دل جو فيصلو
ان وقت جميلا چئن ٻارن جي ماءُ هوندي به پنجويهن ڇويهن سالن جي جوان عورت پئي لڳي. شڪيل ٻاويهن ٽيويهن سالن کان وڏو نه هو. جميلا شادي جي ڪاڄ ۾ ڇوڪرين جي هٿن تي مينديءَ سان گل ٺاهي رهي هئي جو شڪيل پنهنجو هٿ اچي جميلا جي هٿ ۾ ڏنو، ”پليز هڪڙو گل هن اسان جي هٿ تي به!“ جميلا بي ساختا شڪيل جو هٿ پنهنجي هٿ ۾ جهليو هو ۽ سندس هٿ تي هڪڙو گلاب جو گل ٺاهي ورتو هو. آخر ۾شڪيل کيس ٿينڪس چيو ۽ ٿورو ويجهو ٿيندي چيو هئائين، ”پليز اگر توهان پنهنجو موبائل نمبر به ڏئي ڇڏيو ته مهرباني“. تڏهن جميلا وٽ موبائل نه هوندو هو، ان ڪري چيائين ته، “مون وٽ موبائل آهي ئي ڪونه“
”ٺيڪ، ڪا ڳالهه ناهي، پر آئون توهان سان ملڻ ٿو چاهيان!“
”نه آئون توهان سان ملي نه ٿي سگهان“. ائين چئي جميلا ان کان کسڪي اڳتي ٻي ڄڃ جي وچ ۾ هلي وئي هئي.
پر شڪيل اهاني بهاني وري وري پئي گهر ۾ آيو ويو ۽ هر ڀيري سندس نظرون جميلا جو پيڇو ڪندي نظر ٿي آيون.
هاڻي جميلا جون نظرون به گهر جي در کان نه پئي هٽيون. شڪيل جو اچڻ، شڪيل جو وڃڻ جميلا جي اکين جي اشارن جو منتظر ٿي پيو هو.
هو ان رات ملڻ ۾ ڪامياب ٿي ويا هئا، جميلا کي شاديءَ کان پوءِ وارا پهريان مهينا ياد اچڻ لڳا هئا، کيس ائين لڳو ڄڻ دودو وري جوان ٿي کيس وٺي آيو آهي. هن جي وجود ۾ لذتن جا اهي سمورا منظر وري موٽي آيا هئا. جن کي هن گهڻو وقت اڳ وساري ڇڏيو هو. هن ڇوري وٽ به ڄڻ انداز ئي نرالا هئا، هنن گڏ گذاريل ڏيڍ ٻن ڪلاڪن ۾ نه صرف لذتن جا نوان نوان رستا ڳولي لڌا هئا، پر قول ۽ وچن به هڪ ٻئي کان ورتا هئا. پر اها ته جميلا کي خبر نه هئي ته قول ۽ وچن بس وقت جو ونهوار ئي آهن.
ان ڏينهن کي هفتا گذريا، مهينا گذريا، پر شڪيل وري کيس ڪٿي به نظر نه آيو، شڪيل هليو ويو، پر ڄڻ جميلا جي اندر جون اکيون کولي ويو. هاڻي دودو کيس اهو دودو نه لڳندو هو جنهن سترهن سال پهرئين ساڻس لانئون لڌيون هيون، پر هي هڪ نئون دودو هيو، جنهن جي وارن ۾ اڇا اشارا ڪندي نظر ايندا هئا. جڏهن کيس هڪ وار کان ٻئي وار تائين هفتا ٻه هفتا ته ڪڏهن مهينو به لڳي ويندو هو. پر شڪيل جي ياد هر وقت سندس آڏو لومڙي جيان اچيو ٿي بيٺي. ماني کائي پيٽ ته ڀري وٺندي هئي. پر اندر جي اڃ اجهامڻ جو نالو به نه ٿي ورتو.
بس پوءِ هن جي اکين ڄڻ ونجهه وٽڻ شروع ڪري ڇڏيا، هن کي هر ٻيو نوجوان شڪيل نظر اچڻ لڳو هو. هن جي اکين هر جوانيءَ جي ٻيڙيءَ کي اکين جي ونجهن ۾ وڪوڙڻ جي ڪوشش ٿي ڪئي. ۽ سندس اها ڪوشش گهڻو ڪامياب ٿي هئي. هاڻي هن لاءِ هر وقت ڪو نه ڪو شڪيل تيار هوندو هو. هڪ نه ته ٻيو، ٻيو نه ٽيون.
