لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

سنڌ سڀيتا

ھي ڪتاب ليکڪ ۽ محقق عنايت اللھ کٽياڻ جي تحقيقي مضمونن، سفري احوالن ۽ شخصيتن بابت لکيل ڪالمن جو مجموعو آھي.
هن ڪتاب ۾ سنڌ جي تاريخي ماڳن ۽ تاريخي شخصيتن بابت مضمون آهن جيڪي مختلف وقتن تي اخبارن ۾ ڇپيل آهن. تاريخ هڪ خشڪ موضوع آهي پر عنايت الله کٽياڻ ان کي سفرنامي واري انداز ۾ لکي دلچسپ بڻائي ڇڏيو آهي جنهن ڪري اوهان کي بوريت محسوس نه ٿيندي ۽ تاريخ جي ڄاڻ ۾ اضافو ٿيندو.
Title Cover of book سنڌ سڀيتا

ننگرپارڪر

اسين مٺيءَ کان ننگر پارڪر واري رستي سان گوڙي مندر ۽ مارئيءَ جو ماڳ ڏسندا جڏهن ننگرپارڪر شهر جي ويجهو آياسين ته هتي به تقريبن هڪ ڪلو ميٽر روڊ ويڪرو ٿي ويو جيئن ڇاڇري شهر جي ٻاهران جنگي جهازن لاءِ رن وي آهي. اهڙيءَ طرح هتي به هڪ رن وي آهي ليڪن هيءُ ڇاڇري واري رن وي کان تمام وڏو ۽ خوبصورت آهي. هن رن وي جي پاسي کان جهازن کي بيهارڻ لاءِ به ڪُشادي جڳهه آهي. رن وي کان اڳتي نڪتاسين ته پري کان ئي ڪارونجهر جبل اونچي ڳاٽ سان آڌرڀاءُ ڪري رهيو هئو. هن جبل جون چوٽيون جيڪي اُٺ جي پُٺيءَ سان مشابهت رکن ٿيون پري کان به ڏاڍيون خوبصورت لڳي رهيون هيون. ڪارونجهر کي ڏسندي ڏسندي سندس ڀر ۾ روڊ جي کاٻي پاسي ٺهيل هڪ ريسٽ هائوس تي اچي ڊراٻو ڪيوسين. اسان جو آڌر ڀاءُ هن ريسٽ هائوس جي سپروائيزر غلام رسول کوسي صاحب ڪيو ۽ اسان کي هڪ ڪمرو کولي ڏنائين ۽ چيائين ته سائين هڪ ٻيو ڪمرو به اوهان لاءِ حاضر آهي ليڪن اسان هڪ ئي ڪمري ۾ سامان رکي ٻاهر نڪتاسين ۽ ڀاءُ ممتاز علي سانگي به پهچي چُڪو هئو جنهن جي جيپ ۾ چڙهي پهريان ننگر پارڪر شهر کان ٿورو ٻاهر سندس هڪ دوست گِرڌاريءَ جي اوطاق تي وياسين. هُن اوطاق کان ٻاهر اچي اسان جو آڌرڀاءُ ڪيو. اسان سان ملي پوءِ اسان کي هڪ چوئنري ۾ هلي ويهاريائين. چوئنري ۾ پنج کٽون پيل هيون جن تي خوبصورت رليون وڇايل هيون ۽ وِهاڻا به رکيل هُئا ۽ کٽن جي وچ ۾ هڪ ميز رکيل هُئي. گرڌاري ڏاڍو يار ويس ماڻهو آهي. جلديءَ جلديءَ ۾ اسان لاءِ ٿڌيون بوتلون، بسڪيٽ، چھراڻ ۽ پاپڙ اچي ويا جيڪي کائيندي گرڌاريءَ سان ڪچهري ڪئيسون. هُن اسان کي پوري اوطاق ڏيکاري جيڪا تقريبن ٻن ايڪڙن تي مُشتمل هُئي جنهن ۾ مختلف ڊزائينن ۽ مختلف