”شري ڏيول جي جا ڇند“
دُوهو
وسُوڌا ٿائي ويس هٿ ڌائي جيون ڌڻياپ
سُر رائي ڀليا سَڌوُ آئي ڏيول آپ
(ويهه هٿن واري، سڀنيءَ جي ڌڻياڻي ڏيول ماتا ڀلي ڪري آئي، ڀلياجي جي سُپتري تنهنجي سدا جئه جئه ڪار هجي)
(ڇند ريڻڪي)
(1)
شري ڏيول رُوپ پرگٽ سُر رائي ڌر پڇمائي مود ڌَري
وچنان هنگول راءِ وردائي سرڻائي ساڌر سِري
آڍي ويران ري جائي ايڪل ڇِت اُوپر ڪيرت ڇائي
مهمائي ويس هٿي ڏيول مان ڀلي ڪري تُون ڀليائي
جئه ڀلي ڪري تون ڀليائي
(شري ڏيول ماتا تُنهنجي ظاهر ٿيڻ سان پڇمائي (اولهه) ڌرتي چمڪي رهي آهي، هنگلاج ماتا جي وچن سان اُن جو اوتار وٺي تون آئي آهين، توکي آڍي ويران جنم ڏنو آهي. ويهن هٿن سان مشهور ماتا، ڀلياجي جي ڌيءَ تون ڀلي ڪري آئين.)
(2)
ڍاٽي اس وال ماڙوي مُرڌر پُوگ اکيسر تال پَهي
ماهٽ رو ڪنور مالهر مينڍت سَر ڍڪ ڪَنيا هال سَهي
سنگپڻ ڪر ڏيٿا ڀال سنڊائچ ساوو جهال سڌر سائي
مهمائي ويس هٿي ڏيول مان تون ڀلي ڪري ڀليائي
(ڍاٽي ماڻهن جو ميڙ جڏهن مارواڙ جي ڳوٺ ماڙوي اکيسر تلاءَ تي پُهتو. تڏهن ماهٽ جي پُٽ، مالي جي پوٽي (ٻاپن) کي ڏسي، ڏيول ماتا مٿي تي چُني اوڍي ڏيٿن، سنڊائچن سان سگپڻو ڪيو. لگن پتر جو شُپ پنو ڏنو، ويهه هٿن واري ڀلياجي جي ڌيءَ ڏيول ماتا تون ڀلي ڪري آئين.)
(3)
سجيان گهمساڻ جُونگ رٿ سينگهوَ، هيتوَ مل جاني هرکي
ڏيپي ڪُل گوروَ ٻاپن دُلهو، نوَ چوَنئري ڀيڙي نرکي
نوَ تورڻيو مگري ٿنڀا نوَ، پرتک اُما ڀَوَ پرڻائي
مهمائي ويس هَٿي ڏيول مان تُون ڀلي ڪري ڀليائي.
(ڄڃ ۾ وڏو ميڙو متل هو اُٺن ۽ گهوڙن جا رٿ هُئا. گهمساڻ واري ڄڃ ۾ ڄاڃي مُحبت سان ملندي خوش نظر اچي رهيا هُئا، ٻاپن گهوٽ جو خاندان فخر ڪري رهيو هو، نوَ ڪنيائون گڏ چونئري چڙهي رهيون هُيون. نو تورڻئي مگري جا نوَ کنڀا ٺهيل هُئا. شِو ۽ پاروتي وانگي شادي ڪندڙ ويهه هٿن واري ڏيول ماتا ڀلياجي چارڻ جي ڌيءَ تون ڀلي ڪري آئين)
(4)
کانڏالي ڏيو تخت کاروڙي سُجس وڌيا سينجوڙي
ماهٽ گهر منگل هٿ موڙي ۾ مانج اينٽ سُون من موڙي
جميا کٽ ماس نه ڌُرا اوجهڻي ٿوڙي ۾ اوڙک ٿائي
مهمائي ويس هَٿي ڏيول مان ڀلي ڪري تُون ڀليائي
(کڙگ (هٿيار جو نالو) ڌاريندڙ مهاشڪتي ڏيول ماءُ، تون کاروڙي جي تخت تي براجمان آهين، تُنهنجي ۽ ٻاپن جي جوڙِ (گهوٽ ۽ ڪنوار) سُجوڙي کاروڙي جو ڳاٽ اُوچو ڪيو آهي، ماهٽ جي گهر خوشين ۾ هٿ موڙي واري رسم ٿي، جنهن ۾ جوُٺو ٿال ماڃڻ لئه توکي چيو ويو تو انڪار ڪيو، اُن تي تنهنجي سس توکي مهڻو ڏنو، مهڻي تي ڪروڌ ڪندي تو اهڙو معجزو ڏيکاريو جو ڇهه مهينا تو ماني ئي ڪونه کاڌي، ٿوري ۾ تُنهنجي سُڃاڻپ ٿي ويئي. اي ويهه هٿن واري واکاڻيل مهاشڪتي ڏيول مان! تون ڀلياجي جي ڌيءَ ڀلي ڪري آئين)