دودي جي غير حاضري ۾ هاڻي اهڙا شڪيل سندس گهر جون حاضريون ٿي ڀريون. پوءِ انهن مان هڪڙي شڪيل جي نظرن جو تير سندس وڏي ڌيءُ کي به گهائي ويو هو، نه صرف گهائي ويو هو پر کيس اڏائي به ويو هو.
ڌيڻس جو نڪاح ٿي ويو هو، ان کان پوءِ دودو ته ڌيءُ کان ناراض هو، پر جميلا کي هنن جلد ئي پنهنجو ڪري ورتو هو. هاڻي دودي جي گهر جو سڪون برباد ٿي ويو هو. دودي گهر جي هر ڀاتيءَ تي پابنديون مڙهي ڇڏيون هيون، ڪنهن جي ڪنهن پاسي نهارڻ تي ئي سوال هئا. تهمتون هيون، الزام هيا. هوڏانهن اندران ئي اندران جميلا ۽ سندس ڌيءُ جي سهري جي وچ ۾ هڪ نئون پلان جڙي راس ٿي ويو هو.جنهن جميلا کي پنهنجي ننڍي ڀاءُ سان ٿي پرڻئڻ چاهيو.... جميلا به ڌيءُ جي پيرن تي پير رکي وڃي اتي ٺڪاءُ ڪيو هو، نڪاح مٿان نڪاح کان پوءِ ٿيندڙ ڏچي کان بچڻ لاءِ ٻي نڪاح ۾ تڪڙ کان ڪم نه ورتوويو، ان ڪري دودي کي وقت ملي ويو ۽ هن چڱن مٺن ۾ دانهين زال ۽ ڌيءَ واپس ڪرائي ورتيون، ڌيءُ جي معاملي ۾ دودي پنهنجي ڌيءُ کي ڏوهي نه ٿي سمجهيو پر ان سلسلي ۾ به سندس زال جو ڪردار ئي مشڪوڪ لڳو هئس. پر جڏهن سندس زال به اهوئي رستو ورتو ته کيس ٻه سئو ڀيرا پڪ ٿي وئي ته سندس گهر ۽ گهر جي سڪون جي ذميوار جميلا ئي آهي.
انهن سڀني مرحلن ۾ هن گهڻو ئي ڀوڳيو هو. هن جي سڃاڻپ سٺي استاد مان ڦري هاڻي هڪڙي اهڙي فرد جي ٿي پئي هئي، جنهن کي سمورو ڳوٺ، دوست يار، واقف ڪار ڄڻ عجيب نظرن سان ڏسڻ لڳا هئا. هن کي محسوس ٿيندو هو ڄڻ سندس وجود مان ڍونڍ جي ڌپ ٿي اچي. هو سمجهندو هو ڄڻ هن لاءِ هاڻي هي جهان ڦري ٻيو جهان ٿي پيو آهي. انتهائي شريف النفس انسان جي ذهن ۾ به اهڙو ڪجهه ڪرڻ لاءِ خيال اڀرندا هئا، جن عملن جون اڳ ۾ هو خبرون ٻڌي يا اخبارن ۾ پڙهي ڏڪي ويندو هو.
هن کي هاڻي ٻه رستا پئي نظر آيا، هڪڙو اهو جنهن ۾ هن کي پنهنجو پاڻ کي ختم ڪري ڇڏڻو هو، ٻيو اهو جنهن ۾ هو زال کي ختم ڪري پئي سگهيو. هو ڄڻ زمين ۽ آسمان جي وچ تي ٽنگجي بيهي رهيو هو، ڌيءُ کي مارڻ هن لاءِ سولو ان ڪري هو، ڇو ته ڪٿي پري پرڻائڻ وارو بهانو ڪري ٿي سگهيو.... هن اهو ئي ڪيو. پر زال جي معاملي ۾ هو اهو نه پئي ڪري سگهيو...
ان ڪري دودي زال سان پيار وارو رويو رکي عام ماڻهن ۾ ان امڪان تان توجع هٽائي ڇڏي هئي.. ڏيڍ سال هو پنهنجي زال سان وري به اهڙي ئي انداز سان هلندو رهيو...
