪ بهترين ڪالم لکندڙن کي پنهنجين اخبارن ۾ جاءِ ڏين ٿا. ڪاوش اخبار خبرن ۽ وقت تي گهر گهر پهچڻ ۾ کڻي سڀ کان بهتر آهي ۽ تمام وڏي تعداد ۾ ڇپجي ٿي پر آئون ڏسان پيو ته ڪيترا مون جهڙا عاجز جماليءَ جو ڪالم پڙهڻ لاءِ ”عبرت“ به خريد ڪن ٿا ۽ مهتاب راشدي، مشتاق باگاڻي، آدرش (شڪارپور جي ارشاد شيخ) ۽ نور احمد جهنجهيءَ جو ڪالم پڙهڻ لاءِ ”عوامي آواز“ اخبار کي ترجيح ڏين ٿا. بلڪه آئون ته انهن جي ايڊيٽرن کي جس ڏيندس جن اهي ڪالم نويس ڳولي لڌا آهن ۽ انهن کي سندن اخبارن ۾ لکڻ لاءِ راضي ڪيو اٿن.
اهڙي طرح KTN ٽي وي چئنل جيتوڻيڪ تمام گهڻو ڏٺو وڃي ٿو پر ڪجهه پروگرامن لاءِ مون کي ”مهراڻ“ ۽ ”سنڌ“ ٽي وي به کولڻي پوي ٿي. مهراڻ ٽي وي ان جي مالڪ مورائي صاحب جي ڪري جيڪو ”حالات حاظره“ تي بيحد حقيقت پسنديءَ سان ٽيڪا ٽپڻي ڪري ٿو. ۽ مون کي نجم سيٺي ۽ ٻين ڪيترن پراڻن ائنڪرن ۽ جرنلسٽن کان بهتر ۽ کرو لڳي ٿو. صحيح معلومات حاصل ڪرڻ لاءِ ڪوشش ڪري مورائي صاحب جو هي پروگرام مِس نه ڪندو آهيان ۽ ڪنهن رات ننڊ نه ايندي آهي يا بوريت محسوس ٿيندي آهي ته به مهراڻ ٽي وي کولي ”دانش مهدي“ جو پروگرام ڏسندو آهيان. سندس ڳالهائڻ جي انداز ۽ شعر پڙهڻ تي اڪثر کل ايندي آهي ۽ هو جيڪي گانا پيش ڪندو آهي اهي اسان جي جواني ديوانيءَ جي ڏينهن جا يادگار هوندا آهن. خبر ناهي مورائي صاحب هن شخص (دانش مهديءَ) کي ڪٿان ڳولي لڌو! ائين ته سنڌ ٽي وي جي مالڪ ڊاڪٽر ڪريم راڄپر کي به شاباس هجي جنهن امر جليل کي هر هفتي پروگرام پيش ڪرڻ لاءِ راضي ڪيو آهي ۽ هن کي فري هئنڊ ڏنو آهي ته هو بلڪل آزاد نموني سان پنهنجي مرضي مطابق ڳالهائي، نه ته ڪيترا اخبارن ۽ ٽي ويءَ جا مالڪ ڊڄندا رهن ٿا ۽ ڪالم نويسن ۽ ٽي وي ائنڪرن تي پابنديون مڙهيندا رهن ٿا.
امر جليل جو پروگرام مون کي سڀ ۾ Best لڳي ٿو جو هو اسان جي دل وٽان ڳالهيون ڪري ٿو. پاڪستان ۾ هوندو آهيان ته اهو هر وقت ڌيان ۾ رکندو آهيان ته امر جليل جو پروگرام مِس نه ڪريان. منهنجو ڪو اهو مطلب هرگز نه آهي ته سنڌ ٽي وي وارا يا مهراڻ ٽي وي وارا ڪو فقط اهو هڪ ٻه بهتر پروگرام ڏين ٿا. جيتوڻيڪ ان غلط فهميءَ ۾ آئون به مبتلا ضرور هوس. اهو ان ڪري جو اسان وٽ وقت ڪٿي آهي جو اسان ڪنهن به ٽي وي چئنل جا سڄو هفتو صبر سان ويهي سڀ پروگرام ڏسون ۽ اندازو لڳايون. ان جو مشاهدو مون کي به هينئر ويجهڙائيءَ ۾ ٿيو ۽ هاڻ مون لاءِ سنڌ ٽي وي جو هڪ ٻيو پروگرام ”صوفي لاءِ ڪوفي“ پڻ فئوريٽ بنجي چڪو آهي.
