ساحل تي سرگوشيون
روزينہ جي گهر واري گليءَ ۾، ڪيترائي ٻيا گهر بہ هئا، ۽ انھن ۾ ڪيتريون ئي دوشيزائون موجود هيون. آسمان ۾ تارا ڪي ننڍا هوندا آهن تہ ڪي وڏا! ڪن ۾ روشني گهٽ هوندي آهي تہ ڪن ۾ وڌ! ليڪن چوڏهينءَ جي چنڊ جھڙي روزيءَ جي روشني سبب، ٻيون سموريون روشنيون مڌم پئجي ويون هيون، منھنجي نگاھہ روزينہ جي جوڀن جي چمڪندڙ چنڊ ۾ هئي. آءٌ سندس جوڀن جي مڌر پاڇي ۾، مستقبل جا خواب اُڻي رهيو هوس. خواب جيڪي اکين ۾ آکيرا ٺاهيندا آهن ۽ ڏيئا بنجي ٽم ٽم ٽمڪندا آهن. اهي خواب مون کي هن جي حسن ۽ ادا ارپي ڇڏيا هئا. ننڊ توڙي جاڳ ۾ مون کي هاڻ هوءَ ئي هوءَ ٿي نظر آئي.هڪ ڏينھن اهڙو آيو، جو هن مون کي پنھنجي گهر کڻي مدعو ڪيو مان حيرت گاڏڙ راضپي سان سندس گهر اچڻ وڃڻ لڳس. پر دل ۾ ڊپ ۽ وهمن اچي واسو ڪيو تہ ڪٿي سندس عزيز ناراض نہ ٿين؟! پيار ۾ اهي وهم ۽ ڊپ اجايا هئا ڇاڪاڻ تہ پيار ڪرڻ وارا خطرائي تہ کڻندا آهن ۽ پوءِ خطرائن پيچرن تي هلندي، اسان پريت جا پيوند پئي پختا ڪيا. پريت وارا پل ڪيڏا نہ سندر ۽ سھڻا هوندا آهن. جو ٻيا دنياوي درد ئي وسري ويندا آهن. منھنجي من جا ڊپ ۽ وهم هڪ ڏهاڙي ڪافور ٿي ويا جڏهن هن دلربائيءَ مان پنھنجا سرخ گلابي چپ منھنجن چپن تي رکي ڇڏيا. ڪاليداس جي“ شڪنتلا“ ۾ جيئن ڌرتي آڪاس ٻئي ملي هڪ ٿا ٿين. ائين واڌو ۽ ڪاٽو جا ڇيڙا ملي ويا. وجودن جي وحدت قائم ٿي وئي. صوفيانا فڪري احساس جا جيئرا جاڳندا ڪردار بنجي وياسين. نہ هو مون کان ٻاهر نہ مان هن کان الڳ! پنھنجا ڌار وجود ئي وساري ويٺاسين. هوش ٺڪاڻي نہ رهيو عقل جون سرحدون بي معنيٰ بنجي رهجي ويون. رومان جي رهڙ، اندر اڌ ڪري وڌو اچانڪ سندس ماءُ صدف جو ڊرائنگ روم ۾ آئي تہ هيڪر پيار پکيئڙا پريشان ٿي ويا. پر سندس ماءُ صدف جو مسڪرايو تہ ان مسڪراهٽ حوصلا وڌائي ڇڏيا هوءَ پوءِ چانھہ ٺاهڻ جو چئي ڪچن ۾ هلي وئي.
