”ڍاٽ جا مشهور چارڻ“
دُوها
مارُو تڻو ڀُوان مهي اُڻ ري بيٽا آٺ
وان ۾ ڏيٿو پاٽوي ٿيان چارڻان ٿاٽ
(مارُو جا اٺ پُٽ ٿيا جن ۾ ڏيٿو گاديدار بڻيو ۽ چارڻن جا ٺٺ ٿي ويا)
ڏيٿي هندو ڏيڪرو نڊر جنف جڻ نام
پايو ڪروڙ پساوَ ۾ گُڻ کاروڙي گام
(جنف نالي چارڻ ڏيٿي جو بهادر پُٽ هو. جنهن سوڍي جي وڏي مدد ڪئي ۽ اُن جي عيوض ۾ سوڍي جسهڙ کان جاگير ڪروڙ پساوَ ۾ ورتي جاگير سان گڏ کاروڙي جو ڳوٺ به حاصل ڪيو)
جڻ گهر ريلڻ جلميو ڌر ريلڻ جس ڍاٽ
اُڻ ري سپوت اوپنو کينهر دت ورد کاٽ
(جنهن گهر ۾ ريلڻ جنم ورتو اُن گهر ۾ وري کينئري نالي سپوٽ پيدا ٿيو)
ڀُوگل جڻ ري سُت ڀيو ڀولو ڏايو ڀال
هُوئو درشن هنگلاج رو ايهگ ونس اُجال
(جنهن جو پُٽ ڀوگل نالي الله لوڪ درويش پيدا ٿيو. هن ڀوري ڀڳت کي هنگلاج ماتا درشن ڏنو، ڀوگل جي ڀڳتي جي ڪري ئي ڏيٿا ونس اُجاگر ٿيو.)
تنوج دوئي ڀوگل تڻان مالو ني مهڌير
ماهٽ ڌارو مال ري سُت جلميا سَڌير
(ڀوگل جا ٻه پُٽ مالو ۽ مهڌير ٿيا، مالي جا ماهٽ ۽ ڌاروُ ٻه سپوٽ پُٽ ٿيا)
ماهٽ وڏ ڀاڳي مُدي جڻ گهر ٻاٻن جاڻ
وردائي ڏيول وَڌو پُورب وچن پرماڻ
(ماهٽ وڏو ڀاڳوند هو جنهن جي گهر ٻاپن جنم ورتو، جيڪو مهاشڪتي ڏيول کي ڪنوار جي رُوپ م وٺي آيو، پُورب جنم جي وچن سان مهاشڪتيءَ سان وَريو)
ڌارُو ري ويڪو ڌَجر اُپجس ڌارو انگ
سراپيو ڏيول سگت سوڍي دُوڍي سنگ
(ڌارو جو وِيڪو ٿيو. جيڪو ڪَپوٽ هو جنهن کي شڪتي ڏيول سوڍي ڏوڏي سميت سراپ (بد دعا) ڏني)
ٻاپن ڏيٿو ٻاپ تيون ڏيول مان دُنياڻ
ديد، کينڊ مهيپا ڏيپي سُت تينون سُڀاڻ
(ٻاپن ڏيٿو جن جو والد ۽ ڏيول ماتا شڪتي ماءُ هُئي. اُهي ديد، کينڊ ۽مهيپا ٽيئي سپوٽ پُٽ چمڪي رهيا آهن)
ڀاڻوَ ڪُل ۾ هري ڀڳت ڏيٿو مَٿُوراداس
”راگهوَ راسو“ جڻ رچيو اڙ چَهُون ڪونٽ اُجاس
(ڀاڻ خاندان ۾ ڀڳوان جو ڀڳت مَٿُورا داس ڏيٿو پيدا ٿيو، جنهن ”راگهو راسو“ ڪتاب لکيو جنهن جي ساراهه چوڏس چمڪي رهي آهي)
ڀوگل سُت مهڌير ڀل ونس تڻڪا وڏ ڀاگ
ڏيٿو سُوجو ڪوي ڏيپي انجس مود اٿاگ
(ڀوگل جو پُٽ مهدير ڀلي ڄائو، جنهن جو ونس ڀاڳوند ٿيو جنهن ۾ سُوجي ڏيٿي جهڙو مها ڪَوي شاعر پيدا ٿيو، جنهن جي بي حد ساراهه ٿئي پيئي)
ڇند جُهولڻا ري ڇٽا اوپي گهٽا اُمنگ
همير ڏيٿي را حرف سوڍان کيات سُچنگ
(جنهن جهُولڻا ڇند (ڇندن جي هڪ نمونو) تخليق ڪيا اُن همير ڏيٿي جا اکر سوڍن جي سپوتائي کي ساراهي رهيا آهن)
ويدو ڏيٿو ويدگان هُوئو ڍاٽ ۾ هيڪ
ويداڻي جڻ سُون وسي نام امر ڀڙ نيڪ
(ويدو ڏيٿو ڍاٽ ۾ هڪڙو ئي هو، جنهن جي نالي پويان ويداڻي وسن ٿا.)
