زرداريءَ حڪومت ۾ سنڌي آفيسر ننڌڻڪا
اے دل تجھے قسم ہے تو ہمت نہ ہارنا
دن زندگی کے جیسے بهی گزریں گزارنا
جھٽ کان پوءِ مونکي ڪوئي اهڙو احساس ڪونه ٿيو ته ڪو مون سان زيادتي ٿي آهي. بھرحال مان جيئن چوڻي آهي ته ”رزق جو مالڪ الله آهي پر ان لاءِ لوچڻو ته اسان کي آهي.“
مون پنھنجي طرفان ننڍڙو نوٽ ٺاهي، سنڌ جي سنڌي ميمبرن کي ڏنو ته هي زيادتي ٿي آهي، توهان ڪجھه جيڪا توهان کان مدد ٿي سگھي ڪيو. هينئر ته پ پ جي حڪومت آهي، جيڪا هميشه سنڌ جي حقن جو تحفظ ڪندي آهي. سواءِ نواب محمد يوسف ٽالپر جي ٻئي ڪنھن به ڪوشش ڪانه ورتي. ٽالپر صاحب کي اهو مٿان جواب مليو ته منھنجو جڏهن ڪٿي ڪم ڪونه ٿو رڪي ته پوءِ مان ڇو ڪنھن لاءِ چوان. پوءِ به سائين ٽالپر صاحب آواز اٿاريندو رهيو. جنھن لاءِ ٽالپر صاحب جي جيتري به تعريف ڪجي اها گھٽ آهي. انھيءَ وقت بي بي شھيد ڏاڍي ياد آئي ته جيڪڏهن اڄ بي بي شھيد هجي ها ته اهڙا هاڃا سنڌين سان ڪونه ٿين ها.
مارچ 2008ع ۾ جڏهن سيد يوسف رضا گيلاني صاحب وزيراعظم ٿيو ته ٿوري عرصي کان پوءِ پنجويھه ٽيھه سينيئر آفيسرن جي 22هين گريڊ ۾ فيڊرل سيڪريٽري جي پروموشن لاءِ لسٽ تيار ٿي، جنھن ۾ پھريون دفعو يوسف رضا گيلاني صاحب اهڙي طرح لسٽ تيار ڪرائي، جنھن ۾ پاڪستان جي سڀني صوبن ويندي اترين علائقن تائين جي ماڻھن کي پروموشن جو برابر حصو ڏيڻ واري منصوبي تحت ڪم ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي وئي، جنھن ۾ سنڌ جا 5-6 آفيسر به ان لسٽ ۾ شامل هيا. جن ۾ محمد يوسف ميمڻ، شبير ڏهر، مظھر سھتو ۽ ٻه ٽي ٻيا هيا، جن جا نالا هينئر ياد نٿا اچن. جڏهن اها لسٽ مٿي منظوريءَ لاءِ زرداري ڏي کڻي ويو ته ٻيا جيڪي به ان لسٽ ۾ نالا هيا، سي وڏي واقعي سان ها ڪري منظور ڪيا ويا، سواءِ سنڌي آفيسرن جي. سنڌ جي آفيسرن متعلق زباني هدايتون گيلاني صاحب کي مليون ته مان انھن سڀني آفيسرن کي سڃاڻان ٿو، تنھنڪري انھن جي پروموشن جو فيصلو مان پاڻ سوچي سمجھي ڪندس. اهڙيءَ طرح گھڻو ڪري 24 يا 25 آفيسر 22هين گريڊ ۾ فيڊرل سيڪريٽري ٿيا، انھن مان هڪ به سنڌي ڪونه هو.
آگسٽ 2008ع کان پوءِ جڏهن 21هين گريڊ جا پروموشن ٿيا، انھيءَ کان پوءِ وري ٻيھر 22هين گريڊ لاءِ 32 يا 35 آفيسر پروموٽ ٿيا، انھيءَ لسٽ ۾ هڪ به سنڌي آفيسر پروموٽ ڪونه ڪيو ويو.
اهڙي طرح 2008ع کان 2013ع تائين، پنجن سالن ۾ سنڌي آفيسر تقريباً 45-46 ٻاويهين گريڊ جي پروموشن زون ۾ هيا پر ڪونه ڪرڻ ڏنا ويا.