اهو ائين ٿيو جو گذريل مهيني ملائيشيا کان ڪراچي پهتس ته جيسين سامان جهاز مان لهي ايئرپورٽ جي اندر پهچي، هڪ اعليٰ آفيسر مون کي سڃاڻي پنهنجي آفيس ۾ اچي وهاريو ۽ هو پاڻ منهنجو سامان آڻڻ لاءِ ويو. سندس آفيس ۾ ٽي وي هلي رهي هئي ۽ مون ٽيبل تان رموٽ کڻي ان اميد تي هلندڙ چئنل بدلائي ”سنڌ تي وي“ رکيو ته متان امرجليل جو پروگرام هلي رهيو هجي.
امر جليل جو ته ان وقت پروگرام نه هو پر هڪ ٻيو صاحب شاهه لطيف ۽ گرونانڪ جي قولن ۽ شعرن بابت سمجهاڻيون ڏئي رهيو هو. انهن سان گڏ هو ويدن جون ڳالهيون، قرآن جون آيتون، بابا بلهي شاهه ۽ رابندر ناٿ ٽئگور جا شعر ۽ انهن جون سنڌيءَ ۾ سمجهاڻيون ٻڌائي رهيو هو. منهنجي چانهه به ٺري وئي، آئون هن شخص جي ڳالهين ۾ ايترو محو ٿي ويس. اتي منهنجو سامان اچي ويو ۽ آئون ڪسٽمس مان ٿيندو اچي ٽئڪسيءَ ۾ ويٺس.
سڄي واٽ سنڌ ٽي وي تان هلندڙ هن ليڪچر بابت سوچيندو رهيس.... ڇا ته ڄاڻ سان ڀريل هو ۽ ڳالهائڻ وارو ڪيڏو ته سٺي نموني سان سمجهائي رهيو هو. دل ئي دل ۾ آئون سوچڻ لڳس ته بنا شڪ جي اسان وٽ وڏا وڏا قابل ماڻهو پيا آهن .... پر هي ڪهڙو پروگرام هو...؟ آيا هفتيوار آهي يعني هر هفتي اچي ٿو يا ڪو هي مهمان پهريون دفعو آيو آهي؟ جيئن هن کان اڳ هڪ چئنل تان اقبال ترين اچي رهيو هو جيڪو آمريڪا کان ڪافي سالن بعد سنڌ اچڻ تي، سنڌ جي حالتن بابت ٻڌائي رهيو هو. افسوس جي اها ڳالهه ته مٿيون پروگرام آخر تائين نه ڏسڻ ڪري نه پروگرام جو نالو معلوم ٿي سگهيو ۽ نه ان شخص جو ، جيڪو ڳالهائي رهيو هو. پر اهو مون ضرور محسوس ڪيو ته هي شخص وڏو قابل ۽ پڙهيل ڳڙهيل آهي ۽ جنهن نموني سان هو هندي، سنسڪرت، پنجابي ۽ عربي جا شعر، چوڻيون ۽ قرآن جون آيتون ٻڌائي ۽ سمجهائي رهيو هو ان مان هو سنڌي ٻولي يا Comparative Religion Studies جو پروفيسر ۽ مفڪر لڳو ٿي. ٿي سگهي ٿو هندو هجي.... پر جي هندو آهي ته هن کي اسلام جي ايتري ڄاڻ ڪيئن ٿي. ۽ جي مسلمان آهي ته هن کي سنسڪرت، هندو ۽ سک ڌرم ۽ ويدن جي ڪيئن ڄاڻ ٿي سگهي ٿي.... بهرحال مون کي هن ماڻهوءَ کي وري ٻڌڻ جي ڏاڍي آنڌ مانڌ پيدا ٿي ۽ سوچيم ته گهر پهچي سنڌ ٽي وي اسٽيشن تي فون ڪري گهٽ ۾ گهٽ اهو ته معلوم ڪندس ته هي شخص ڪير آهي.
پر افسوس جو مون کان اها غلطي ٿي وئي ته گهر پهچي اها ڳالهه وسري وئي. ٻن ڏينهن بعد صبح جو ياد آئي ته يڪدم سنڌ ٽي وي جو فون هٿ ڪري فون ڪيم. ٻه ٽي دفعا ته گهنٽيون وڄنديون رهيون پر ڪنهن فون نه کنيو. پوءِ مس مس ڪنهن کنيو ته وڏي ڇڙٻ مان ”هيلو“ ڪيو. مون کيس ٻڌايو ته ٻه ڏينهن اڳ هڪ شخص ليڪچر ڏئي رهيو هو ان بابت پڇڻو آهي.