مدد خان لي ملڦيو ويدو قابل ويک
رائيپال لايو درس لاکاڻي جس ليک
(مدد خان پٺاڻ ويدي چارڻ کي قابل وٺي ويو هو جتان رائپال لاکاڻي واپس وٺي آيو)
تاجي لاکيڻو تُري ڏيٿي کيتي ڏِيڌ
موج بروڻ چتوڙ مجهه ڪڻي هوڏ نهين ڪِيڌ
(کيٿي ڏيٿي خيرات ۾ گهوڙو تازي ڏنو هو چتوڙ ۾ اهڙي سخاوت جي ڪنهن به هوڏ نه ڪئي)
ڏيٿو گيتان ۾ ڏيٻي نيتو وڏ هٿ نام
ڍاٽي اس ريجهان ڌروي وڏ ڏاتا وريام
(وڏي دل جو مالڪ سخي ڏاتار نيتو ڏيٿو گيتن ۾ چمڪي رهيو آهي، ڍاٽ جي ڌرتيءَ جو هي وڏو ڏاتار ماڻهو هو)
ڌرا سُڻيجي ڍاٽ ۾ جاچگ مُک گهڻ جاڻ
ڏيٿي واگهي را ڏيا وڏنگ تڻان واکاڻ
(ڍاٽ جي ڌرتيءَ جي واگهي ڏيٿي جي ڏنل گهوڙن جا واکاڻ هندين ماڳين هلن ٿا. سخي ڏاتار واگهي ڏيٿي کي هر منگتو تمام گهڻو سُڃاڻي ٿو)
جل ري جگهه جان رو کانهڻي رک خيال
چَروُ ڪرايو چارڻان گِهرت پخال ۾ گهال
(ڳوٺ کانهيڻي جي چارڻ ڄاڃين کي گيهه سان هٿ ڌوئاريا هُئا. ويجهي ڳوٺ مان پاڻي جي پخال ٿوري دير سان پهتي، تنهن ڪري ڄاڃين پاڻي جي شڪايت ڪئي، تڏهن هڪ چارڻ پنهنجي گهران نج ڳائي گيهه جي پخال ڀري ڄاڃين جا هٿ ڌوئاريا ان تي هر ماڻهو حيران ٿيو هو.)
پاتو راگان پارکُو رڻڇي روسُت راڻ
هوئو لکاڻي کانهڻي چتر ڪنٺ پهچاڻ
(چارڻ راڳ جا پارکُو هوندا آهن ڳوٺ کانهيڻي جو راڻجي ولد رڻڇوجي چارڻ راڳ جو وڏو ماهر هو. هُو گلي مان سُڃاڻي وٺندو هو ته گيت ڳائيندڙ وڌوا آهي يا سهاڳڻ، پرڻيل آهي يا ڪنواري رڻڇو لکجي جو پوٽو هو)
وڏو گهراڻون ٻارٽان اُوپيو ڍاٽ انوُپ
کاڻ گُڻان ري کاهيڻي راڻ سُتن ڪوي رُوپ
(چارڻن جو هڪ وڏو خاندان ڍاٽ جي ڌرتيءَ تي انمول رتن ٿي چمڪيو آھي، ڳوٺ کانهيڻي ۾ گُڻن جي کاڻ هُئي، راڻجي جو پُٽ وڏو شاعر ٿي گُذريو هو)
چارنور رو چانڻو دِت وِت ۾ سُکڏان
گُهوڙ ڪُل ڪيرت گهڻي مونگارٿ گهڻ مان
(سُکڏان چارڻ ڳوٺ چارنور جي روشني هو، گُهوڙ نک سان تعلق رکندڙ سُکڏان گهر آيل مهمان جي وڏي مرجات رکندو هو، جيءِ جيءِ ڪري منوهار ڪندو هو.)