اسان ٻنھي جي وچ ۾ هاڻ گفتگو جا گلاب مھڪي رهيا هئا. ”روزينہ منھنجو اهو وهم آهي يا حقيقت تہ تون مون کي پنھنجي ٿي لڳين؟!“ ”مون کي بہ يقين ٿي بيٺو آهي تہ تون منھنجو ئي آهين. ڪاش! اسان زندگيءَ جي آخري لمحن تائين هڪ ٻئي سان جڙيل هجون! مون کي ان پل لڳو ڄڻ اسين هڪ ٻئي جا پراڻا شناسا هجون! احساس جي اڇل ڪيئن نہ زمان ۽ مڪان جون سرحدون ڪراس ڪري ويندي آهي. ”روزينه! هڪ ڳالھہ چوان....؟ ”چئو“ مون زندگيءَ ۾ ڪافي ڪجهہ ڀوڳيو آهي. ڪڏهن روزگار سانگي رُلندو رهيس! تہ ڪڏهن ڪکائين گهر جي تلاش ۾ ڀٽڪڻو پيو! اهي شيون ميسر ٿي ويون ليڪن اهو گهر جتي ٻن جيون ساٿين جو آشيانو هجي. اتي رڳو هڪ ڄڻو ئي آکيرو ٺاهيو ويٺو هجي تہ ڇا اها زندگي مڪمل ٿي سگهي ٿي؟!“ ” نہ اها زندگيءَ تہ نہ چئبي“ پوءِ تنھنجو ڇا خيال آهي تہ اڪيلائي ۽ اداسائيءَ ۾ شيئر ڪري سگهندينءَ؟!“ جي بلڪل! آءٌ بہ ان ئي اڪيلائي جي عذاب ۾ آهيان. ڪڏهن ڪنھن فرصت جي وقت ڪو ٻاهرجو نظارو نصيب ٿيو تہ واه! نہ تہ ٿيا ست خير! زندگيءَ ۾ ڪنھن جي سرهي ساٿ جي خوشبوءَ کان سواءِ جيئڻ بہ تہ وئرٿ آهي.“ ” اهو سرهو ساٿ ڀلا ڪنھن جو ٿو ٿي سگهي؟!“ مون وراڻيو ”فقط تنھنجو ۽ بس“ ”تنھنجو پيءُ عادل ۽ ماءُ صدف اُهي ٻئي چاهيندا سھي پنھنجو ساٿ هڪٻئي سان....؟!“ ”امان تہ پاڻ کي ڏسي مسڪرائي راضپي جو ئي جھڙوڪر پيغام ڏنو. باقي رهيو بابا، تہ اهو ڪو روايتي قبائلي سوچ وارو ماڻھو نہ آهي جو ويھي منھنجي حوالي سان ڪي اُگريون سوچون سوچيندو .... منھنجي خيال ۾ تہ هو کلي ذهن سان ان جو آڌرڀاءُ ڪندو. ”ڏسجان متان رڍ مان ٻڪري نہ ٿي پوي.....“ ” مون کي تہ پورو يقين ۽ اعتماد آهي تہ ائين نہ ٿيندو هن وراڻيو. تيستائين چانھہ بہ ٽيبل تي اچي چڪي هئي. جيڪا اسان بنا تڪلف جي پي چڪاسين. مون سندءِ نيڻن ۾ نھاريو هوءَ بہ سمجهي وئي تہ آءٌ اٿڻ وارو آهيان. سندس ڪارين گهرين اکين ۾ ڳوڙها ٽمڪڻ لڳا .... وڇوڙي جو ويلو سندس لاءِ ساوڻ رت بڻجي آيو هو. منھنجو روح بہ رنجيدہ ٿيڻ لڳو .... پر پرائي گهر ڪيترو ٿي ويھي سگهيس؟ تنھن ڪري مجبورن کانئس موڪلائي هلڻ لڳس .... هوءَ ليئو پائي، مون کي گهورڻ لڳي. مون اکين ئي اکين ۾ ساڻس ٻيھر ملڻ جو وچن ڪيو تہ مرڪي پئي. پوءِ اسان زندگيءَ جي مليل وٿين ۾، شھرجي اولھہ پاسي، ندي ڪناري ملي وٺندا هئاسين، ۽ اهڙي طرح زندگيءَ جي اداس شامن کي عجيب معنائون ملي وينديون هيون.
