نواب شاهه ۾ ايم آر ڊي جي تحريڪ
هڪ ڳالھه اسان جي ايندڙ ۽ هن وقت موجود دوستن کي ياد رکڻ گھرجي ته هيٺيون اسٽاف ڪيترو به توهان سان مخلص هجي پر هو ڪنھن نه ڪنھن جو اعتبار وارو ماڻھو به هوندو آهي، جنھن جي مفادن جي هو پرگھور لھندو آهي. ضلعي اندر ڪو به اهڙو مسئلو ڪونه هوندو آهي جنھن ۾ انھن ڌرين جو سڌو يا اڻسڌو واسطو نه هجي. تنھنڪري جيترو ٿي سگھي مسئلي جي حل لاءِ معلومات جا ٻيا ذريعه به استعمال ۾ آڻجن ته جيئن صحيح نموني سان مسئلو حل ٿئي.
جيڪي مسئلا سياسي نوعيت يا ڪا تحريڪ جيڪا گورنمينٽ جي خلاف هجي انھي جي حل لاءِ مون هميشه پنھنجي طرفان ڪوشش ڪري انھن سياسي تنظيم جي هر ليول جي ماڻھو سان سڌو سئنون رابطو رکندو هيم. انھي مان مونکي اهيو فائدو پوندو هيو ته ايندڙ جلوس يا ڪنھن ٻي ڪاروائي جي اڳواٽ خبر پئجي ويندي هئي، انھن سان رابطو ڪرڻ ۾ ڪابه دشواري پيش نه ايندي هئي.
1983ع جي ايم آر ڊي تحريڪ جي دوران مون نوابشاهه ۾ اهيو طريقو استعمال ڪيو ۽ منھنجي لاءِ ڏاڍو آسان رهيو. الحمدلله منھنجي واحد سب ڊويزن نوابشاهه ۾ هئي، جنھن ۾ هرروز جلوس نڪرندا هيا ۽ ڪڏهن به مون کي پوليس فورس جي استعمال جي ضرورت پيش ڪان آئي. ضلعو نوابشاهه ايم آر ڊي جو ڄڻ ته مرڪز هيو. سڪرنڊ، مورو ۽ نوشھروفيروز سب ڊويزن ۾ ڪيترائي دفعا عوام ۽ پوليس فورس جون چڪريون ۽ ڪافي جاني نقصان ٿيا.
سڀ کان پھرئين ڏينھن وڏو جلوس سائين نوراحمد شاه جي قيادت ۾ نڪتو، جيڪو نوابشاهه شھر مان ٿيندو اچي ٿاڻي جي سامھون پهتو ۽ ماڻهن گرفتاري پيش ڪئي. نوابشاهه شھر ان وقت تقريباً اردو ۽ پنجابي ڳالھائڻ وارن جي گھڻائي وارو شھر هيو ۽ انھن ضياءَ حمايت تحريڪ شروع ڪئي هئي. نوابشاهه شھر جا ڪجھه علائقه اهڙا هوندا هيا جتي ٻي آبادي ڪان رهندي هئي. سائين نوراحمد شاه جو ارادو هيو ته جلوس پوري شھر مان گذري پوءِ اچي گرفتاري ڏئي. مون سندس بنگلي تي وڃي ڳالھه ٻولھه ڪئي ۽ کيس کي راضي ڪيم مھرباني ڪري هنن علائقن مان جلوس وٺي نه هلون ڇو ته اسان کي ڳجهو اطلاع مليو هيو ته ضياءَ جي حمايت وارا شرارت ڪندا. تنھنڪري منھنجي ڪوشش هئي انھن گھٽين مان جلوس نه گذري ته بھتر ٿيندو ۽ امن امان واري صورتحال خراب نه ٿئي. شاهه صاحب سان مون اهو ذڪر ڪونه ڪيو ته ڪو ضياءَ حمايت وارا ڪا شرارت ڪندا. جيڪڏهن مان ان جو ذڪر ڪريان ها ته پوءِ ضد ڪري به اوڏانهن هلن ها ۽ هنن جو شروع وارو پروگرام به ايئن هيو.
مير احمد علي جلباڻي ۽ پ پ وارن منھنجي تجويز جي حمايت ڪئي ۽ جنھن رستي سان مون چاهيو پئي انھيءَ رستي سان جلوس کي وٺي آيس سائين نور احمد شاهه، خير محمد مري ۽ ٻين گرفتاري ڏني. پوري ايم آر ڊي تحريڪ دوران نوابشاهه سب ڊويزن مان هرروز جلوس نڪرندا هيا سڀني پارٽين جو مون تي ايترو ته ڀروسو ٿي ويو هيو، جو جيڪي به جلوس نڪرندا هيا ته ٽائيم ۽ روٽ منھنجي مرضي يا صلاح مشوري سان ڪڍندا هيا.
