اداري پاران : وينا شرنگي
هند ۾ سنڌي ڪتاب پڙهڻ ۽ خريد ڪرڻ جو ڪلچر نه آهي اهڙين حالتن ۾ مارئي طرفان انهن ڪانفرنسن تي آڌارت ڪتاب پبلش ڪرڻ مشڪل مرحلو آهي. نه وري ادبي سيمينارن جي ايتري همٿ افضائي ڪئي وڃي، ٻولي بچائڻ وارا نارا ته کوڙ پر سر جون سٽون ڏيڻ وارا محدود اهڙين حالتن ۾ ساٿ ۽ سهڪار ڏيڻ وارن جون محدودگيون سمجهي سگهجن ٿيون.
ٻڏندڙ ٻوڙن کي ڪي هاتڪ هٿُ وجهن
پسو لڄ لطيف چئي ڪيڏي ڪي ڪکن
توڙي ڪنڌيءَ ڪن نه ته ساڻُ وڃن سير ۾ (شاه)
هن کان اڳ شاه جي سيمنيارن تي آڌارت ڪتاب، ”ڪيچان آيو قافلو“ جي ڇپائي دوران ڪاميڊ سوڀو ڳيانچنداڻي دهلي آيل هئا، مکي خوشي آهي ته هنن رهائش ۽ ميزبانيءَ لاءِ منهنجي گهر جي چونڊ ڪئي، مارئي طرفان ڪتاب ڇپجي رهيو هو جنهن تي نظرثاني ڪندي اُنهن ٻه اکر لکيا. هتي مان سندن اظهاريل جذبن کي پيش ڪرڻ چايئنديس.
پاڪستان کان اڳ ۽ پوءِ جيڪي شاه لطيف تي ڪتاب چپيا ويا آهن. تنهن ۾ منهنجي سوچ مطابق جي ايم. سيد جو ”پيغام لطيف“. هڪ تاريخي ڪتاب انڪري به آهي. جو هن شاه کي اهڙي نموني پيش ڪيو آهي جو اُن ڪتاب جي مطالعي بعد سنڌ جي منظر نامي ۾ شاه لطيف جا بيت ۽ سوچ کي بلڪل سياسي هٿيار طور ڪتب آندو ويو، شاه لطيف سنڌ جي قومي تحريڪ لاءِ ڍال ۽ تلوار ٻئي آهي. سنڌ ۾ ڪو به جلسو شاه لطيف جي شعر سان ئي شروع ٿيندو آهي، جتي وڏا وڏا سياسي ۽ سماجي سوچيندڙ ڀارتي سنڌي سنڌيءَ کي وسارڻ جي ڪوشش ۾ مصروف آهن، اُتي وينا جي جگر کي شاباس هجي جو هيءُ ڪتاب ”ڪيچان آيو قافلو“ پيش ڪري سنڌين کي پنهنجي پاڙن ۽ پسمنظر ڏانهن رفر (ڌيان) ڇڪايو آهي. سنڌي ڄاڻيندڙ ۽ قوم جا گھڻگھرا جنهن ماءُ جي هنن ٿڃ پيتي آهي اُهو ڪڏهن وساري نٿا سگهن. مارئي تنظيم لاءِ شُڀ ڪامنائون.
سوڀو گيانچنداڻي
16جولائي 2005ع
2014ع شاه لطيف عالمي ڪانفرنس جي موقعي تي هند سنڌ شايع ٿيل نون ڪتابن جي جناب غلام نبي مورائي ۽ ڊاڪٽر محمد سُليمان شيخ پنهنجي مُبارڪ هٿن سان رونمائي ڪئي. ان ڪانفرنس دوران پڙهيل مقالن کي ”ايڪويهن صدي ۽ شاه لطيف“. عنوان تحت ڪتابُ پيش ڪندي خوشي ٿي رهي آهي. اُميد آهي ته سڀني جا پورهئيا ثاب پوندا. مان واري سڄڻ امان الله شيخ نه صرف عالماڻو مُهاڳ لکيو آهي پر مقالن کي ايڊٽ ڪرڻ کان وٺي ڪمپوزشن ۽ ٻين ڪمن کي بخوبي سرانجام ڏنو. جنهن پورهئي جا لفظن ۾ ٿورا بيان نه ٿا ڪري سگهجن.