سائيزن جا تمام خوبصورت چوئنرا ٺهيل هُئا. اسين ڪجهه دير هن سان گڏ رهياسين ۽ پوءِ موڪلائي اچي ننگر شهر جي مکيه بازار گهُمياسين. بازار جي ڀر ۾ ڪارونجهر جبل جي دامن ۾ جين ڌرم جو هڪ مندر آهي. اُتي وياسين. هيءُ مندر به ڏاڍو خوبصورت ٺهيل آهي پر هاڻي اُجڙيل نظر اچي ٿو. خوبصورت مورتيون ٺهيل اٿس. پکين ۽ جانورن جون مورتيون به ٺهيل اٿس جيڪي پٿر تي خوبصورت نمُوني اُڪريل آهن. اها اُڪر هاڻي دونهاٽيل نظر اچي ٿي. اسين مندر جي اندر وياسين. اندرئين ڪمري ۾ فرش ٽُٽل ۽ ديوارن تي نقش ٺهيل هُئا جن تي ڌڪن جا نشان واضح نظر اچي رهيا هُئا. مندر جو اندريون ڪمرو به دونهاٽيل نظر اچي رهيو هئو.
ننگر شهر کان ٻاهر نڪتاسين ۽ ڪاسبَي طرف روانا ٿياسين. رستي تي شهر جي ٻاهران سنڌ جي قومي هيري ”روپلي ڪولهيءَ“ جي يادگار آهي جنهن جو ذڪر اڳتي هلي ڪنداسين.
اسين ڪاسبو وڃي رهيا هُئاسين جنهن لاءِ مشهور آهي ته هتان جا ماڻهو تمام خوبصورت ٿين ٿا ۽ ڪارونجھر جي دامن ۾ هي شهر به صديون پراڻي تاريخ رکي ٿو. هاڻي ته هڪ پسماندو ڳوٺ نظر اچي ٿو جنهن جي وچ مان اسان جي جيپ گذري رهي هُئي ۽ ڪاسبي جي آباديءَ کي پار ڪري اسين اچي مندر تي پهتاسين. هي هڪ ”صوفي سَنت بابا شري راما پير“ جو مندر آهي. هن مندر جو اڱڻ تمام وڏو آهي ۽ سڄي احاطي تي وڻڪاري آهي. چيو وڃي ٿو ته هتي هندن سان گڏ مُسلمان به اچن ٿا ۽ هيءُ صوفياڻو مندر ليکيو وڃي ٿو. هتي مور پکي به ڪافي تعداد ۾ نظر آيا. پري ويٺل هڪ پُوڄاري اسان وٽ آيو ۽ مندر جو دروازو کولي اسان کي راما پير جي مورتيءَ جو درشن ڪرايائين.
هن مندر کان ٿوري مفاصلي تي ٻه ٻيا مندر هُئا. اُتي به وياسين. اُنهن مان هڪ نانگ ديوتا جو مندر هئو ۽ ٻيو ماتا جو مندر هئو جتي هڪ پنڊت گيان ۾ مشغول ويٺو هئو ۽ سندس ويجهو ڪُجهه ٻالڪا به ويٺا هُئا جيڪي شايد سندس گيان مان ڪجهه پرائي رهيا هُئا. اسين هن جي ويجهو وياسين ته هُن اُٿي اسان جو آڌرڀاءُ ڪيو. اسان ساڻس ملي واپس روانا ٿياسين. هِن مندر ۾ مور پکي ته هُئا پر ننڍي قد جي نسل وارا ڏاڍا خوبصورت گھوڙا به موجود هئا جن جو قد ننڍو ۽ ڪنڌ جا وار تمام وڏا ۽ خوبصورت هئا. اهڙي نسل جا گھوڙا سنڌ ۾ عام نه آهن. ان کان پوءِ اسان چُوڙهئي جبل لاءِ روانا ٿياسين.

روزانه مقدمو جون 2011ع