زندگيءَ ۾ ڪي اهڙا واقعا ايندا آهن، جن کي ماڻھو ڀلائي ڪونه ٿو سگھي.
آڪٽوبر 2007ع جو واقعو ٻين لاءِ ته صرف ڪارساز واري واقعي تائين محدود هوندو، جنھن بي بي شھيد جي قافلي تي خودڪش حملي ۾ ڪيترائي شھيد ٿيا. پر منھنجي لاءِ انھي کان علاوه به هڪ واقعو ٿيو. رمضان جي عيد کان پوءِ مان واپس اسلام آباد پئي آيم. ڳوٺ کان مان سترهن آڪٽوبر تي ٻارن سميت روانو ٿيس. رات مون اچي ڪوٽ مٺڻ بابا غلام فريد جي ڀرسان ونگ ۾ ڄامڙا برادري جي چڱي مڙس ڄام محمد بخش جي گھر اچي رهيس. ٿورو اهو ٻڌائيندو هلان ته راجن پور ضلعي ۾ تقريباً چئن يونين ڪائونسل تي گھڻائي ڄامڙا برادري جي آهي. ڄامڙا پنھنجي وڏيري کي ڄام چوندا آهن. ونگ بابافريد جي مزار کان تقريباً ٽي چار ڪلوميٽر اتر ۾ چڱو وڏو شھر آهي جنھن جو چيئرمين هميشه ڄامڙو هوندو آهي. ارڙهين آڪٽوبر تي صبح جو نيرن ڪري بابا فريد جي درٻار جي حاضري ڀري ملتان لاءِ نڪتاسين. ملتان انھيءَ ڪري جو مان جڏهن اسلام آباد کان ڳوٺ ويم پئي ته مان غوث بھاؤالحق زڪريا ۽ شاهه رڪن عالم تي فاتح لاءِ ڪونه ويوهيم ۽ اهو ارادو ڪري هليو هيم ته ملتان مان درٻار تي حاضري ڏئي قل شريف پڙهي بزرگن جي درجات جي بلندي خاطر دعا ڪندو اڳتي وڃان. مونکي ايئن ڪرڻ سان روحاني سڪون ملندو آهي، جڏهن به ڪنھن مزار تي وڃي چار قل پڙهي اهل مزار جي درجات جي بلندي لاءِ الله سائين جي در هٿ کڻي دعا گھرندو آهيان. منھنجي شروع کان انھي طرف دل لڳل آهي. مان جڏهن راجن پور کان اڳتي ڄام پور جي ڀرسان پھتم ته ڊاڪٽر ڄام عبدالغفور ڪوٽ سلطان لئيه ضلعي جو فون آيو ته ڪاٿي آهيو؟ مون ٻڌايو ته مان ڄام پور جي ويجھو آهيان ۽ ملتان ويندس. ڊاڪٽر صاحب زور ڀريو ته نه منجھند جي ماني هتي کائي پوءِ اسلام آباد وڃو. مون چيو ته نه مان اڄ ملتان ويندس ۽ رات اتي رهندس.پرهن ڏاڍو زور ڀريو آخرڪار طئه اهو ٿيو ته چڱو مان توهان وٽ ايندس، پر چانھه پي اڳتي اسلام آباد ويندس. بھرحال تقريباً ساڍي يارنهن وڳي مان ڊيرا غازي خان کان سڌو اڳتي انڊس هاءِ وي تي اڳيان هلڻ شروع ڪيو. مونکي ڊاڪٽر صاحب لئيه ڏانھن وڃڻ لاءِ تونسه بئراج کان درياءَ سنڌ کان ٽپڻو هو. عيد جي واپسي ڪري روڊ بلڪل خالي هيو. اڳتي شادن لنڊ کان مونکي ٽرن ڪري تونسه بئراج ڏانھن وڃڻو هيو، پر اتفاق سان شادن لنڊ وٽ رستي جو ڪم هليو پئي، تنھن ڪري مان رستو ڀلجي چار پنج ڪلوميٽر اڳتي نڪري ويس. روڊ بلڪل خالي هيو ۽ مون گاڏي پنجهتر اسي ڪلوميٽر جي رفتار سان پئي هلائي. پيٽرول پمپ کان ٿورو اڳتي برساتي پاڻي جي وهڪري لاءِ روڊ کي پل جي بجاءِ چار پنج فوٽ هيٽ ڪري پاڻي کي