ڳاڙھيون اکيون
”جي سر“ ھڪ ڪلين شيو حسين قدآور باوردي نوجوان سليوٽ ڪري پڇيو.
”رفيق صاحب کي چئو ته فائل سوڌو اچي“.
باوردي نوجوان واپسي جو سليوٽ ڪيو ۽ واپس ٺڪ ٺڪ ڪندو ھليو ويو، ڪجهه منٽن ۾ درٻيهر کليو ھڪ باوردي اڌڙوٽ ھمراھه اندر آيو ۽ سليوٽ ڪيو. اڄ شڪاري ۽ ڪتن جي وچ ۾ تعارفي مٽينگ ھئي، شڪاري ويٺي ئي ساڄو ھٿ مٿي ڪري سليوٽ جو جواب ڏنو، ۽ ڀرواري ڪرسيءَ تي ويهڻ جو ھٿ سان اشارو ڪيائين. ٻنهين جي وردي ۽ لانگ بوٽ چمڪي رھيا ھئا، فرش تي ڪروڙن جا قالين ۽ در درين تي لکين رپين وارا قيمتي پردا ٽنگيل ھئا،
”رفيق ھي ڪٿان جا ڪتا آھن“ شڪاري ڪتن ڏانهن اشارو ڪندي پڇيو
”سر ھي سڀ پنهنجي تر جا ئي ڪتا آھن“
رفيق جيڪو شڪاري جو پرسنل سيڪريٽري ھو، ڪتن ڏانهن ھڪ اعتماد واري نهار وجهندي چيو
”رفيق لڳيم ٿو ھي ڪي لوسي نسل جا ڪتا آھن، ھي ته ڀونڪن ئي نٿا“ شڪاريءَ چيو
”سر اوھان جي ڳالهه بلڪل درست آھي، بلڪل لوسي ڪتا آھن پر رڳو اسان جي لاءِ ھونءَ ھي ڀو نڪندا به آھن ڏاڙھيندا به آھن، رت به پئيند آھن، ماس به پٽيند آھن، پر پنهنجن جو يا، وري جنهن لاءِ اسان چاھيون ، پوءِ انهن جو جيئڻ حرام ڪري ڇڏيندا آھن، سر ھنن جي خاص خوبي اِھا آھي، ته پنهنجن جا ويري آھن، پنهنجي تي نظر پين، ڄڻ دشمن تي نظر پين،“
رفيق تفصيلي جواب ڏنو، رفيق ھنن ڪتن جي خاصتين مان ڏاڍو خوش ۽ مطمعن نظر اچي رھيو ھو.
”رفيق ھنن کي ٿورو ڀونڪاءِ ته سهي،مان ٿورو ھنن جي ڀونڪڻ مان ھنن جي نيتن ۽ ارادن جو اندازو ته لڳايان،“ شڪاري فرمائش ڪندي چيو.
”سر! ھي اوھان تي، منهنجو مطلب آھي ته پنهنجي مالڪن تي ڪڏھن به نه ڀونڪندا آھن، ھي اسان جا سٺ، ستر سالن کان آزمايل ڪتا آھن. پرڪي ته اڃا ان کان به پراڻا نسل درنسل اسان جا وفادار رھيا آھن، ھنن اسان کي ڪڏھن به مايوس نه ڪيو آھي“، رفيق شڪاري کي مطمعن ڪندي چيو،
”ڀلا ھنن کان وڌيڪ خوبين وارا ڪتا ناھن ڇا؟“ شڪاري بيچين ٿيندي پڇيو.
”نه سر اڄ ڪلهه مارڪيٽ ۾ مال اچي ئي اھڙو ٿو، پرھي به ڪنهن کان گهٽ نه آھن، وڏا، خوانخوار ۽ وحشي آھن، ھي رڳو اوھان جي آڏو ڇَپ ھنيو. اشراف لڳا ويٺا آھن. نه ته سڄي دنيا ۾ ھنن جهڙو بيغيرت ۽ پنهنجن جو ويري نسل ڪٿي به نه ملندو، ھنن ڀڙون اسان جي اشاري تي، پنهنجي معصومن ۽ گگدامن جا نسل تباھه ۽ ويڙھا ويران ڪري ڏيکاريا آھن، ھنن ٿورڙن ڪميڻ جي ڪري، اسان گهڻن تي ڪنٽرول ڪيو ويٺا آھيون، گهڻي لوڌ جي بڪ بڪ ۽ اجايون سجايون ڳالهيون مڃڻ کان بهتر آھي، ته ھنن ”چند ڪتن“ کي ٿورو مال کارائي پنهنجا مسئلا ھتي ويٺي پيا حل ڪريون. ھڪڙن ڪتن مان رڍون ۽ ٻڪريون تنگ ٿي پونديون آھن، ته اسان وري نوان ڪتا ميدان ۾ لاھيندا آھيون، چهرن جي تبديليءَ کي اِھي رڍون ۽ ٻڪريون وڏو انقلاب سمجهي جهمريون ھڻنديون آھن. وري جڏھن انهن ڪتن مان به بيزار ٿينديون آھن ته وري نئون ڪتو، ڪڏھن ڪڏھن ته سال ۾ ٽي، ٽي ڪتا به بدلائيندا آھيون، ۽ سر، ھي ڪتا قومي خزاني تي گهڻو بار به نه آھن، ۽ جڏھن ڪي ڪتا ڪم جا نه رھندا آهن، تڏهن ڪن کي زھر، ڪن کي گولي، ڪن سان لتن مڪن ۽ ڦاھيءَ واري راند به کيڏندا آھيون، ڪن کي سيکت ڏيڻ لاءِ پري ڪڍي ڇڏيندا آھيون، وري ڪم پوڻ تي واپس گهرائي به وٺندا آھيون“. رفيق تفصيل سان ٻڌائيندي چيو.
”رفيق منهنجو خيال آھي، ھاڻي ھنن کي ڪنهن مينار جي آڏو بيهاري، گولي سان اڏائي ڇڏ جي۽ ھاڻي وري نون ڪتن کي موقعو ڏجي“.
اھا ڳالهه ٻڌي ڪتن جا دوڏا، ٻاھر نڪري آيا، زبانون ھيٺ قالين تائين لڙڪي پيون ۽ پُچَ تيزيءَ سان لڏڻ شروع ٿي ويا،
”نه، سر نه ھي اڃا وڏي ڪم جا ڪتا آھن، ۽ ھنن جو اسان کانسواءِ ٻيو ڪو سهارو به نه آھي، ھي مرندي مري ويندا، پر پنهنجون وفاداريون اسان سان ئي رکندا، ھي اڄ جيڪي ڪجهه به آھن، اسان جي ڪرم نوازيءَ جي ڪري ئي آھن، اسان ھٿ ڪڍنداسين ته بج، بج ٿي ويندا، ۽ ھنن جي، پنهنجن وٽ اُھا اڳوڻي لئي ۽ دٻديو به نه رھيو آھي، ھي اسان جي پيرن کان ڪڏھن به پري نه ٿيندا.“
”رفيق ڀلا ھاڻ شينهن ھن تر ۾ نظر نٿا اَچن ڇو“؟ شڪاري پڇيو.
”سر شنيهن ۽ ھنج ھونءَ به ٿورائي ھوندا آھن، باقي ڪانو ۽ ڪتا عام جام ھوندا آھن“.
”ھن تر ۾ اڳ ۾ شينهن جو تعداد چڱو خاصو ھو پوءِ ڪي شينهن ھي تر ڇڏي ھليا ويا، ڪي قيد ڪيا ويا ڪي سرڪس ۾ ڪرتب ڏيکارڻ جي ڪم اچڻ لڳا، ۽ هڪڙو شينهن ته اھڙو به ھو، جيڪو ڪنهن جي چوڻ آکڻ ۾ نه پيو اچي، پنهنجي جهنگن، دنگن ۽ ننگن جي آزادي سان گهمڻ جا خواب ڏسڻ ۽ ڏيکارڻ لڳو ھو، پوءِ انهيءَ کي سڄي عمر پڃري ۾ بند رکيوسين، تان جو دم به پڃري ۾ پرواز ڪري ويو ھوس“، رفيق اعتماد سان شڪاريءَ کي بريف ڪندي چيو.
”پر رفيق چوندا آھن ته شينهن جا ٻچا به شينهن ٿيندا آھن.“
”سربلڪل صحيح ٿا چئو. آھن ته اُھي به شينهن پرھنن ۾ ڪجهه ڪمزوريون آھن، ھڪڙو ته لوسي ڪتن جي صحبت ۾ رھي ھو به پنهنجي دفاعي جبلت وڃائي ويٺا آھن ۽ ھنن جون اکيون به وڏين گاڏين جي ھيڊ لائٽن تي پورجيو وڃن ۽ ڦٽاڪن جي آواز تي به چُرن ۾ لڪي ٿا وڃن، ايئن سمجهو ته ھو به بس رڳو ڏسڻ جائي شينهن آھن“
رفيق شينهن بابت تفصيل سان ڳالهائيندي چيو. ”رفيق پوءِ اِھي به شينهن ته نه چئبا.“ شڪاريءَ وراڻيو.