سُت سَپوُت سُکڏان رو ڏيسي پرتاپ ڏان
وينجهار سر ديپل وسي گڊوي ڪُل گڻوان
(سُکڏان جو پُٽ پرتاب ڏان تمام گهڻو سپوٽ ٿيو، جنهن گڊوي (چارڻ) ڪُل کي گڻن سان مالا مال ڪيو)
ڍاٽي ڪوي جيساڻ ڌر پات گُهوڙ پرڀيس
مان ڪيو مهماڻ رو هري رو ڌيان هميس
(جيسلمير جي ڌرتيءَ تي هڪڙو ڍاٽي ڪوي پاتو گُهوڙ مشهور شاعر هو، وڏو مهمان نواز ۽ ايشور جو ڀڳت هو)
پريمي ري ويري پُڻان سوجو گُهوڙ سُجاڻ
ڏيپيا ڀگت ٻهون ڏيڪرا اوگت ڌُن ايهناڻ
(ڳوٺ ”پريمي ري ويري“ جو سُوجو گُهوڙ سپوٽ چارڻ هو جنهن جا ٻئي پُٽ ايشور جا ڀڳت ٿي چمڪيا)
ڀلو هوئو ماڌُو ڀڳت ڀلي ڌيانگر ڀرات
جلميا چارڻ جات ۾ گڻو ڍاٽ سوغات
(ماڌو ڀڳت تمام ڀلو انسان هو، ان جو ڀاءُ ڌيانگر به ايشور پراڻي هو. چارڻ ذات ۾ پيدا ٿيندڙ اهي ٻئي ڀائر ڍاٽ لئه سوکڙي هُئا)
ڀيما ويري واس ڀل کومڏان ڪوي خاص
رچ دي ”رنگ ترنگڻي“ پنگل ڪيو پرڪاس
(ڳوٺ ڀيما ويريءَ جو مشهور چارڻ ڪوي کومڏان هو، جنهن ”رنگ ترنگڻي“ نالي ڪتاب لکيو. اُن تخليق پنگل ادب کي چمڪائي ڇڏيو)
ٻارٽ کانهيڻي وسيا راس تُلڇو رنگ
چارڻور گُهوڙ چَوان سو پُرکيس سُچنگ
(ڳوٺ کانهيڻي جا راسو ۽ تُلڇو مشهور چارڻ هُئا، چارڻور جو ڪوي پُرکو گُهوڙ نالي وارو چارڻ هو)
جس آخر پڍڻي جبر راٺي مجهه ريواس
سُورو پُورو رام سُت کِڙيو ڀورو خاص
(ڳوٺ راٺي جو رهواسي رام جو پُٽ ڀورو مشهور وير بهادر ۽ سپوٽ ٿي گذريو آهي جنهن جي واکاڻ زوردار ٿئي ٿي)
ڌرامٺڙيو ڍاٽ ۾ وڏو پنچ وڌوان
طور سُتن پونجي تڻو ڏيٺو اجيتڏان
(ڍاٽ جي ڳوٺ مٺڙيو چارڻ جو پنجن ۾ پڙهيل لکيل اجيتڏان چارڻ هو. هو ڏاهو ماڻهو پونجي جو پُٽ هو)
سگا ڀرات سُرتاڻيان ڀير هميرو ڀل
ڍاٽي جس آسير ڌن وس اونڏير اول
(ٻئي سڳا ڀائر ڀيرو ۽ هميرو صورتاڻي تمام سپوٽ هُئا، جن جي ساراهه ڌرتي ڪري ٿي اونيهر تون سدائين وسندو رهين.)