منھنجي وڃڻ پڄاڻان، هُنَ پنھنجي ماءُ سان ويھي حال اوريا! سندس ماءُ وري حقيقت آندي، عادل خان جي علم ۾ عادل خان ڪا ” ها هونھن“ ڪرڻ بنا خاموش رهيو. سندس طبيعت بہ ڪجهہ خاموش رهڻ واري ئي هئي. هوڪنھن بہ ڳالھہ جو ترت رد عمل نہ ڏيندو هو..... هن ڀيري بہ اهوئي رويو رهيس، ليڪن صدف سمجهي وئي تہ گنڀير معاملي تي بہ هن جو جواب نہ ڏيڻ ڪجهہ تہ معنيٰ رکي ٿو؟!! معنيٰ ٻي تہ ڪائي ٿي ڪا نہ پئي سگهي سواءِ ان جي تہ اهو رشتو عادل کي منظور نہ هو. جيڪو رشتو ڇوڪريءَ جي منشا جي عين مطابق هو. هن تي هاڻي پابندين جا پاڇا بہ پوڻ شروع ٿيا. انھن پابندين جي سائي ۾اسان جو ملڻ جلڻ بہ ويو مختصر ٿيندو هن جي گهر سرعام وڃڻ جون واٽون بہ وھہ ٿي ويون ”خبر ناهي وٽس وڃڻ سان سندس لاءِ ڪھڙا مسئلا پيدا ٿين؟!“ ڪافي ڏينھن کان مون کي تہ هاڻ اها بہ سڌ نہ هئي تہ سندس جيون ڪيئن پيو گذري؟! گهر جي ٻاهرئين چانئٺ تي بيھي، نظارا ڪندي هئي ان آزاديءَ تي بہ راتاهو لڳي ويس جو ايندي ويندي کيس نہ ڏسي، منھنجا نيڻ اٻاڻڪا ئي رهجي ويندا هئا. هاڻ نديءَ جو ڪنارو خماريل صبح بجاءِ، اداس رت ۾ بدلجي ويو هو. آءٌ پنھنجي ڪوارٽر نما گهر ۾ هڪ شام اداس ويٺو هوس تہ اوچتو فون جي گهنٽي رڙڻ لڳي. فون کنيم تہ اڳيان روزينہ جي پرسنگيت آواز منھنجو آڌر ڀاءُ ڪيو. ”هيلو سلمان! اوهان ڪيئن آهيو“؟ ”مان انڌيرن ۾ ڀٽڪي پنھنجي وجود جي وکريل حصي کي ڳولي رهيو آهيان. ”تون گهٻراءِ نہ سلمان! جي تقدير ۾ چڱو لکيل هوندو تہ ضرور پنھنجو ملڻ بہ ٿيندو رهندو. پر آءٌ ڏاڍي شرمسار آهيان جو منھنجي پيءُ جي سوچ، منھنجي سوچ جي ابتڙ نڪتي! پھريائين تہ پنھنجي رشتي جي باري ۾ امان کي ڪابہ ورندي نہ ڏنائين پر جڏهن ٻئي ڀيري امان زور ڏئي پڇيس تہ کانئس تنھنجي جاب بابت دريافت ڪيائين جڏهن خبرپيس تہ اوهان ڪلارڪ آهيو تہ منھن ئي بڇڙو ڪندي ٻئي پاسي ڪري ڇڏيائين ان مان لڳو تہ هو ڪلارڪن لاءِ ڪي چڱا جذبا نہ ٿو رکي....؟! توکي تہ خبر ئي آهي تہ بابا اسپتال ۾ انتظام جي لحاظ کان سخت آفيسر آهي. خوش قسمتيءَ سان هو زندگيءَ جي هر شعبي ۾ پاڻ جھڙا ايماندار ماڻھو ڏسڻ چاهيندو آهي، اهڙن ايماندارن سان ئي سماجي توڙي ٻيا وهنوار رکڻ گهري ٿو.“ ”اڇا، مون سمجهي ورتو توهان جو مطلب، پر اهو ضروري ناهي تہ سمورا ڪلارڪ راشي، بدانتظام ۽ پنھنجي پيشي سان انصاف ڪندڙ نہ هجن!