روڊ جي مٿان گذرڻ جو رستو ڏنو ويو هيو. جيئن اها لاهي نظر آئي ته گاڏي جي رفتار کي وڌيڪ جھڪو ڪرڻ خاطر بريڪ تي پير رکيو ته گاڏي هڪدم فري ٿي وئي ۽ گاڏي منھنجي ڪنٽرول مان نڪري وئي. مون صرف چيو الله اڪبر! پوءِ گاڏي پنھنجي مستي ۾ تمام تيز رفتار سان هلڻ شروع ڪيو. گاڏي وڃي روڊ جي کٻي پاسي لاهي واري ڪپر سان لڳي، اتان پوءِ ٽي چار ڪلٽيون کائيندي وڃي روڊ کان کٻي پاسي پاڻي واري وهڪري جي رستي تي تقريباً ڏيڍ سو فوٽ پري گاڏي سڌي ٿي بيٺي. جنھن جاءِ تي وڃي بيٺي ان کان ست اٺ فوٽ چڱو گھرو کڏو کوٽيل هيو. گاڏي جا سڀ شيشا ونڊ اسڪرين سڀ پرزا پرزا ٿي ويا. منھنجي وڏي پٽ زوهيب پڇيو ته ابا خير ته آهي نه؟ مون چيو الحمدلله.
انھيءَ سڄي واقعي ۾ گاڏي فوٽ بال جھڙي ٿي وئي ۽ اسان مان ڪنهن کي به ڪو زخم وغيره ڪونه آيو. الحمدلله! اسان مان ننڍي چاهي وڏي کي الله جي رحمت سان ڪابه گھٻراهٽ ڪانه ٿي. تقريباً هڪ ڏيڍ منٽ مس گذريو ته هڪ ڊاٽسن آئي، جيڪي اسان جي گاڏي ڀرسان بيھاري ماڻھو لٿا ۽ اسان ڏانھن آيا. اسانجي گاڏي جا در کوليا، جيڪي بلڪل نارمل نموني سان کليا. جيڪا هڪ وڏي عجب جي ڳالھه هئي. اسان سڀ گاڏيءَ مان پاڻ ٻاهر نڪتاسين. اسان کي ڊاٽسن وارن چيو ته توهان چڙهو هن گاڏي ۾ ته جيئن توهان کي اسپتال پھچايون. انھن همراهن اسانجي گاڏي مان سڀ سامان کڻي ڊالي ۾ رکيو. منھنجي ننڍي پٽ کي مٿي ۾ ٿورو رهنڊ آئي، جنھن ڪري مٿي مان ٿورو رت وهڻ شروع ٿيو. تونسه شريف جي تعلقي اسپتال ڏانھن کڻي هليا، جيڪا اتان تقريباً ڏهه پندرهن ڪلوميٽرن جي مفاصلي تي هئي. ويھه پنجويهن منٽن ۾ اسان اسپتال وڃي پھتاسين، ميڊيڪل سپرنٽينڊنٽ کوسو صاحب هيو. جڏهن انھن کي خبر پئي ته مان جوائنٽ سيڪرئٽري وزيراعظم آفيس ۾ آهيان، ته پوءِ وڌيڪ اسانجي تيمارداري ڪرڻ لڳا. مون موبائل فون تي جاويد محمود ايڊيشنل سيڪريٽري وزيراعظم آفيس کي ٻڌايو ته هيئن ايڪسيڊنٽ ٿي پيو آهي ۽ هينئر مان تونسه اسپتال آيل آهيان. جاويد محمود انھيءَ وقت پرنسپل سيڪريٽري وزير اعليٰ پنجاب مسٽر جي ايم سڪندر کي چيو. ايم ايس اسان سڀني کي انجيڪشن هيون ۽ ايڪسري وغيره ڪيا. ننڍي پٽ محمد شاهزيب جي مٿي جا مختلف زاوين کان ايڪسري ڪيا. شاهزيب جي مٿي کي ست اٺ ٽاڪا هنيا. ٿوري دير ۾ ڊي سي او ڊي جي خان ۽ اي ڊي او هيلٿ مون سان رابطو ڪيو ۽ هر مدد لاءِ پھچي ويا. ايم ايس چيو ته سائين ننڍي جي سٽي اسڪين ڪرائڻ لازمي آهي. ايڪسري ۾ ته بلڪل ٺيڪ ٿو اچي پر احتياطن سٽي اسڪين ڪرايو. مون چيو ته ٺيڪ، چيائين ته سائين پنجاب ۾ اها سھولت صرف ٽن جڳھن تي آهي، ملتان، لاهور ۽ اسلام آباد.