موٽو تاڪٻ مٺڙيو جونجهو ڏيٿو جاڻ
ڀُوج پڊيو ڪائب ڀلي پرگٽ ڍاٽ پهچاڻ
(مٺڙيو ۾ جونجهو ڏيٿو تمام وڏو ماڻهو هو، جيڪو ڀوج مان پڙهي آيو هو، اُن جو نالو ڍاٽ جي سُڃاڻپ هو)
جونجهو سُتن ڏيٿو جبر ڀور ڏان ڪل ڀاڻ
گل ڊنگل گهڻ گونجتي ساهت کيات سجاڻ
(جونجهي ڏيٿي جو پُٽ ڀُور ڏان مشهور اديب هو جنهن جي ڳالهه ڊنگل ادب ۾ گونجي ٿي، هي تمام ادب ذوق ۽ ساهت جو پارکو ماڻهو هو.)
جس ڏيٿي رو جگ مگي مُرڌر ڍاٽ تمام
منڏيو ٻاهڙمير مگ نيٻراج رو نام
(ڍاٽ کان وٺي مارواڙ تائين نيٻراج ڏيٿي جي ساراهه جا گيت گونجن ٿا، ٻاڙمير ۾ نيٻراج جو نالو تمام گهڻو مشهور آهي)
سُت راجڙ ڏيٿي سِري ملا هرو مهراڻ
سداورت راکيو سدا کاروڙي کُوماڻ
( ملا جو پوٽو ۽ راجڙ ڏيٿي جو پُٽ کوماڻ تمام رحمدل انسان هو. جنهن کاروڙي ۾ سدائين سداورت (ٻين جي مدد ڪرڻ) قائم رکيو.)
ڪويڻ اچلو جهڻڪلي پڇي ڍاٽ پرسٿان
سُت تينون لي ساٿ ۾ مٿاسري گهڻ مان
(ڪوي انچلوجي جهڻڪلي مان لڏي ڍاٽ ۾ اچي رهيو پنهنجي ٽن پُٽن سميت اصل مڪان ڏي موٽي آيو)
ڏيٿو آئيڏان هو مهپان ۾ منموٽ
ستيڏان ورڌيس سا انوج گُڻان ري اوٽ
(مهپان ۾ آئيڏان ڏيٿو انتهائي سُلجهيل ماڻهو هو، ستيڏان ۽ ورڌ ڏان ٻئي سندس ننڍا ڀائر هُئا اهي به خاصيتن جي کاڻ هئا.)
کوڙي آيو کُوم ري ستيڏان سُڀياڻ
ريڻو ڪل رو رُوپ هو کرا گُڻان ري کاڻ
(ستيڏان کي کومڏان گود ورتو (ريڻو ڪُل) ۾ هي گڻن جي کاڻ هو)
دُهيتا ڀارت ڏان ري جلم چوچرو جيٿ
روهڙياڻي انتران دي کاروڙي ڏيٿ
(ڀارت ڏان جي ڌيءَ ڳوٺ چوچري ۾ جنم وٺندڙ انتران ٻائي کاروڙي ۾ پرڻائي ويئي)
پُتري جائي پيلڙي سُک ري لهر سمان
اندرو پيرو سُت اُڀئي تينون ڀل سنتان
(پهرين ڌيءَ ڄائي، خوشين جي کاڻ ساڻ کڻي آئي. لڪشميءَ جو واسو ٿيو، پوءِ اندرو ۽ پيرو ٻه پُٽ ٿيا ٽيئي اولاد سپوٽ ٿيو)
اندر ڏان سُت اگرڻي نج کاروڙي نيس
سُڻان ”اندروا سورٺا“ اُڻ نامي اُپديس
(وڏو پُٽ اندر ڏان کاروڙي جو وڏو نالو هو، جنهن جا تخليق ڪيل ”اندروا سورٺا“ پڙهڻ جهڙا آهن)
ڏيول مان آشيش دي، ٿت ري قائم ٿاٽ
