سنڌ جي وسيلن جو صحيح استعمال، هڪ وڏو چئلينج
سنڌ تعليمي ماحول خصوصن 1977ع کان پوءِ تيزي سان بگاڙيو ويو. هن وقت تعليم جو ماحول ايترو خراب ٿي ويو آهي جو انھي کان وڌيڪ خراب ٿيڻ جي ڪابه گنجائش ڪان رهئي آهي. گذريل تقريباً پنجٽيھه چاليھه سالن جي اندر سنڌ مان قدرتي گئس ۽ تيل ڪافي نڪرڻ شروع ٿيو. بدقسمتي سان سنڌ جي وسيلن تي منصوبي تحت قبضو ٿيندو ويو، ايتري تائين جو انھن ادارن جي بورڊ آف ڊائريڪٽرس تي به سڀ غير سنڌي ويٺا آهن. گئس ۽ تيل جي پيداوار سنڌ مان ٿئي پر انھيءَ تي سنڌ جو ڪوئي حق ناهي. اها سنڌ سرڪار جي نااهلي آهي جو او جي ڊي سي ايل ۽ ٻين ادارن تي سنڌ جي نمائندگي لاءِ مرڪزي سرڪار کان پنھنجو حق وٺي ڪين سگھي آهي.
سنڌ سرڪار اڄ تائين مرڪز جي انھن ادارن ۾ سنڌ سان واسطو رکندڙ اهل ماڻھن کي ۾ ڪابه اهڙي پوزيشن وٺرائي ڏيڻ ۾ دلچسپي ڪانه ٿي رکي جنھن سان سنڌ جي مفادن جو دفاع ٿي سگھي. پاڪستان پلاننگ ڪميشن، جنھن جو ڪم آهي ته پوري پاڪستان جي ڊولپمينٽ متعلق فيصلا ڪري، جنھن ۾ هن وقت ٻارهن ميمبر آهن، پر انھن ۾ هڪڙو به سنڌي ميمبر ناهي. ڇا اهو ممڪن آهي ته ٻئي صوبي جو ماڻھو سنڌ جي حقن جي اتي ڳالھه ڪندو؟ ڇا اها سنڌ سرڪار جي ذميواري ناهي ته اهڙن مرڪزي ادارن ۾ سنڌ جي نمائندگي لاءِ ڪائونسل آف ڪامن انٽريسٽ ۾ يا ٻين مقامن تي انھي ڳالھه کي کڻي وڃي ۽ فيصلو ڪرائي؟
سنڌ جي نوجوانن جو شوق ڪاپيءَ جي زور تي ڊبل ٽرپل ايم اي ڪرڻ تي آهي، پر ٽيڪنيڪل تعليم ڏانهن لاڙو نه هجڻ جي برابر آهي، تنھنڪري اسان جو نوجوان بي روزگار ۽ غريب والدين تي ٻوجهه بڻيل آهي. انھي جي ڪري سنڌ ۾ غربت جي ڄاڻايل لڪير کان هيٺ هرروز واڌارو ٿيندو پيو وڃي. جيڪو تمام گھڻي ڳڻتي جو سبب آهي، پر اسان جي سنڌ جي سياسي قيادت انھيءَ جوابداري جو ڪوبه احساس ڪونه ٿي ڪري.
اها سنڌ سرڪار جي نھايت نا اهلي آهي، جو پنھنجي قدرتي وسيلن کي محفوظ رکڻ ۾ ناڪام ٿي وئي آهي. سنڌ سرڪار جي اها آئيني ذميواري آهي ته سنڌ جي عوام جي جان، مال، عزت، تعليم، صحت، روزگار ۽ ٻين بنيادي ضرورتن جو بندوبست ڪري ڏئي.
سنڌ سرڪار جي نااهليءَ جي اها انتھا آهي جو ٽيڪنيڪل ڪاليجز ۽ ان سان لاڳاپيل ادارا قائم ڪيل آهن، پر افسوس سان چئڻو ٿو پوي اهي ادارا صرف خزاني تي ٻوجھه بڻيل آهن باقي مڙئي خير.
سنڌ وڏي خوش نصيب آهي، جو آبادي جو تقريباً اڌ حصو نوجوانن تي مشتمل آهي. ضرورت انھيءَ ڳالھه جي آهي ته انھن نوجوانن کي تيار ڪري ميدان ۾ لاهجي ته جيئن اهي ٽيڪنيڪل تيار ٿيل نوجوان پاڻ سان گڏ ٻين جي لاءِ به روزگار جا دروازا کولين ته جيئن سنڌ مان بي روزگاري جو مسئلو حل ٿئي. اها سنڌ سرڪار جي نااهلي آهي جنھن لاءِ اسين سنڌ جي نوجوان کي انجو مڪمل ذميوار نٿا چئي سگھون. ان جو مطلب اهو به ناهي ته اسانجو نوجوان بلڪل ذميوار ناهي. سنڌ جي ٽيڪنيڪل ادارن ۾ بلڪل اونده به ڪانھي، پر اسانجي نوجوان جي انھيءَ ۾ دلچسپي نه هجڻ جي برابر آهي، سواءِ ڪجھه شاگردن جي، جنھن ڪري هو پنھنجي ڪم واري جاءِ تي پاڻ کي ايترو مضبوط ڪري نه سگھيا آهن،
سي پيڪ جي اچڻ جو فائدو سنڌ کي اهڙو ڪونه ٿيو، ڇو ته اسانجي سنڌ جي سياسي قيادت سنڌ جي مفاد کان وڌيڪ ذاتي مفادن کي ترجيح ڏني. جيڪڏهن سنڌ سرڪار سي پيڪ مان ڪو حصوحاصل نه ڪري سگھي ته گھٽ ۾ گھٽ سنڌ جي نوجوانن کي ٽيڪنيڪل مھارت ڏياري سنڌ مان بي روزگاري کي پري ۽ خوشحالي جي راه کولڻ ۾ اهم ڪردار ادا ڪري سگھي پئي. هينئر به وقت هٿن مان ناهي نڪتو، جو اسانجو نوجوان انھيءَ ڳالھه کي دل سان هنڊائي ۽ پنھنجي لاءِ ڪو به اهڙو ٽيڪنيڪل ٽريڊ جو انتخاب ڪري پنھنجي زندگي کي آسودو گذارڻ لاءِ جدوجھد ڪري.
اسان کي جيڪڏهن اڳتي وڌڻو ۽ ترقي ڪرڻي آهي ته پوءِ هڪ ڳالھه ذهن نشين ڪرڻ گھرجي ته اسان جي ذهن ۾ جيڪو فتور آهي ته اسين صرف هر معاملي تي ٻين تي جائز ناجائز تنقيد ڪرڻ ۾ وقت زيان ڪندا آهيون . انھيءَ موذي مرض کان پاڻ کي ٻاهر نڪرڻو پوندو ته پوءِ ئي اسين ترقي ڪري سگھنداسين.
اسانکي اها سوچ تبديل ڪرڻي پوندي ته فلاڻي اسانجي لاءِ ڇا ڪيو، رياست اسانجي لاءِ ڇا ڪيو، پر اسانجي سوچ هجي ته مان ڇا ڪري ڏنو پنھنجي خاندان، اوڙي پاڙي وارن کي، صوبي ۽ ملڪ کي