مختلف موضوع

ڌرا سُرنگي ڍاٽ

هي ڍاٽ جي منظوم تاريخ آھي، جيڪا راجستان جي چارڻ ڪوي ڊاڪٽر شڪتيڏان ڪَويا لکي لکي آهي، اُها ڍاٽ جنهن جي اَڇن ڌڙن واري ڌرتيءَ جي پنهنجي هڪڙي نرالي سُونھن، ثقافت ۽ سُڃاڻپ رهي آھي. ڍاٽ جي رجواڙن ۽ ريتن جا رکوالا صدين کان سوڍا رهيا آھن. سوڍا جيڪي سُونھن، سورهيائي، ۽ عقُل ۾ مڙني کان مٿڀرا رهيا آھن. سوڍا جيڪي سنڌُ جي سُونهن آھن. سوڍا راجپوت اقوام شاهيءَ جي 36 ڪُلن ۾ شامل پرمار ڪُل سان تعلق رکن ٿا، جن جو ونس اگني ونس آھي. راجپوتن جي تابناڪ تاريخ نہ رڳو راجپوتانا جي ريتيلن ڌڙن ۾ روشن رهي آھي، پر سنڌُ جي ڌرتيءَ تي بہ سورنھن آنا سُونھي آھي. سنڌُ جي مايا ناز شاعر شاھ عبدالطيف ڀٽائيءَ پنھنجي ست سُورمين ۾ ٽن راجپوتاڻين کي ڳايو آھي.
Title Cover of book ڌرا سُرنگي ڍاٽ

”سُرتاڻ سوڍا پاٽَوي (گاديدار) “جاگير وارا

”سُرتاڻ سوڍا پاٽَوي (گاديدار) “جاگير وارا

دُوها

راڻا گنگ امراڻ ري تنوج پتو سُرتاڻ
تپ ڌاري سُرتاڻ رو جميو راجس جاڻ
(امرڪوٽ جي راڻي گنگا سنگهه جا ٻه پُٽ ٿيا، پتو ۽ سُرتاڻ سنگهه، سُرتاڻ سنگهه انتهائي دُور انديش ۽ عقلمند هو. اُن ڪري راج گديءَ تي سُرتاڻ ويٺو. ان کانپوءِ اڄ ڏينهن تائين اُن جو اولاد سُرتاڻ سوڍا سڏائيندا آهن ۽ اُهي ڍاٽ جي گاديءَ جا مالڪ آهن. )

آسڪرڻ سگرام اِم راڻ پِرٿم مهراج
ڪيسر سُت کيمون ڪَهُون سانگو دُتيه سَڪاج
(اُن کانپوءِ آسڪرڻ، سگرام سنگهه، مهراج اول ۽ پوءِ ڪيسر سنگهه جو پُٽ کيمون، بهترين راڻا ٿيا)

سگرام وجڙ سَهودران دوئي ڦلي درساءِ
اگرج تو جاگير ام، اَنوج وڏيلي آءِ
(سگرام سنگهه ۽ وجئه سنگهه ٻئي ڀائر هُئا ٻئي سپوٽ هئا. وڏو جاگير جو مالڪ بڻيو ۽ ننڍي ڀڏيليءَ جو ڳوٺ وسايو)

سگرام ري سوراج سو سُت تڻ رو سٻليس
سٻل تڻو مهراج سو ڪرم دُوسرو ڪهيس
(سگرام جو پُٽ شوراج ٿيو، شوراج جو پُٽ سٻل سنگهه ٿيو. سٻل سنگهه جو پُٽ مهراج ٿيو. جنهن کي دُنيا مهراج ٻيو جي نالي سان سڃاڻي ٿي. )

راڻ ٻئي مهراج ري ٻيٺي پاٽ وِڀُوت
مچي ڍاٽ ڌوران مهين حد گوران اڻهونت
(راڻي مهراج ٻيو جي پُٽ وڀُوت سنگهه جي گاديءَ تي ويهڻ وقت ڍاٽ جي دڙن ۾ انگريزن جي راڄ جي ڌاڪ متل هُئي. انگريز پوري ڍاٽ تي قابض هُئا)
پير اڏان سنگهه جس پر گٽ راڻ ڌرا امراڻ
وڀُوت سُت تالا وِلند من موٽي مهراڻ
(ڀڀُوت سنگهه جو پُٽ پيرڏان سنگهه جڏهن ڍاٽ جي گاديءَ تي براجمان ٿيو. تڏهن اُن جو نالو پوري مهراڻ ۾ بُلند ڪري ڇڏيو. )


جَسونت اَرجڻ پاٽ جڻ ڀيا سوڍ ٻهَون ڀِرات
راڻپ جاگيري رهي اول جڪي اکيات
(جسونت سنگهه ۽ ارجڻ سنگهه ٻئي ڀائر هئا جيڪي گاديدار راڻا ٿيا. جن جي وقت ۾ راڻپ ۽ جاگير ٻئي مشهور ٿيون. )


سوڍو آئيڏان سنگهه سُت نگيس سُڀياڻ
هيرو هُوتو وِڀُوت هر جس جاگير سُون جاڻ
(ڀڀوت سنگهه جو پُٽ نگراج سنگهه جاگير جو هيرو هو جنهن جا گُڻ اڄ به جاگير ۾ گونجن ٿا. اُن جو پُٽ سوڍو آئيڏان سنگهه انتهائي سپوٽ ٿيو)


پهه سُرتاڻان پاٽوي گِهر ڌِير گنڀير
سوڍو راڻو چندر سنگهه وڪيو جُهڪيو نه وير
(ڍاٽ جي گاديءَ تي سُرتاڻ سوڍو راڻوچندر سنگهه جڏهن بادشاهه طور براجمان ٿيو، تڏهن هن گاديءَ جي هاڪ هندين ماڳين مشهور ٿي. گنڀيرتا سان ڀريل هي اڏول شخص ڪڏهن به ڪنهن جي اڳيان نه جُهڪيو نه وڪاميو. هن حياتيءَ ۾ ڪڏهن به هار نه مڃي)

تَڻ رو ڪُنور تٻو ٻلي جلميو ڀل جاگير
سوڍان ۾ چاوو سُڀٽ هو امراڻ همير
(تنهن (راڻا چندر سنگهه) جو پُٽ همير سنگهه ڀلي جاگير ۾ ڄائو، جنهن جا گُڻ هن وقت تي امرڪوٽ ۾ گونجن ٿا. هُو تمام تپو ٻلي ۽ عقلمند آهي سوڍن ۾ هن وقت اُن جي مشهوري سڀني کان مٿي آهي)