پيرڏان ڏيٿو پرسد کومهرو جس کاٽ
(ڏيول ماتا جي آشريواد سان کومڏان جو پوٽو پيرڏان ڏيٿو تمام گهڻو مشهور ٿيو جنهن جا ٺٺ باٺ شهزادن وارا هُئا)
سُپوٽ آئيڏان سُت ڪيسر ديو ڪويس
ڏيٿا کاروڙي ڏيپي داکي ڌن ڌن ديس
(آئيڏان جا پُٽ ڪيسر ۽ ڏيو سپوٽ هُئا ٻئي شاعر به هُئا، کاروڙِي جي ڏيٿن ۾ نالو روشن ڪيائون، جن جي جئه جئه ڪار پورو ديس ڪري ٿو)
ڪيسر هندان کٽ ڪنور تيج ڏان وڏ طور
موهن ڀمر مُرار جَيُون دولو ڀُور دلير
(ڪوي ڪيسر جا ڇهه پُٽ ٿيا، جن ۾ وڏو تيجڏان هو، موهن، ڀمرو، مُراري، ڏولو ۽ ڀورو به نالي وارا هُئا)
ڏيو تڻان ترينهون ڏيڪرا سکري اوڙ سُمت
ڀرات ڀواني مڌن ڀل ڏيٿو جومادت
(ڏيو جا ٽي پُٽ ٿيا جن جي سُڃاڻپ عزتدار ماڻهن ۾ هُئي جومادت، ڀواني ۽ مڌن ٽيئي ڀائر سُپوٽ هُئا)
ورڌ ڏان ري سُت وڏو هي سپرت هنگلاج
ڀوان چند اشوڪ ڀل سُندر مود سماج
(ورڌ ڏان جو وڏو پُٽ هنگلاج سپوٽ آهي، ڀوان چند ۽ اشوڪ به سماج جي سُونهن آهن،)
پيرڏان ري سُت پرٿم ڏيٿو تيرٿ ڏان
ڪنور ڀلو ڪيلاس جَيوُن مهاوير گهڻ مان
(پيرڏان جو وڏو پُٽ تيرٿ ڏان ٿيو، ڪنور مهاوير ۽ ڪيلاش به عزت ۽ مان وارا ٿيا)
اندر ڏان ري آويو ڪنور گود ڪيلاس
امرت پل جَيُون آنگڻي اوُگو سُور اُوجاس
(ڪنور ڪيلاش کي اندر ڏان ڏيٿي گود ورتو، اندر ڏان جو اڱڻ امرت پُل ۾ سوُرج وانگي چمڪڻ لڳو)
سدا اشٽ شو سگت رو اُر آڻند اُجهيل
ڪُل ڏيٿي ڪيلاس ري وڌي ونس جس ويل
(شو ۽ مهاشڪتي ڏيول ماتا جي ڏيا سان سدائين سک ۽ آنند جي ڇانوَ ۾ ڪيلاش ڏيٿي جو ڪٽنب وڌنڌو رهيو)
اڙوي پاڙي اڙگلان ويهڪ گود وِواد
راکيو ڏيٿان رو رجڪ دي سوڍان امداد
(ڪنور ڪيلاش کي گود ويهارڻ کانپوءِ پري جي پيڙهي وارن جاگير حاصل ڪرڻ لئه مسئلا پيدا ڪيا پر ڏيٿن جي جاگير سوڍن هڙان وڙان خرچ ڪري بچائي ڏني ائين سمجهو امداد ڏني)
سوڍو راڻو اڪ سهي پهه امراڻو پاٽ
ڏيٿو راڻو دُوسرو ڌن کاروڙي ڍاٽ
(هڪڙو راڻو سوڍو آهي جيڪو امرڪوٽ تي راڄ ڪري ٿو، ٻيو راڻو ڏيٿو چارڻ آهي جيڪو ڍاٽ جي ڳوٺ کاروڙي تي راڄ ڪري ٿو)