(5)
همروٽ ڇُوٽ ويس همير رو سگت ٻُوٽ ڏيول سَرڻي
دُوڍي ويرم سُون هوئي دُوٺ موڪلي مُوٺ دويڻ مرڻي
سانٻڙي پُوٺ آسيس سَماپي تُوٺ هوئي ري ٿر تائي
مهمائي ويس هٿي ڏيول مان ڀلي ڪري تون ڀليائي
(امرڪوٽ جي راجا همير جي پُٽ ويسو کي دُوڍي دُشمن مارڻ لئه وير مُٺ (منترن سان مارڻ) موڪلي پر ويسي سوڍي ڏيول ماتا ۽ ٻُوٽ شڪتيءَ جا پير پڪڙيا. اُنهن جي ڪرپا سان دُوڍو مري ويو ۽ ويسي کي امرڪوٽ جو راڄ مليو. اي ويهه هٿن واري مان ڏيول! تون ڀلياجي جي ڌيءَ ڀلي ڪري آئين)
(6)
آرت سُڻ ساڏ ڪُنڀاري آگم اِڪلوتو سنڀرم اُبري
جادم جيساڻ آڏيت پيٺ جو هي جگ مالم ڪَشٽ هري
نِرپ پارينگر ڀيم ڪر نيکم کپر ڀر هرڀم کائي
مهمائي ويس هٿي ڏيول مان تُون ڀلي ڪري ڀليائي
(ڏُک جي گهڙين ۾ ڪُنڀارڻ جو سڏ ٻُڌي اُن جي اڪيلو پُٽ بچايو، جيسلمير جي ڀاٽي راجا جي پُٺن ۾ ٿيل اڏيٺ (اَبوٺي) جو روڳ ختم ڪري اُن جو درد دُور ڪيو، ڀيم کي پاري ننگر جو بادشاهه ڪيو ۽ هرڀم جهڙي ظالم کي زمين دوز ڪندڙ اي! ويهه هٿن واري ڏيول ماتا، تون ڀلياجي جي ڌيءَ تُون ڀلي ڪري آئين)
(7)
برهمڻي هَتي مرت گَئوُ ٻال وپ ڪُوٽ ڪِپال رُدن ڪرتي
پت راک ڀال مان ڏيول اڻ پُل پراڻ پال تن پرهرتي
مرگ ٽولان ٽال سجيو ڪيو سهي سانپرت ديال سُر رائي
مهمائي ويس هتي مان ڏيول تُون ڀلي ڪري ڀليائي
(برهمڻي عورت جي هٿان ڳئوُ جو ڦر مري ويو، ڳئوُ هَتيا جي پاپ کان ڊڄندي برهمڻي مٿو ڪُٽي رڙيون ڪري رهي هُئي، اُن جو ڀرم رکندي ڏيول ماتا تو ڳئُو جو ڦر زنده ڪيو، تون ديالو آهين! اي ويهه هٿن واري ڏيول ماتا! تون ڀلياجي جي ڌيءَ ڀلي ڪري آئين)
(8)
چوسٺ جوگڻ سڻگار هاس چت راس نرت ڪيلاس رمي
پاوي ڪُڻ پار سرس امرت پُل نرکت کيلا نپڻ نمي
سُڀياڻ پرواڙا سَهي سگت سُڻ گُڻ ڪوَيو ڪيرت گائي
مهمائي ويس هَٿي ڏيول مان تُون ڀلي ڪري ڀليائي
(چوهٺ جوڳڻين سان ڪيلاش پربت تي راند ڪندي سونهندڙ اي ڏيول ماتا! تنهنجا گُڻ ڪَويو (شڪتيڏان) ڪٿا ۾ ڳائي ٿو تون ٻُڌ، ويهه هٿن واري مها شڪتي ڏيول مان! تون ڀلياجي جي ڌيءَ ڀلي ڪري آئين)
”ڇپايا“
(ڇهه سِٽا)
(1)
پرگٽ ڌرا پڇماڻ ماڙوو سانسڻ موٽو
سنڊائچ ڪُل سدن آد سگتي رو اوٽو
ڌن چَڪلُو ري ڌيا پيک آڍي پرڻائي
پُورب وچن پرماڻ اينڏر ويران ري آئي
هنگلاج رُوپ هٿگرهڻ هل ڌن کاروڙي ڍاٽ ڌر
سگتيس ڀڻي ڀليا سَڌوُ مان ڏيوي ڪيجي مهر