پورهيو سندو پورهتن جو والي ڪيم وڃائي (سچل)
اُن بعد اگر لبن تي جي ڪنهن جو نالو اچي ٿو ته سُي آهن مانوارا پروفيسر اعجاز قريشي سندس وڏا قرب نه صرف ڪانفرنس دوران ساٿ ۽ سهڪار ڏنو پر هن ڪتاب ڇپڻ ۾ پروف جانچڻ وارن مرحلن کان وٺي ٻانهه ٻيلي ٿي بيٺا. ڊاڪٽر سُليمان شيخ صاحب وفد جي اڳواڻ طور ڪو آرڊينيٽ ڪندا رهيا. نه صرف هن سيمينار لاءِ پر ان کان اڳ وارن سڀني ڪانفرنسن ۾ سندن ساٿ ۽ سهڪار ۽ رهنمائي حاصل ٿي. ڊاڪٽر سُليمان شيخ صاحب نه صرف مارئي ڪٽمب جا پر اسان جي گھر جا ڀاتي آهن، سندن شريڪي حيات جون نيڪ تمنائون ۽ قرب هميشه مون سان رهيا آهن. جنهن ٻي شخصيت جو ذڪر ڪرڻ لازمي ڀانئيان ٿي سي آهن مانوارا غلام نبي مورائي صاحب جن نه صرف مصروفيتن مان قيمتي وقت سيڙائي شرڪت ڪئي. پر سڄي پروگرام جو مهراڻ ٽي. وي طرفان نه صرف ڪوريج ڪرايو پر لطيف ڪانفرنس جو گھر گھر پيغام پهچائڻ ۾ ان اداريءَ جو ۽ مانواري سڄڻ غلام نبي مورائي جي ڪري ڀرپور سهڪار مليو.
مارئي تنظيم طرفان هند سنڌ جي سڄڻن جي ٿورائتي آهيان جن وک اڳتي وڌائي ساٿ ۽ سهڪار ڏنو. هند ۽ سنڌ جي ڀائرن ۽ ڀينرن وقت ڪڍي ۽ تڪليف وٺي ڊسمبر 2014ع واري ڪانفرنس ۾ شرڪت ڪئي. هن ڪانفرنس ۾ هند جي ڊاڪٽر ايم. ڪي. جيٽلي، پروفيسر ڊاڪٽر ونود آسوداڻي، ڀڳوان اٽلاڻي، ارجن چاولا، گورڌن شرما گھايل، لڇمڻ دوبي مختلف اجلاسن جي صدارتن جا فرائض انجام ڏنا. ليکڪائن، شاعرن ۽ شاعرائن ڪويتائون پيش ڪيون ۽ پنهنجا ويچار پيش ڪيا. موسيقيءَ جي پروگرام ۾ شرڪت ڪندڙ فنڪارن شاه سچل ۽ ٻين صوفي شاعرن جا ڪلام پيش ڪري پنهنجي فن جو سُهڻو مظاهرو ڪيو.
پهرين عالمي لطيف سيمينار ۾ 1987ع ۾ شروع ۾ جن همٿ افضائي ڪئي تن ۾ دادا اُتم، دادي سندري، ڊاڪٽر هرومل سدارنگاڻي، تيرٿ بسنت نارائڻ شيام، ڪشن کٽواڻي، دادا آنند هنگوراڻي، دادا تيرٿ سنڀاڻي، سنڌ جون ڪئي شخصيتون ٻانهه ٻيلي ٿي بيٺيون آپا شمس عباسي، شمشيرالحيدري، جيجي زرينه بلوچ، فتاح ملڪ، تاجل بي وس ۽ هند سنڌ جون ٻيوڻ ڪيتريون شخصيتون شامل آهن جن وڏا قرب ڪيا ڪن ڪن جي نالن، جو ذڪر ڪيان. مارئي طرفان ڊاڪٽر هرومل سدارنگاڻي خادم جي ڪٽمب طرفان پنج گولڊ ميڊل مارئي جي پئليٽفارم تان ڏنا ويا جنهن ۾ پهريون گولڊ ميڊل دادا اي. جي اُتم کي عطا ڪيو ويو ۽ اُن بعد ڀاسڪر شرما طرفان پنهنجي پيءُ ماءُ سيتا ديوي ۽ بسنت لال شرما جي ياد ۾ ٻه گولڊ ميڊل مارئي جي پئليٽفارم تان ڏنا ويا. پهريون شاه لطيف گولڊ ميڊل شاه جي پارکو ڊاڪٽر موتي لعل جوتواڻيءَ کي عطا ڪيو ويو.