”سر معاف ڪجو، شينهن جو ھن تر ۾ قدر به ڪونهين، ھن تر جا ماڻهو سدائين ڪتا ويڙھائيندا آھن ۽ ڪتن وانگر پاڻ ۾ پيا وڙھندا آھن.“ رفيق جواب ڏنو.
”ڀلا رفيق جيڪڏھن اسان شنيهن پالڻ چاھيون ته پوءِ “
”سر، شينهن ھاڻ جبلن ۽ غارن ڏانهن منهن ڪيو آھي، اُھي ھاڻ اسان سان گڏجي رھڻ نٿا چاھين،اُھي شايد ھاڻ اسان کي سمجهي ويا آھن ته، اسان جو، لالچ ۽ قبضي کان سواءِ ڪو به دين ڌرم نه آھي“.
”ڀلا جبلن ۾ ڪتاآھن،“ شڪاري پڇيو.
”سر، شينهن چونڊي چونڊي ۽ ڳولي ڳولي، ڪتا جبلن ۾ ماري ڇڏيا، ٻيا ڪتا خوف مان جبل ڇڏي ڀڄي ويا، ھاڻ جبلن ۾ گهڻو ڪري ڪتا نٿا رھن، ھا، باقي ڪجهه شينهن ۽ اُنهن جا ٻچا وڃي بچيا آھن، جن ھاڻ ليڪو ڪڍي ڇڏيو آھي، اُھي ھاڻ جبلن تي ڪنهن کي به اچڻ نٿا ڏين“ رفيق ٻڌايو.
”پوءِ ھي ڪتا ڪڏھن ڪم ايندا.؟“
”سر! شينهن جو شڪار ڪتن سان نه بلڪ بندوق سان ڪبو آھي، پرھاڻ مشڪل اِھا آھي، جو شينهَن به بندوق کڻي ورتي آھي،“ رفيق چيو.
”رفيق ھي جيڪو سڀني ۾ ٿلهو ڳاڙهين اکين وارو بلڊاگ ڪتو آھي، اِنهي جون ڳاڙھيون اکيون ڏاڍيون ڀوائتيون آھن، اھو ڪيڏي مهل به اسان کي کائي سگهي ٿو“. شڪاريءَ بلڊاگ جي ڳاڙھين اکين کان ڊڄندي چيو.
”نه سر اھو ته صفا لوسي آھي، چئو ته هينئر ئي امتحان وٺئونس، اِھي ڳاڙھيو اکيون رڳو پنهنجن جو رت سُڪائڻ لاءِ اٿس،“ رفيق چيو.
”ڀلا وٺيس امتحان ته ڏسئونس“، شڪاريءَ خوش ٿيندي چيو.
رفيق پنهنجو لانگ بوٽ لاٿو، ھٿ ۾ جهلي، توري تڪي پوريءَ طاقت سان بلڊاگ کي ٻوٿ وارو وھائي ڪڍيو، لانگ بوٽ ڪتي کي اھڙو زور سان لڳو، جو ڪتو لانگ بوٽ سان گڏ ٿيلهجي وڃي ڪريو، ايڏو زوردار ڌڪ لڳڻ کان پوءِ به ڪتي ڪوڪٽ به ٻاھر نه ڪڍيو بلڊاگ ڪرڻ کان پوءِ پاڻ سنڀالي اٿيو. ڪجهه سيڪنڊن تائين پنهنجا ڪن ڇنڊيندو رھيو، ڪن ڇنڊي لانگ بوٽ کي ويجهو آيو، بوٽ چڪ ۾ ڪري آھستي آھستي ڪنڌ ھيٺ ڪري رفيق جي پيرن ۾ رکيائين ۽ بلڊاگ رفيق جي پيرن ۾ ليٿڙيون پائڻ لڳو ۽ پنهنجون ڳاڙھيون اکيون کڻي ٻنهين ڏانهن نهارڻ لڳو، جيڪي ھن کي ساڳي مرڪ سان نهاري رھيا ھئا.