مختلف موضوع

ڌرا سُرنگي ڍاٽ

هي ڍاٽ جي منظوم تاريخ آھي، جيڪا راجستان جي چارڻ ڪوي ڊاڪٽر شڪتيڏان ڪَويا لکي لکي آهي، اُها ڍاٽ جنهن جي اَڇن ڌڙن واري ڌرتيءَ جي پنهنجي هڪڙي نرالي سُونھن، ثقافت ۽ سُڃاڻپ رهي آھي. ڍاٽ جي رجواڙن ۽ ريتن جا رکوالا صدين کان سوڍا رهيا آھن. سوڍا جيڪي سُونھن، سورهيائي، ۽ عقُل ۾ مڙني کان مٿڀرا رهيا آھن. سوڍا جيڪي سنڌُ جي سُونهن آھن. سوڍا راجپوت اقوام شاهيءَ جي 36 ڪُلن ۾ شامل پرمار ڪُل سان تعلق رکن ٿا، جن جو ونس اگني ونس آھي. راجپوتن جي تابناڪ تاريخ نہ رڳو راجپوتانا جي ريتيلن ڌڙن ۾ روشن رهي آھي، پر سنڌُ جي ڌرتيءَ تي بہ سورنھن آنا سُونھي آھي. سنڌُ جي مايا ناز شاعر شاھ عبدالطيف ڀٽائيءَ پنھنجي ست سُورمين ۾ ٽن راجپوتاڻين کي ڳايو آھي.
Title Cover of book ڌرا سُرنگي ڍاٽ

لوڪ گيت

لوڪ گيت
”رتن راڻا“

مهارا رتن راڻا، ايڪر تو امراڻي گهُڙلو پاڇو گهير
امراڻي ۾ ٻولي سُووا مور، هو جي هو
مهارا رتن راڻا، امراڻي ۾ ٻولي سُووا مور
باغان ۾ ٻولي ڪاڙي ڪويَلڙي ري

(اي مُنهنجا رتن راڻا! هڪ دفعو امرڪوٽ گهوڙي ساڻ اچ، امرڪوٽ ۾ مٺا مٺا مور ٻولي رهيا آھن، باغن ۾ ڪاري ڪوئل ڪوڪي ٿي تولئه. . هڪ ڀيرو اچ امرڪوٽ. )

مهارا ساير سوڍا ايڪر سُون امراڻي گُهڙلو گهير
امراڻي ۾ مهُوڙي را جهاڙ، هو جي هو
مهارا رتن راڻا، امراڻي ۾ مهُوڙا را رُونک
مهُوڙا ماهين سُون مڌ نيسري هو

(اي منهنجا سُندر رُوپ سوڍا! هڪ ڀيرو امرڪوٽ گهوڙو وٺي اچ، امرڪوٽ ۾ مَھُوڙن جا وڻ آھن، مَهوڙا جن مان شراب نڪري ٿو. )

مهارا رتن راڻا، ايڪر تو امراڻي پاڇو آو
امراڻي ۾ گهرٽ منڏاءِ ھان ري
مهارا رتن راڻا، گهر گهريئي ۾ گهرٽ منڏاءِ هو جي هو
گينهُوڙا پيسي جي هو جي، آٽئيو پيسي جي راڻي راوَ رو

(اي منهنجا رتن راڻا! هڪ ڀيرو امرڪوٽ واپس اچُ، امرڪوٽ ۾ گهرٽين جي گهور آھي، گهر گهر ۾ جنڊُ جوٽيل آھي. امرڪوٽ جون ڪُماريون ڪڻڪ پيهي رهيون آھن، راڻا راوَ تولئه تازو اٽو پيهي رهيون آھن. )
مهارا ساير سوڍا، ايڪر تو امراڻي گُهڙلو ڦير
امراڻي ۾ گهڙي ري سونار
مهارا رتن راڻا، امراڻي ۾ گهڙي ري سونار هي پايَلڙي
پايَلڙي رِم جِهم باجي ري

(اي منهنجا سُندر رُوپ سوڍا! هڪ ڀيرو امرڪوٽ گهوڙو وٺي اچ، امرڪوٽ ۾ سونارا زيور ٺاهين ٿا، امرڪوٽ ۾ سونارو ڇير گهڙي ٿو، اُھا ڇير ڇَم ڇَم ڪري وڄي رهي آھي. )

مهارا رتن راڻا ايڪر سُون امراڻي گهوڙو ڦير
ڀٽيئل اُوڀي ڇاجليئي ري ڇانهه، هو جي هو
آنسُوڙا ڍلڪاوي ڪاير مور جَيُون ري

(منهنجا رتن راڻا! گهوڙي ساڻ هڪ ڀيرو امرڪوٽ تان ڀيرو ڀڃي وڃ، تُنهنجي ڌرم پتني تولئه اُڀي پير بيٺي آھي، توتي پنهنجن ڇَتن جي ڇانوَ ڪرڻ لئه اُتاولي آھي. هُوءَ تنهنجي سار ۾ ساڻيءَ ۽ ويڳاڻي، ماندي دل سان ڊنل مور وانگي آنسُو وهائي رهي آھي. )

مهارا رتن راڻا، ايڪر سُون امراڻي گُهڙلو گهير
امراڻي ۾، گهور انڌار هان ري
مهارا سوڍا راڻا، امراڻي ۾ هي گهور انڌار، هو جي هو
وِلکا ني لاگي ري محل ماڙيان هو
مهارا رتن راڻا، ايڪر تو امراڻي پاڇو آوَ.