تنھنڪري هي جلد ٿيڻ گھرجي توهان ملتان وڃو. ملتان هتان ٻن ڪلاڪن جو پنڌ آهي.
ايمبولنس ۾ اسان کي چاڙهي ملتان روانو ڪين. ڊاڪٽر ڄام عبدالغفور پريشان ته اسان دير ڪئي آهي، فون تي رابطو ٿيو، مون کيس ٻڌايو ته اسان اهڙيءَ طرح اچي تونسه اسپتال پھتا آهيون. خير هو به اتان نڪتو، رستي ۾ جڏهن اسين ملتان وڃون پيا ته مليو.
پرنسپل سيڪريٽري نشتر ميڊيڪل ڪاليج جي پرنسپل ۽ ايم ايس کي فون تي چئي ڇڏيو ته اهڙي طرح ڄامڙو صاحب اچي ٿو ۽ فورن سٽي اسڪين ڪري ۽ جيڪا ضروري ميڊيڪل جي حساب سان ڪرڻو آهي ڪجو.
سج اسان کي رستي ۾ لھي ويو، چڱي انڌاري کان پوءِ اسين اچي نشتر ميڊيڪل ڪاليج اسپتال جي ايمرجنسي ۾ پھتاسين ته نشتر ڪاليج جو پرنسپال ۽ ايم ايس ٻئي بيٺا هيا ۽ انھن سان ملياسين. ننڍي کي سٽي اسڪين لاءِ وٺي ويا. اسانکي وي آءِ پي وارڊ ۾ هڪ ڪمرو ڏنائون. ڪافي دير پوءِ ننڍڙي کي واپس وٺي آيا. رات سمھي ڪيوسين آرام، صبح جو اٿڻ سان مان پنھنجي پٽي ۾ سور محسوس ڪيو جو نوڙڻ سان تڪليف پئي ٿئي. ٻئي ڏينھن تي صبح جو ڊاڪٽر صاحب آيو، جنھن چيو ته الحمدلله ڪنھن به قسم جي ڪا پريشاني ڪانھي، هينئر تائين جيڪي به رپورٽون آيون آهن انھي حساب سان هرشئ پنھنجي جاءِ تي صحيح سلامت آهي. پر اسين ننڍڙي کي هفتو کن انڊر آبزرويشن رکنداسين. مون چيو ته خير آهي. مسٽر جاويد محمود مون سان مسلسل رابطي ۾ رهيو. ڊي سي او ملتان اسان جي سرڪٽ هائوس ۾ رهڻ لاءِ ڪمري جو انتظام ڪري ڇڏيو هيو.
ٻئي ڏينھن تقريباً يارهين وڳي ڄام محمد بخش ڪوٽ مٺڻ کان پنھنجي فيملي سان اچي اتي پھتو. چيائين ته اسان صبح جي اخبار ۾ هي خبر پڙهي ته هينئن ايڪسيڊنٽ ٿيو آهي ۽ نشتر اسپتال ۾ داخل ٿيا آهن. ڄام صاحب ٻڌايو ته مان ڳوٺ ٻه ٻڪرا تنھنجي لاءِ صدقو ڪري آيو آهيان. الله سائين توهان کي حياتي ڏني، ڪجھه رقم ساڻ کڻي آيو، زور ڀرڻ لڳو ته هي پئسه رک، ٿي سگھي ٿو ته توکي ڪم اچن، مون سندس جو شڪريو ادا ڪيو ۽ پئسه ڪونه ورتا. شام جو ڪشمور کان ڄامڙا به اچي ٻه گاڏيون ڀري پھتا. مان انھي سڄي واقعي ۾ ڳوٺ ڪنھن کي به ڪونه ٻڌايو. انھي ڪري نه پيو ٻڌايان هڪ ته الحمدلله سڀ خير ٿي ويو، ٻيو ته منھنجي والد صاحب جي عمر انوقت هڪ سؤ پندرهن سالن کان مٿي هئي، متان هو ٻڌن ته انھن جي دل تي خراب اثر پوي.