”الائي ڪير هو؟“ هن بيرخيءَ مان جواب ڏنو.
مون هن شخص جو چهرو ڪجهه ياد ڪري چيو ته ”سائين هو ڀريل جسم جو هو.....“
هن پاسي کان ڳالهائيندڙ سخت بيزار ٿي لڳو. منهنجي ڳالهه اڌ ۾ ڪٽي چيو: ”سائين هتي سڀ ٿلها ٿنڀرا آهن، سواءِ منهنجي“.
”ڊاڪٽر راڄپر به عجيب ٽيليفون آپريٽر رکيا آهن. پاڻ ڪيڏو بااخلاق ۽ هي سندس ڪم وارا ڪهڙا!” دل ۾ چيم، ۽ اهو سوچيم ته ڪريم راڄپر کي ضرور ٻڌائيندس ته هي ڪهڙو آپريٽر آهي، پر پڪ ڪرڻ لاءِ پڇيومانس ته ”ڀائو! توهان ڪير آهيو، آپريٽر آهيو؟“.
”نه بابا“، هن وراڻيو، ”اڃان ڪو به نه آيو آهي. آئون چوڪيدار آهيان. شام جو فون ڪجو“.
اهو ٻڌي سمجهي ويس ته غلطي منهنجي آهي جو ٽي وي ۽ اخبارن جي آفيسن ۾ زندگي شام بعد ايندي آهي. هاڻ شام جو فون ڪندس. شام ٿي ته ڳالهه وسري وئي. ٻه چار ٻيا ڏينهن گذري ويا ته پوءِ مون ان خواب جي پچر ئي ڇڏي ڏني... هي واقعو مون لاءِ جهڙوڪر خواب ئي ته هو جنهن ۾ ڪنهن کي ڏٺو هوم پر ملي نه سگهيس. هونءَ به خوابن ۾ نظر ايندڙن سان ضروري ناهي ته ملاقات به ٿئي.
پر پوءِ، حيرت جي ڳالهه آهي جو منهنجي سنڌ ٽي ويءَ تان ”صوفي لا ڪوفي“ پروگرام ڏيڻ واري صاحب- سائين ڪنهيالال ناگپال سان هفتي ڏيڍ بعد اوچتي ملاقات ٿي وئي. مون کي ته خواب خيال ۾ به نه هو جو اهڙي حالت ۾، جڏهن ڪنهن همراهه جو پار پتو، نالو نشان معلوم نه هجي ان کي هن دنيا جي ميلي ۾ ڳولي لهڻ - ائين هو ڄڻ بهه مان سئي ڳولهڻ. يعني بيحد ناممڪن ڳالهه. ڪمپيوٽر ٽيڪنالاجيءَ کان ايترو واقف نه آهيان. بس اي ميل کولي ۽ لکي وٺان ٿو يا ڪڏهن ڪڏهن فيس بڪ کڻي کوليندس جنهن ۾ فوٽو Upload ڪرڻ لاءِ به ڪنهن کان مدد وٺڻي پوي ٿي. سو ان ڏينهن فيس بڪ کليو پيو هو ته اوچتو هڪ سلام دعا جو ميسيج آيو... طرفان ”ڊاڪٽر ناگپال“. هونءَ ته آئون ورلي ڪو جواب لکندو اهيان پر ان ڏينهن اتي جو اتي لکيم ته ”پنهنجو فون نمبر منهنجي نمبر تي Sms ڪجو“.
ٻه منٽ به نه ٿيا ته ڊاڪٽر ناگپال Sms ڪرڻ بدران مون کي رنگ ڪيو. خوش خير عافيت بعد سائينءَ کان پڇيم ته ”ميڊيڪل جا ڊاڪٽر آهيو“.
ان تي پاڻ ٻڌايائون ته هو انگلش جا پروفيسر آهن ۽ هو سنڌ ٽي وي تان ”صوفي لا ڪوفي“ پروگرام نشر ڪندا آهن. مون کي ان وقت به ڌيان ۾ نه آيو ته هي ڊاڪٽر ناگپال اهو ئي آهي جنهن کي مون ايئرپورٽ تي ٽي وي تي ڏٺو. اهو ان ڪري جو ان وقت تائين مون کي نه پروگرام جي نالي جي خبر هئي ۽ نه هن شخص جي نالي جي.