اهو پئي لڳو ڄڻ ڪجهه ٿيو ئي نه آهي، پر سندس زال جي اندر ۾ کٽڪو ڏينهون ڏينهن وڌندو پئي ويو....
ٻي جيڪا اهم ڳالهه دودي کي باربار ستائي رهي هئي اها، اها ڳالهه هئي ته ايترو ڪجهه ٿيڻ جي باوجود به سندس زال اڃا ذرو به تبديل نه ٿي هئي! اڃا به هو هر وقت نئين شڪار جي تلاش ۾ ئي رهندي هئي. هو پنهنجي منهن پئي گھمندي ۽ ڦرندي هئي، شهر شهر ڳوٺ ڳوٺ ائين لڳندو هو ڄڻ مايوس ٿي وئي آهي. پنهنجي پاڻ مان به ۽ دنيا مان به هن لاءِ زندگي ۽ موت سڀ ڪجهه بي معني ٿي پيا هئا. هو مڙس سان گڏ هوندي به پاڻ کي ان سان گڏ نه ڀائيندي هئي. هوءَ هر چهري ۾ شڪيل جي شڪل تلاش ڪري رهي هئي. شهر شهر ڳوٺ ڳوٺ کيس ڄڻ هن جي ئي ڳولا هئي. ... ڇو ته هن کي خبر هئي ته کيس هن جاءِ تائين پهچائڻ وارو ڪو ٻيو ناهي پر شڪيل ئي آهي. جميلا شڪيل کي پنهنجي اندرجو حال ٻڌائڻ پئي چاهيو. هو جنهن سان ملندي هئي، ان کي پنهنجي رام ڪهاڻي ضرور ٻڌائيندي هئي. پوءِ ته ڪيترائي ماڻهو کيس سمجھي به ويا هئا ۽ هن جي اها رام ڪهاڻي ورائي ورائي ٻڌندا هئا ۽ آخر ۾ پنهنجو ڪم به ڪري وٺندا هئا. ان سموري صورتحال ۾ دودو وري پنهنجي طريقي سان سوچيندو رهندو هو. هو ڄڻ پنهنجي وڃايل وقار کي وري حاصل ڪرڻ جي ڪوشش ۾ هو. ۽ اهڙي طرح هن کي پنهنجو پاڻ به بچائڻو هو ته گڏوگڏ پنهنجو وڃايل وقار ۽ عزت به حاصل ڪرڻي هئي.
پر ڪجهه ڏينهن اڳ ۾ ئي هن هڪڙو فيصلو ڪيو هو جنهن ۾ نانگ به ٿي مئو ۽ لٺ به ٿي بچي. هن جلد ئي ايڊوانس پگهارون کڻي ورتيون هيون، هن گذريل پنجويهه سالن ۾ جن شاگردن کي پڙهايو هو اهي هاڻي جوان ٿي ويا هئا، ڪي پڙهي سرڪاري نوڪرين ۾ لڳي ويا هئا ته ڪي ٻين ڌنڌن کي لڳي ويا هئا، انهن مان ڪجهه اهڙا به هئا جيڪي چور، لوفر ۽ ڦورو ٿي ويا هئا. هن جي کيسي ۾ پئسا موجود هئا، ذهن ۾ محفوظ پلان هو ۽ پلان کي ڪامياب ڪرڻ لاءِ ماڻهو به موجود هئا، بس رڳو کيس انهن تائين پهچڻو هو، هو پنهنجي انهن شاگردن تائين وڃي پهتو هو جيڪي ڏوهن جي رستي جا مسافر به هئا ۽ پوليس سان ڏيتي ليتي ۾ به هئا. سموريون ڳالهيون طئي ٿيڻ کانپوءِ، پلان مطابق زال کي موٽر سائيڪل تي کڻي شهر روانو ٿيو هو. سندس ڳوٺ شهر کان ٻارهن ميل پري هو، رستي تي پنهنجي زال سان ڪچهري ڪندو رهيو.