مان ڏهه ڏينھن ملتان ۾ رهيس انھي کان پوءِ ڊاڪٽرن ٻڌايو ته الحمدلله توهان جو فرزند هر لحاظ کان بلڪل صحيح آهي. انھي دوران منھنجو هڪ ٽڪو به خرچ ڪونه ٿيو. مان هروز جيئن منھنجي عادت هوندي هئي ملتان ۾ اچڻ جي ته مان غوث بھاولحق ۽ شاهه رڪن عالم جي درٻار تي وڃي چار قل پڙهي اهل مزار جي درجات جي بلندي لاءِ دعا جا هٿ کڻندو هيس. هر دفعي مون سان عجيب واقعو ٿيندو هيو. اڳ جڏهن به مان ويندو هيس ته شاهه رڪن عالم جي مين گيٽ تي بوٽ جي رکڻ جا پئسه وٺندا هيا. پر هن دفعي جڏهن به ويندو هيس ته بوٽ رکڻ وارو منھنجا بوٽ هميشه الڳ ڪري رکندو هيو ۽ پئسه به ڪونه وٺندو هيو، پرجڏهن مان دعا گھري واپس ايندو هيس ته چانھه به ضرور پياريندو هيو، جڏهن ته مون هن کي اهو ڪڏهن به ڪونه ٻڌايو ته مان ڪير آهيان.
جڏهن اسان تونسه اسپتال کان ملتان ڏانھن اچون پيا ته پوءِ وري اسان ان ايڪسيڊنٽ واري جاءِ تي وياسين ۽ گاڏي جي حالت ڏٺي ته يقين ڪونه پيو اچي ته جيڪڏهن گاڏي جو اهڙو برو حال ٿيو آهي ته يقينن هن گاڏي ۾ ويٺل افراد صحيح سلامت ڪونه هوندا.
اڳ ۾ ته ايڪسيڊنٽ ٿيڻ جو ڪو اهڙو سبب ڪونه هيو، نڪو تيز ڊرائيونگ، نڪو ڪا اڳيان پويان ڪنھن به قسم جي سواري يا ماڻھو جو ايمرجنسي ۾ ڪو بريڪ هڻي يا ڪو جانور اچانڪ اڳيان اچي وڃي، نه وري گاڏي پراڻي. پر جيڪڏهن اهڙيءَ طرح جو ايڪسيڊنٽ ٿيو هيوته ان مان صحيح سلامت بچي نڪرڻ هڪ وڏو معجزو هيو، باقي عقل اڄ تائين انھيءَ تي حيران آهي. مون ۽ منھنجي سڀني ٻارن کي ڪنھن به قسم جي گھٻراهٽ به نه ٿي، ايئن پئي محسوس ٿيو ته جيئن گاڏي ڪنٽرول کان نڪتي تيئن الله جي ذات بابرڪات اسان سڀني کي گاڏي مان ٻاهر ڪڍي رکيو، وري جڏهن گاڏي وڃي بيٺي ته رب پاڪ اسان سڀني کي وڃي گاڏي ۾ صحيح سلامت ويھاريو.
تنھنڪري 18 آڪٽوبر 2007ع منھنجي لاءِ منھنجي زندگي جو هڪ يادگار ڏينھن هيو، جيڪو هميشه ياد رهندو آهي ۽ الله سائين جي نعمتن جو شڪر ادا ڪندو آهيان ته رب ڪائنات مون تي ڪيترو ته مھربان آهي.