اها ڳالھه انچارج برگيڊيئر فاروق صاحب کي پسند ڪونه هئي ته جلوس ڇو ٿا نڪرن. هڪ دفعي مورو مان مونکي فون ڪري چيائين ته اڄ مان سٺ ميل، دوڙ ۽ ٻانڌي کان گذريم ۽ اتي صرف پ پ پ جا جھنڊا لڳا پيا آهن، ٻن ڏينھن کان پوءِ مان وري اتان گذرندم ۽ مونکي ڪوئي به جھنڊو لڳل نظر نه اچي. ٻيو ته اهي جلوس به بند ٿيڻ گھرجن. جيڪڏهن اڄ کان پوءِ ڪوئي جلوس نڪري ته فورس استعمال ڪري ختم ڪر، هيءُ منھنجو توکي بلينڪ چيڪ آهي. مون کيس چيو ته منھنجو ڪم آهي امن امان قائم ڪرڻ، جيڪڏهن جلوس ۾ ڪو سرڪاري يا خانگي ملڪيت سان هٿ چراند ڪندو ته مان بلڪل فورس استعمال ڪندس، باقي جلوس ختم ڪرڻ منھنجي وس جي ڳالھه ناهي. تيزي سان ڳالھائيندي چيائين ته اهو منھنجو حڪم آهي ته جلوس ڪين نڪري، جيڪڏهن نڪري ته اتي جو اتي فورس استعمال ڪر ۽ جيڪڏهن ڪو مري ٿو ته مان ويٺو آهيان، اهو مان توکي بلينڪ چيڪ ٿو ڏيان.
مون آرام سان کيس جواب ۾ چيو ته جيستائين مان هتي ايس ڊي ايم آهيان، تيستائين مان ڪوبه فورس استعمال ڪونه ڪندس، ها البته جيڪڏهن جلوس ڪڍڻ وارن مان ڪنھن به قسم جي گڙ ٻڙ ڪئي ته مان موقعي ۽ مناسبت سان فورس استعمال ڪندس. رهي ڳالھه توهان جي بلينڪ چيڪ جي، جڏهن اهو چيڪ ڪيش ٿيندو ته انھيءَ جو ميوزڪ اسان کي ڏسڻو پوندو ۽ توهان کان ڪير به ڪونه پڇندو. ٻيو ته جھنڊا پوري سنڌ ۾ لڳل آهن، مان جيڪڏهن جھنڊا لاهيندس ته معاملو خراب ٿيندو.
اصل ۾ نوابشاهه ضلعي ۾ پنجابي ڪافي تعداد ۾ آهن، ڪجھه رٽائرڊ فوجين کي ته ڪافي 1932ع کان پوءِ سکر بئراج تي سرڪار زمينون الاٽ ڪري ڏنيون هيون تنھنڪري حاضر سروس وارا به گھڻو ڪري انھن کان رپوٽون وٺندا هيا، پوءِ جيڪا رپورٽ اهي هنن کي ڏيندا هيا ته ان تي هو وڌيڪ اعتبار ڪندا هيا. اسانجي صحيح رپورٽ کي به شڪ جي نگاهه سان ڏسندا هيا.
ٻئي ڏينھن هيسباڻي برادران جي جلوس جو پروگرام هيو. ان کان هڪ ڏينھن اڳ ۾ ولي محمد شاه سٺ ميل تي وڏو جلوس ڪڍيو هيو. فيض محمد هيسباڻي جو جلوس به سٺ ميل اچڻو هيو. برگيڊيئر فاروق جو چوڻ ته جلوس نه اچي جي اچي ته فورس استعمال ڪري جلوس کي ختم ڪيو وڃي. اسان جي مشوري کان بغير ٻوڙي پوليس يعني ايف سي جون ٻه پلٽون سٺ ميل روانيون ڪيون، ۽ انھن کي حڪم ڏنو ويو ته جيڪڏهن جلوس اچي ۽ شھر جي ناڪي جي لڪير ڪراس ڪري ته سڌي گولي هلايو، بغير ڪنھن جي انتظار جي.
اسان کي اچي پريشاني ٿي، مير اڪرام صاحب ايس ڊي پي او هيو، اچي چيائين سائين اب تو مسئلا هوگيا برگيڊيئر ني ايف سي رواني ڪردي هي.
رات جا تقريباً ڏهه ٿيا هيا، هاڻي مسئلو اچي اهو ٿيو ته ڪيئن فيض محمد هيسباڻي سان رابطو ٿئي، فون جي سھولت به ڪا نه ڪا، آخرڪار محمد علي ڀرڳڙي کي ڪنھن طرح پيغام پهتو ته هينئر جو هينئر ايس ڊي ايم توکي گھرايو آهي. تقريباً ساڍي ٻارهن وڳي رات جو غريب جيپ ۾ چڙهي اچي پھتو ۽ مان ٻاهر دڪي تي ويٺي انتظار پي ڪيو. مون ڀرڳڙي صاحب سان احوال ڪيو، چيم ته هيسباڻي صاحب کي چئو ته سڀاڻي وارو جلوس هڪ ٻه ڏينھن رکي پوءِ ڪڍي ڇو ته ڪجھه حالتون اهڙيون ٿي ويون آهن، جو متان ڪو جاني نقصان ٿئي.
ڀرڳڙي صاحب ويو ۽ ٻن ٽن ڪلاڪن کان پوءِ هيسباڻي صاحب سان مليو ۽ منھنجو پيغام پھچايو ۽ کيس کي جيپ چاڙهي وٺي آيو تقريباً فجر جي آذان جو وقت اچي قريب ٿيو هيو. هيسباڻي صاحب کي پوري حالات کان واقف ڪيم ۽ چيومانس ته صبح واري جلسي کي ڪجھه پٺتي ڪيو. چيائين سائين هينئر ته ماڻھو رات کان وٺي اتي پھتا آهن ۽ توهان پاڻ اهيو ٽائيم ڏنو هو، هينئر ته منھنجي لاءِ مسئلو ٿي ويو.........