“ ” اها تہ بلڪل بجا ڳالھہ آهي پر بابا کي سمجهائي تہ ڪير سمجهائي؟! پاڻ تہ هڪ ٻئي سان ٻڌل آيون تون چاهين تہ ڪورٽ مئريج بہ ڪري سگهون ٿا. ”پياري! ائين نہ چئو نہ ائين آءٌ ڪڏهن سوچي ٿو سگهان؟! ائين ڪرڻ ڪري اسين اخلاقي لحاظ کان گهڻو هيٺ اچي وينداسين“ ”پيارا! مون تہ توسان ان ڏينھن پئمان ڪيو هو تہ آءٌ تنھنجي تنھائيءَ ۾ شيئر ڪنديس پر .....“ هوءَ سڏڪڻ لڳي ٿي ....“ روزينہ ڇڏ ان اڀاڳي روئڻ کي! ڪجهہ حوصلي کان ڪم وٺ، مون کان پڇ تہ منھنجي اداس من ۾ ڪيترا زخم آهن؟ انھن زخمن کي لڪائي بہ مون پنھنجي منھن تي هميشه مرڪ رکي آهي. آءٌ توکي بہ مرڪندو ڏسڻ چاهيان ٿو“ پر بابا جو مون کي ڪنھن سان پرڻائڻ جو پيو سوچي؟!“ ”جيڪڏهن سوچي ٿو تہ سوچڻ ڏينس .... اسان جو پيار تہ بھرحال سچو آهي پوءِ لازم ڪونھي تہ شادي بہ ٿئي! شادي تہ هڪ سماجي معاهدو آهي، جنھن جا معيار ۽ ماپا، قدر ۽ قيمت، سماج مقرر ڪري ٿو، جڏهن تہ پيار سماجي حد بندين ۽ معاهدن جو محتاج نہ هوندو آهي. سچو پيار خوشبوءَ جيان قيد نہ ٿي سگهندو آهي. سو بھرحال اسان کي بہ گهٻرائڻ نہ کپي، تنھنجي پيءُ جو بہ هڪڙو خواب آهي؟! جيڪو هن سماج جي سڌاري جي حوالي سان ڏٺو آهي، ڪاش! اهو خواب پورو ٿئي!! اسان جي سماج ۾ اهڙا آفيسر ۽ ڪلارڪ هجن، جيڪي پنھنجي سماج، ديس ۽ قوم سان سچا هجن. پر اسان جو بہ هڪڙو خواب آهي جيڪو اسان محبت جھڙي آفاقي جذبي جي حوالي سان ڏٺو آهي. انھي پيار ۽ محبت جي جذبي تي اسان کي ايمان آهي تہ اها آفاقيت شڪست نہ ٿي کائي سگهي. پر پوءِ بہ اسان جي پيار جو شيش محل ڪنھن حاسد پٿر جو نشانو نہ بڻجي ان لاءِ اسان کي بہ اوس سوچڻو پوندو.“ ”واقعي اهو سچ آهي تہ پيار ڪنھن شيش محل جيان هوندو آهي، جيڪو دل جي صاف شفاف ساگر مٿان تعمير ٿيل هوندو آهي. جنھن اندر انيڪ گل مھڪيل هوندا آهن مکڙيون ٽڙيل هونديون آهن. ڪئين رنگين موسمون رچيل وسيل هونديون آهن. اوچتو روزينہ جي سريلي آواز ۾ ماٺار اچي ٿي وڃي. هن جو معصوم چھرو منھنجي تصور ۾ گهوماٽيون کائڻ ٿو لڳي، منھنجي وجود جي ور وڪڙ گلين ۾، اداسيءَ جا ڪاريھر ڪر کڻڻ لڳن ٿا. آءٌ حيراني مان پنھنجي ڪوارٽر نما گهر جي ديوارن ڏي تڪڻ لڳان ٿو. پل لاءِ سوچ ٿي اچي تہ پنھنجو مٿو هڻان انھن ديوارن ۾! مٿي مان رت جا ريلا وهي نڪرن .... ” ڪيڏي نہ ستم ظريفي آهي جو ماڻھو ويچاري کي سندس منشا موجب زندگي گذارڻ نہ ٿي ڏني وڃي. ڪيتريون روزينائون هونديون؟! جن جو روح رنجائي هن سماج وڏا وڏا ٽھڪ ڏنا هوندا. زخم ڏئي وري مٿان لوڻ بہ بيھي ٻرڪيو هوندو .... ڪھاڙين مان ڪڍي بنا غسل ڪفن جي دفنايون ويون هونديون ڪيتريون روزينائون؟! تون هڪڙي روزينہ لاءِ حيران آهين چريا .... آءٌ پنھنجو پاڻ سان وڦلڻ ٿو لڳان، گهران آفيس اچان ٿو. آفيس ۾ ٻين ڪلارڪن جي ڪڪ ڪندڙ گفتگو منھنجي سماعتن ۾، لفظي زهر اوتي رهي هئي هڪ اداس شام گهر اڱڻ ۾، گلن سان گفتگو ڪري رهيو هوس تہ ٻيھر فون جي گهنٽي وڳي آءٌ امالڪ فون ڏي ڀڳس. فون کيم تہ ساڳيو روزينہ جو سريلو آواز گونجيو : ”ڪير“ ”پياري آءٌ سلمان آهيان! ڇا ٿي چوڻ چاهين؟! ڪھڙو حڪم آهي پرينءَجو؟!“ هو مون کي ٻئي هڪ ڇوڪري جي حوالي پيا ڪن؟! تون ئي ڪا سڻائي صلاح ڏئي تہ هاڻ ڇا ڪجي ....؟ صبر جي سادگيءَ سان هانوَ کي حوصلو ڏئي حالتن کي مُنھن ڏي! والدين کي ناراض ڪرڻ بہ اڀاڳي اولاد جو ڪم آهي.“ پرمنھنجا من ائين ....“ سندس آواز گلي ۾ ئي گهٽجي ٿو وڃي. پر وري ڪوشش ڪري ٿي ڳالھائڻ جي!“ جيڪڏهن ائين ٿيو تہ آءٌ ڪنديس خود .... ڪ .... شي ...“ فون تي سندس چيل آخري لفظ ڊگهو ٿي پڙاڏو بڻجي وڃي ٿو. ” پياري ائين قطعي بہ نہ ڪجانءِ نہ تہ آءٌ بہ ....“ پاڻ سنڀاليندي وري ڳالھايان ٿو. ”پياري تون نديءَ ڪناري اچ تہ پاڻ اتي ڪجهہ ڳالھيون ڪريون“ هوءَ سڏڪندي ”هائوڪار“ ٿي ڪري، منھنجي ڏڪندڙ هٿن مان رسيور ڇڏائجي هيٺ اچي ڦھڪو ڪري ٿو. جدائيءَ جو ٿڪايل جسم ۽ روزينہ جو غم والم ساڻ کڻي آءٌ نديءَ ڪناري ڏي وڌڻ لڳان ٿو. سج جي سرخي پنھنجي سونھن جي آخري سلامي لاءِ اتي آهي. شام سمي، شھرجا سڀ روڊ رستا گاڏين جي پيھہ پيھان ۾ چٿجي رهيا آهن. گاڏين ۽ موٽرن جو شور جھڙوڪر ٻن پريمين جي ساحل تي ملڻ جي نويد ڏئي رهيو آهي. نديءَ ڪناري ٻہ پريمي پنھنجي چاهت کڻي پھچن ٿا. مان روزينہ جي چھري تي اُداسيءَ گاڏڙ ريشمي مرڪ ڦھليل ڏسان ٿو، اسين ٻئي نديءَ ڪناري سان ٽڪرائيندڙ لھرن کي ڏسڻ لڳون ٿا. هڪ مسرت ڀريو احساس ٻن چاهيندڙ دلين جي در تي دستڪ ڏيڻ لڳي ٿو. ”روزينہ تون خودڪشي ڪندين“ جي نہ ...“ ” چري هي زندگي هڪ ڀيرو ملندي آهي. ڪيترن ئي مسئلن ۾ جڪڙيل هوندي بہ خوبصورت هوندي آهي. مسئلن کي مُنھن ڏيڻ ئي زندگيءَ جو فلسفو آهي، اسان جي زندگي، اسان جي هوندي بہ ڪجهہ ٻين جي سھاري هوندي آهي ۽ ٻين جون زندگيون وري اسان جي جيون جي سھاري هونديون آهن ائين سمورن جو هڪ ٻئي تي مدار هوندو آهي.“ ”مون کي تہ نديءَ جي ڪناري سان ٽڪرائجندڙ پاڻيءَ جي لھرن زندگي گذارڻ جو فلسفو ۽ حوصلو ڏنو آهي. آءٌ خودڪشي نہ ڪنديس والدين کي رضامند رکي، انھن جي منشا موجب ازدواجي رشتو قبول ڪري، تنھنجي تنھائيءَ ۾ شيئر ڪندي رهنديس.“
ٻن دردمند دلين کي نديءَ ڪناري، سورج لھي ٿو وڃي نديءَ ڀرسان سڄي شھر جون بتيون جرڪڻ لڳن ٿيون.