ٿائلنڊ جا هاٿي.....
ائين ناهي ته هاٿي رڳو ماضيءَ ۾ ڪم آيو ٿي. اڄ به انڊيا، سري لنڪا، ٿائلنڊ ۽ انڊونيشيا جي گهاٽن جنگلن ۾ هاٿي فورڪ لفٽر (بار مٿي کڻڻ جي مشين) ۽ ٽرڪ لاريءَ طور ڪم اچي ٿو. جيتوڻيڪ هڪ هڪ هاٿيءَ جي قيمت انهن مشينن کان به ڳري آهي، پر کانئن ڪم وٺندڙن کي خبر آهي ته جتي ٽرڪ لارين جي هلڻ لاءِ رستا نه هجن، جتي انهن گاڏين جي نقص دور ڪرڻ لاءِ مڪينڪ مستري ۽ ورڪ شاپَ نه هجن، جتي پيٽرول پمپ نه هجن ۽ انهن مشنين ۾ ٻرندڙ تيل مهانگو هجي ـــ اتي هي هاٿي انهن ئي وڻن جا پن ٽاريون کايو، اس مينهن ۾ بنا ڪنهن مرمت، اسپيئر پارٽس ۽ سروس جي، صبر سان بار ڍوئي سگهن ٿا.
روز مرهه جي زندگيءَ ۾ هاٿيءَ جي ايڏي ضرورت هجڻ ڪري هن جانور ٿائلنڊ جي مذهب، ديوڪٿائن، ادب ۽ تواريخ ۾ وڏو رول ادا ڪيو آهي. ٿائلنڊ ۾ جيڪي هاٿي آهن، انهن ۾ ڪي وري مذهبي خيالَ کان اتم ذات ۽ نسل جا سمجھيا وڃن ٿا. ٿائي ماڻهن جو ان ۾ عام عقيدو آهي ته ٿائلنڊ جي خوشحالي ۽ ڀاڳَ بختَ، ۽ موجوده حاڪم گهراڻي جي بقا جو دارو مدار انهن اتم ۽ اعليٰ شجري جي هاٿين جي موجودگي ڪري آهي. پراڻن ڏينهن ۾ ڪن هاٿين جو نسل جنگ جي ميدان ۾ سواري طور ڪم آڻڻ لاءِ تيار ڪيو ويندو هو. ڪي هاٿي خاص ڪري اڇي رنگ جا، شان شوڪت ۽ وڏ ماڻهپي جي نشاني سمجھيا ويندا هئا ۽ اهي هاٿي رڳو گهر ۾ سڻڀا سڻڀا طعام کائي متارا پيا ٿيندا هئا. اهي هاٿي نه ڪهڻَ جا هئا ۽ نه ڏهڻَ جا. يعني انهن مان فائدو ڪو به نه هو رڳو خرچ هو. ان تان ته انگريزيءَ جو پهاڪو ٺهيو:
To Give White Elephant to a Poor man.
غريب کي انعام ۾ اڇو هاٿي ڏيڻ معنيٰ ان کي ويتر کٽائي ڀينگ ڪرڻ ٿيو. پر حاڪمن لاءِ چيو ويندو هو ته اهو حاڪم واهه واهه آهي، جنهن وٽ هي ست شيون آهي: قيمتي ڦيٿو (جلهه يا حملو ڪرڻ جي شڪتي)، قيمتي خزانو، قيمتي عورت (وفادار هوشيار ساٿياڻي)، قيمتي جنگي ڪمانڊر، قيمتي گهوڙو ۽ قيمتي هاٿي.
مٿين شين ۾ هڪ ٻي شيءِ به شامل آهي، جيڪا هن و قت ياد نه پئي اچي، شايد قيمتي تاج يا هيرو آهي يا قيمتي تخت. اڇو هاٿي دولت يا جنگ ۾ حاصل ڪيل مال سان تعبير ڪيو وڃي ٿو. تواريخ شاهد آهي ته اڇي هاٿيءَ تان نه فقط ماڻهو پر سڄا ملڪ وڙهيا. اڇي هاٿيءَ جي جنگ برما ۽ ٿائلنڊ جي وچ ۾ لڳي. برما جيڪو ٿائلنڊ کان هر وقت ڏن وٺڻ جي چڪر ۾ هوندو هو، تنهن پنهنجي طاقت جي زور تي، تن ڏينهن جي آيوتٿايا جي بادشاهه کي، چار اڇا هاٿي تحفي/ڏقنَ طور موڪلڻ جو حڪم ڪيو. حڪم جي پوئواري نه ٿيڻ تي برما ٿائلنڊ تي ڪاهي آيو. اڄ به ٿائلنـڊ ۾ اڇو هاٿي فقط بادشاهه ئي رکي سگهي ٿو.
اڄ ڪلهه جي بادشاهه، راجا ڀوميبال وٽ چار ماديون ۽ ڇهه نر اڇن هاٿين جا آهن. پوڙهي کان پوڙهو هاٿي اٺاويهه سالن جو آهي ۽ ننڍو پنجن سالن جو. اهي هاٿي شاهي گهر (Chitralada - Palace) جي اندر ٺهيل وٿاڻ ۾ رهن ٿا.