”جميلا اڄ توکي سچ ٿو ٻڌايان، اڄ کان پهريائين منهنجي دل ۾ تولاءِ نفرت هئي، بي انتها نفرت پر گذريل رات مون ڏاڍو سوچيو آهي ۽ پاڻ کي سمجهايو آهي، واپس اچڻ کان پوءِ مونسان گهاريل ڏينهن ۾ تنهنجي رويي مان مون گهڻو ڪجهه پرايو آهي، چوندا آهن ته انسان خطا جو گهر آهي. ان ڪري توکان جيڪي به خطائون ٿيون، اهي مون توکي اڄ کان پوءِ معاف ڪيون“ دودو سڏڪي پيو هو، هن جا اهي سڏڪا هٿرادو هئا. هن سوچيو هو ته اگر اڄوڪو پلان فيل به ٿئي ٿو ۽ هوءَ بچي به وڃي ٿي تڏهن به هن کي اهو شڪ نه ٿئي ته هن تي حملو مون ڪرايو آهي.
”جميلا هڪ ٻي به مونکان خطا ٿي آهي جنهن جو مون توکي اڄ تائين ناهي ٻڌايو، بلڪه ان ڳالهه جي مونکان سواءِ ڪنهن کي خبر به ناهي.“
”ڪهڙي ڳالهه دودا جلدي ٻڌاءِ؟“
”جميلا تنهنجي ڌيءُ.......!“
”دودا مونکي پهرئين ڏينهن ئي خبر پئجي وئي هئي ته تون ڌيءُ کي پرڻائي ڪونه آيو آهين، پر دفنائي آيو آهين، پر آئون ڏوهي هئس مجبور هئس، تڏهن خاموش ويٺي هئس، ان ڳالهه جي پڪ ئي منهنجي اندر ۾ بار بار پي گمان جاڳايو ته تون مونکي ضرور ماريندي. پر هتي جيڪو سڀ ڪجهه ٿي ويو هو، ان کان پوءِ مون اهوئي بهتر سمجهيو آهي ته مري وڃان ته بهتر آهي.“
هو هلندا آيا، دودي کي جن همراهن جو انتظار هو اهي اڃان نه پهتا هئا، هي ٻئي اتر جي ٿڌي هوا جي ڪري ٿڙڪي رهيا هئا، سندن گاڏي جي رفتار اڃان گهٽجي ويهه کان پنجويهه تي اچي وئي هئي، جميلا سردي جي شدت کي گهٽائڻ لاءِ دودي کي اڃان به ويجهو ٿي وئي هئي ۽ سندس ٻانهن جو گهيرو دودي کي اڃان به سوگهو ڪري ويو هو.
پٺيان کان ٻه موٽرسائيڪلون چار نوجوان اڏائيندا پي آيا. دودي پنهنجي گاڏي اڃان به آهستي ڪري ڇڏي.
هو دودي کي اڳ ڏئي بيهي رهيا! چئيني نوجوانن جا منهن ٽوال سان ٻڌل هئا، هنن مان ٻن جي هٿن ۾ ريوالور هئا، جيڪي تاڻي بيهي رهيا.
منهن ويڙهيل هجڻ باوجود جميلا شڪيل کي سڃاڻي ورتو! ”شڪيل تون؟ تون مونکان ٿو گاڏي فرين!؟“ جميلا اڃان اصل ڳالهه نه سمجهي هئي.
”نه جميلا آئون توکان گاڏي نه فريندس“ شڪيل پنهنجي منهن تان نقاب لاهي ڇڏيو.”آئون توکان تنهنجو سڀ ڪجهه فرڻ آيو آهيان!“
شڪيل فائر ڪندي دير ئي نه ڪئي، جميلا پٽ تي وڃي ڦهڪو ڪيو....! ان کان پهرين جو دودو ڪا مصنوي همدردي جتائڻ لاءِ جميلا سان ٻه لفظ ڳالهائي، شڪيل ٻيو فائر به ڪري ڇڏيو... اهو فائر دودي جي سيني جي آرپار ٿي ويو ۽ هو به وڃي جميلا جي ڀر ۾ ڪريو......
”اِهو ڇا ڪيئي شڪيل!؟“ شڪيل کان سندس ساٿيءَ حيرانيءَ مان پڇيو.
”جانو! اِهو منهنجي دل جو فيصلو هو... ۽ دل جي ڪيل فيصلن ته ڪنهنجو به وس نه هلندو آهي“ شڪيل جانوءَ کي جواب ڏيندي چيو ۽ بائيڪ تي کڻي لانگ ورائي ويهي رهيو..