”آئون توهان ڏي پنهنجو هڪ پروگرام واٽس اپ ڪري رهيو آهي. ان کي ڏسي ضرور راءِ ڏجو“. ڊاڪٽر صاحب چيو. جواب ۾ مون جهيڻي هائوڪار ڪئي جو هن عمر ۾ ڪٿي آهي ڪنهن کي همت ۽ صبر جو ويهي ڪلاڪ اڌ جو پروگرام چڱي طرح ڌيان سان ڏسي راءِ ڏئي. ايتري ۾ هن جو واٽس اپ اچي ويو ۽ نه چاهيندي به جهڙو کڻي ان وڊيو کي هلايان ته هي همراهه ته اهو ئي اڇي مٿي، چشمي ۽ ٽاءِ وارو جنهن جا پار پتا سنڌ ٽي وي جي چوڪيدار کان پئي پڇيم ته هي ڀريل جسم وارو همراهه هو. مون کي بيحد خوشي ٿي. هي پروگرام جيتوڻيڪ اهو نه هو جنهن جو ذرڙو مون ايئرپورٽ تي ڏٺو. پر هي پروگرام به ايترو ئي ڄاڻ وارو، مثالن ۽ شعرن سان ڀرپور هو. مون يڪدم ڊاڪٽر ناگپال کي فون ڪري چيو ته سائين مون ته توهان کي خبر ناهي ڪهڙن بر پٽن ۽ جهنگلن ۾ پئي ڳوليو. توهان ته مون کي گهر ويٺي ملي ويائو! ڊاڪٽر ناگپال سان ان ڏينهن کان وٺي منهنجي فون تي خبر چار هلندي رهي ٿي. لڳي ٿو ته هن ان قسم جا ٽيهارو کن پروگرام ڪيا آهن جن مان هن ڪيترائي مون کي واٽس اپ ڪيا. ان بعد ڊاڪٽر صاحب مون کان ٻئي ڏينهن ئي پڇيو ته اهي مون کي ڪيئن لڳا.
”سائين توهان جي ان پروگرام ۾ ڳالهه ٻولهه ڪا راڳ يا گانو ناهي جيڪو آئون هلندي چلندي يا لکندي پڙهندو ٻڌندو وتان،“ مون وراڻيومانس، ”توهان جو هڪ هڪ پروگرام سڪون، گهري سوچ ۽ Full Concentration سان ٻه ٻه ٽي دفعا ٻڌڻ جهڙو آهي، جيئن ان ۾ توهان جون ٻڌايل انمول ڳالهيون ۽ نصيحتون، عالمن جا قول ۽ چوڻيون، هينئين سان هنڊائي سگهجن، وڏي ڳالهه ته توهان جا ڳالهه ڳالهه تي ٻڌايل سنسڪرت، فارسي، اردو ۽ هندي سنڌيءَ جا شعر آءُ لکڻ چاهيان ٿو. سچ ته اهو آهي ته توهان جو هڪ هڪ پروگرام مون لاءِ هڪ بهترين گفٽ آهي. هن قسم جي پروگرامن مان هر ٻڌڻ وارو پرائي سگهي ٿو.
دراصل مون کي ته اها به ڄاڻ نه هئي ته ڊاڪٽر ناگپال جا هي پروگرام .”صوفي لا ڪوفي“ ۽ امر جليل جا ”ڪلاس روم“ يو ٽيوب تي موجود آهن. آئون ڊاڪٽر ناگپال جو ٿورائتو آهيان جنهن مون کي اهو به ٻڌايو ته انهن کي ڪيئن Save ڪجي ۽ وڊيو کي آڊيو Mp3 ۾ Convert ڪجي جيئن اهي ايئرفون ذريعي ڪار ۾ ٻڌي سگهان. خاص ڪري ايئرپورٽ تي، جڏهن اعلان ٿئي ٿو ته PIA جي اڏام ٻه ڪلاڪ Late آهي ته پنهنجي هوائي ڪمپنيءَ کي برو ڀلو چئي گناهه حاصل ڪرڻ بدران ايئرپورٽ جي ڪنهن سانتيڪي ڪنڊ پاسي ۾ ويهي، ڪن ۾ ايئرفون وجهي، ڊاڪٽر ناگپال جي انيڪ ”صوفي لا ڪوفي“ پروگرامن مان هڪ ٻڌي سگهان.