لڇمڻ ڪومل کي ڪين وسارينداسين جيڪو پهرين ڪانفرنس کان وٺي ساڻ رهيو پر 2014ع ڊسمبر واري شاه لطيف ڪانفرنس ۾ وقت هن سان وفا نه ڪئي ۽ پنهنجي يارن دوستن سان روح رهاڻ ۽ ڪچهرين کان محروم رهجي ويو. دعوتن ڏيڻ ۽ ڪچهرين جو ڪوڏيو هو. محفل جو مور هو اُنهن ڏات ڌڻين طرفان سندس وڇوڙي تي دُک جو اظهار ڪندي تاريخ 24 ڊسمبر تي هوٽل سارٿڪ پئلس ۾ هند سنڌ جي ليکڪن گڏجي ڪري عقيدت پيش ڪئي ۽ لڇمڻ ڪومل جي ادب ۾ ڪيل خذمتن ۽ سندس زندگيءَ جي مختلف پهلوئن تي روشني وڌي ۽ سندن شريڪي حيات گوپي موٽواڻي ۽ ڪٽمب سان ان دک ۾ شريڪ ٿيندي ڪومل کي خراجي عقيدت پيش ڪئي پروفيسر اعجاز قريشي، امان الله شيخ، پروفيسر سُريش واڌواڻي، جاويد شيخ ۽ هند جي ٻين سڄڻن هوٽل سارٿڪ پئلس ۾ ٿيل ان گڏجاڻيءَ ۾ شرڪت ڪئي. پروفيسر اعجاز قريشي ۽ مان (وينا شرنگي) سندس ڪٽمب سان اعزار پرسي ڪندي ڪومل جي انتم سنسڪار ۾ شرڪت ڪري خراجي عقيدت پيش ڪئي.
2014ع جي عالمي ڪانفرنس دوران 16 ڊسمبر تي هڪ دردناڪ واقعي جي خبر آئي جنهن هر باشعور انسان کي ڌوڏي ڇڏيو پشاور ۾ اسڪولي ٻارن مٿان دهشتگردن طرفان حملو ڪري دهشت گردن معصوم گلن جھڙن ٻارڙن جي زندگي چيڀاٽي ڇڏي ۽ وحشين ٻارڙن جي عزيزن کي تا عمر جو درد ڏيئي ڇڏيو. جو درد هر باشعور انسان جو درد آهي. انهن جي ياد ۾ ٻن منٽن لاءِ خاموشي اختيار ڪري شرنڌانجلي ڏني وئي ۽ سندن آتما جي شانتيءَ لاءِ دعا گھري وئي.
سارڪ ملڪن جي ڪانفرنس ٿيڻ واري آهي. جنهن جو مقصد سارڪ ملڪن وچ ۾ ميل ميلاپ ڀائيچارو علم ادب ڪلچر جي ڏئي وٺ ۽ عام وچ ۾ ميل مُلاقات وارو مقصد آهي، خوشي ۽ فخر جي ڳالهه آهي ته مارئي اهو سلسلو ان کان اڳ 1987ع ۾ پهرين لطيف ڪانفرنس ڪري مُبارڪ قدم کنئيو. آخر ۾ شالني ساگر، پروميلا شرما ۽ راجيندر کي ڪين وسارينديس جن آنڌي مانجھيءَ سڏ ۾ سڏَ ڏنو. ”شاه لطيف ۽ ايڪويهين صدي“ ڪتاب ڪراچي سنڌ جي پيڪاڪ پبليڪيشن طرفان ڪمپوز ڪيو ويو آهي ۽ هند جي اسئڪين پبليشر طرفان وقت سر تيار ڪري هند سنڌ جي ادب نوازن اڳيان پيش ڪرڻ ۾ مدد ڪئي، جن جي وڏي مهرباني،
موڪلاڻي ناهي ساٿ سلامت!
[b]وينا شرنگي
[/b]16 ڊسمبر 2015ع نئين دهلي