(منهنجا رتن راڻا! گهوڙي ساڻ هڪ ڀيرو امرڪوٽ تان ڀيرو ڀڃي وڃ، امرڪوٽ ۾ تو کانسواءِ گهور اونداهي آھي، تو بنا محل ماڙيون سڀئي اُداس لڳي رهيون آھن!)

لوڪ گيت

”مُومل“

ڪاڙي ري ڪاڙي ڪاجليئي ري ريک جي
ڪوئي ڀوُروڙان بُرجان ۾ چمڪي ويجڙي
ماڙيچي ري مومل هالو تو لي چالان امراڻي ري ديس

(ڪاري ڪاري ڪجل جي ڌارا ائين لڳي رهي آهي جئين ڀورن بادلن ۾ وڄ چمڪا ڪندي آهي. اي مارواڙ جي مُومل هلين ته توکي امرڪوٽ جي ديس ڏي وٺي هلان. )

سيس تو مومل رو سروپ ناريل جيون
ڪوئي چوٽي تو مومل ري واسينگ نانگ جيوُن
رنگ ڀيڻي اي مومل هالو تو لي چالون امراڻي ري ديس

(مومل جو مٿو ته ناريل جئين خوبصورت آهي، چوٽي ته ڄڻ واسينگ نانگ جو وراڪو هُجي. اي رنگ برنگي مومل هلين ته توکي امرڪوٽ جي ديس وٺي هلان. )


لَلَوٽ تو مومل رو آنگڙئي چار جَيوُن
ڪوئي ڀونئان تو مومل ري مرگهه لوچڻي
رنگ ميٺي اي مومل هالو تو لي چالون امراڻي ري ديس

(لِلاٽ ته مومل جو چئن آڱرين جيترو آهي ۽ چيلهه ته هرڻ جهڙي آهي اي مٺي مومل! هلين ته امرڪوٽ جي ديس وٺي هلان. )


ناڪ تو مومل ري سووٽئي ري چُونچ جَيوُن
ڪوئي آنکيان تو مومل ري رتن ناڙيان
راڻي اي مومل هالو تو لي چالون امراڻي ري ديس

نڪ مومل جو ته طوطي جي چهنب جهڙو سنهڙو ۽ سُندر آهي، اکيون ته مومل جون الماس جهڙيون آهن اي راڻي مومل! هلين ته امرڪوٽ جي ديس ڏي وٺي هلان. )

دانت تو مومل را ڏڙمئي را ٻيج جَيُون
ڪوئي هونٽ تو مومل را ريشم را ڏورڙا
من ميٺي اي مومل هالو تو لي چالون امراڻي ري ديس

(ڏند ته مومل جا ڏاڙهون جي داڻن وانگي خوبصورت آهن، چپ ته مومل جا ريشم جي داڳن وانگي سنهڙا آهن. اي من کي مٺي لڳندڙ مومل! هلين ته امرڪوٽ جي ديس ڏي وٺي هلان)

هاٿ تو مومل را چمپا ڪيري ڏاڙ جَيوُن
ڪوئي ڪيسر جهرڻي مومل ري ڪڙايان.
راڻي ري اي مومل هالو تو لي چالون امراڻي ري ديس.

(هٿ ته مومل جا چنبيلي جي ٽار جهڙا آهن، مومل جون ڪرايون به ڪيسر جهڙيون پيلون ۽ خوبصورت آهن. اي راڻي جي مومل! هلين ته امرڪوٽ جي ديس ڏي وٺي هلان.)

پيت تو مومل رو پيپلئي پان جَيوُن
ڪوئي هينوڙو تو مومل رو ڪاچي ڌاو جَيُون
رنگ ڀيڻي اي مومل هالو تو لي چالون امراڻي ريس ديس

(پيٽ ته مومل جو پپر جي پن جيان آهي، من به مومل جو ميڻ جيان نرم آهي. اي رنگ ورني مومل! هلين ته امرڪوٽ وٺي هلان. )

پائون تو مومل را چاندي ڪيري کانڀ جَيوُن
ڪوئي ايڙيان ٿو مومل ري هينگڙو ڏاريان
راڻي ري اي مومل هالو تو لي چالون امراڻِ ري ديس

(پير ته مومل جا چاندي جي تند جيا چمڪندر آهن، کُڙيون ته مومل جون گُلاب جي ٽارين جيان آهن اي راڻي جي مومل! هلين ته امرڪوٽ جي ديس ڏي وٺي هلان. )