ڊاڪٽر ناگپال سان فون تي ٿيل ڪچهرين ۾ سائينءَ ٻڌايو ته هن جو سڄو نالو ڪنهيالال ناگپال آهي. ”ناگپال“ هن جو ادبي نالو آهي. سندن والد سندرداس پڻ وڏو عالم ۽ ڄاڻو ٿي گذريو آهي جنهن کي سنڌيءَ کان علاوه گرمکي، سنسڪرت، هندي، ارٿ جي وڏي ڄاڻ هئي. ڊاڪٽر ناگپال جو جنم 15 اپريل 1951ع تي پنهنجي ڳوٺ شهداد ڪوٽ ۾ ٿيو جتي هن مئٽرڪ تائين تعليم حاصل ڪئي. ان بعد انٽر هن لاڙڪاڻي جي گورنمينٽ ڪاليج مان ڪئي. باقي تعليم سنڌ يونيورسٽيءَ مان هڪ ريگيولر شاگرد جي حيثيت ۾ ڪئي ۽ ٽاپ پوزيشن ۾ انگريزيءَ ۾ ماسٽرس ڪئي. هيءَ انهن ڏينهن جي ڳالهه آهي جڏهن مئڊم امينا خميساڻي ۽ سائين اڪرم انصاريءَ جهڙا ماڻهو انگلش ڊپارٽمينٽ ۾ پروفيسر هئا.
گرئجوئيشن ڪرڻ بعد ڊاڪٽر صاحب مختلف ڪاليجن ۽ سنڌ يونيورسٽيءَ ۾ پڻ پڙهايو. نوڪريءَ جي شروعات هن ڪنڌڪوٽ ڊگري ڪاليج کان ڪئي. پاڻ ڪراچيءَ جي ”ڊي جي سائنس ڪاليج“ ۾ به يارهن سال هيد آف انگلش ڊپارٽمينٽ ٿي رهيو. بعد ۾ رٽائرمينٽ کان اڳ 2007ع کان 2011ع تائين ويهين گريڊ ۾ لياري ڊگري سائنس ۽ ڪامرس ڪاليج سان به سلهاريل رهيو.
ڊاڪٽر صاحب هڪ سٺو اديب، شاعر ۽ ڪمپيوٽر جو ڄاڻو آهي. سندن ڪيترائي ڪتاب ڇپجي چڪا آهن جيئن ته سنڌيءَ ۾ شاعريءَ جو ڪتاب: ”جيون تاءُ تتيءَ جو“. هڪ تصوف جو ڪتاب: ”پنهنجو پاڻ سڃاڻ“ ۽ ”گنج شاهه لطيف“. هڪ ڪتاب اردوءَ ۾ هن امر جليل تي لکيو آهي: ”امر جليل: شخصيت اور فن“.
انگريزيءَ ۾ سندن ڪيترائي ڪتاب آهن جيئن ته شاعريءَ جو هڪ ڪتاب بعنوان: Life in Dreams.
ان کان علاوه شاگردن جي مدد ۽ رهنمائيءَ لاءِ هن انگريزي سکڻ بابت ڪجهه ڪتاب لکيا آهن. ڊاڪٽر ڪنهيا لال ناگپال جي خاص دلچسپي ادب، فلسفو ۽ روحانيت آهي.
ڊاڪٽر صاحب ٻڌايو ته پاڻ ٻن سالن کان سنڌ ٽي وي تي هفتيوار پروگرام ”صوفي لا ڪوفي“ ڪندو اچي. ان کان اڳ هن ساڳي چئنل تان تعليم بابت پروگرام ”ايجوڪيشن آن فوڪس“ ڪندو رهيو. ان کان علاوه هو ”آواز ٽي وي“ تي پڻ هر هفتي ”پنهنجو پاڻ سڃاڻ“ نالي سان پروگرام ڪري ٿو.
پنهنجي پڙهندڙن کي، آئون اهو ضرور چوندس ته هو ڊاڪٽر ناگپال جهڙي Learned ماڻهوءَ جي مٿين پروگرام ”صوفي لا ڪوفي“ کي ضرور وقت ڏين ۽ ڪجهه حاصل ڪن.
الطاف شيخ
ڪراچي
1 جنوري 2018