(اولهه جي ڌرتيءَ تي ظاهر ٿي ماڙوي (ڳوٺ) جو مان وڌايو، سنڊائچ ڪُل (چارڻن جي شاخ) جهڙو وڏو خاندان شڪتيءَ جو اباڻو گهر هو، جتي ڀاڳوند چَڪَلُو جي ڌيءَ آڍي پرڻايل هُئي، پُورب وچن جي ڪري وِيران جي ڪُک مان جنم ورتو، کاروڙي جي ڀاڳوند ڌرتيءَ تي هنگلاج ماتا جو اوتار ٿيو. شڪتيڏان ڪَويا هي ڪهاڻي لکي آهي، ڀلياجي جي سُپوٽ ڌيءَ ڏيول ماتا تون رحم ڪجانءِ)
(2)
ڌن ڌڻياڻي ڍاٽ پاٽ سوڍان ڪُل پايو
پَٺو پير پرچاءِ لووڙي امر لايو
ساهل سُڻ سُررائي واڇڙو گَئوُ جيوايو
جادوَ پت جيساڻ، مور اڏيٺ مَٽايو
نرپ ڀيم ڪيو پاري ننگر ڀکيو هرڀم ني ڀڙي
ڀليائي ڏيول ڀاوَ سُون ساڏ ڪِيا مان سانڀڙي
(ڍاٽ پرڳڻي جي مالڪ سوڍن جي بادشاهي ڪُل کي حاصل ڪيو، پير پَٺو راضي ٿيو امر لووڙي (چادر) اوڍاڻي طور وٺي آيو، پُڪار ٻُڌي تو گَئوُ جو ڦر بچايو، ڀاٽي راجا جي ابوٺي جو درد ختم ڪيو، ڀيم کي پاري ننگر جو بادشاهه ڪيو ۽ ظالم هرڀم کي شڪست ڏئي ماريو. ڀلياجي جي ڌيءَ تون ڏکن ۾ سڏ ٻُڌجانءِ)
(3)
ٿِت کاروڙي ٿان ڀلي ڏيول ڀليائي
ڪيتان ساري ڪاج پاج سمدان پرڀتائي
ٻائي جائي ٻُوٽ، بيچرا، ٻلال ٻجري
پنچم کيتوُ پُڻاڻ مُڻان ڇٺي ميڻسري
دوئي داس، کينڍ مهپا ڏيپي سُت تينون سُڀياڻ هي
وڏاڙي ڏيو ٻاپن وَڌوُ پرگٽ ڌر پڇماڻ هي
(کاروڙي جي ٿان ۾ تون ڀلياجي جي ڌيءَ ڀلي ڪري آئين! ماڻهن جا ڪاڄ سُڌاريا، ڏکن جي سمندرن مان اُڪاري پار ڪيا. تنهنجون ڇهه ڌيئرون ٿيون ٻُوٽ، ٻيچراءِ، ٻلال بيجري، پنجون نمبر کيتوُ ۽ ڇهين ميڻسري جي نالي سان مشهور آهي، دوئيڏاس، کينڍ ۽ مهپا جي نالي سان مشهور تنهنجا ٽيئي پُٽ سَپُوٽ آهن، ٻاپڻ ڏيو توکي ڪنوار جي روُپ ۾ وٺي آيو تون اولهه جي ڌرتيءَ تي ظاهر ٿيئن)
(4)
چوراسي چارڻي وڙي ديويان وراجي
هي سروپ هنگلاج ڇتي ماڌائي ڇاجي
وانڪل کووڙ وڙي آوڙا ڏيول آئي
سيڻي ڪرڻل ساٿ مات مالهڻ مهمائي
موگل ناگوي موٽڪا پرات بروڙي جس پڙي.
شري راجل کوڙ ڀڻ سگت چالڪنيچي سينهن چڙهي
(چارڻن جون 84 چوراسي ديوويون مشهور آهن، جن مان خوبصورت هنگلاج روُپ مادائي (ماداجي جي ڌيءِ وانڪل جيڪا آوڙ ديوي جي ڦُڦي هُئي) پرٿوي تي سُونهي ٿي.
وانڪل، کووڙ کانپوءِ آوڙا ڏيول جي جنم ورتو، ڪرنيجي ڏيوي سان گڏ سيڻي ۽ مالهڻ ماتا جي مشهور ٿيون، موگل، ناگوي، موٽڪا ۽ بروڙي جا جَس ڪتابن ۾ پڙهن ٿا، شري راجل ڏيوي ۽ کوڙل ماتا مهاشڪتيون ٻُڌجن ٿيون، چالڪنيچي ديوي شينهن تي سُواري ڪري ٿي)
دُوهو
نَونڌ اُڏڌ ڪمي نٿي پرٿي سُجس پرياڻ
ويس هٿي ڏيول وگت ڪَٿي ”سگت“ ڪوياڻ