خالي بيڊ
”حاضر سائين، جي سائين، آيو منهنجا سائين“
ڪندو رھيو.
علي نواز ھڪ زندهه دل، خوش مزاج انسان ھو، ھن سدائين اداس جهولن ۾ ٽهڪن جا ڦول وڌا ھئا، حيثيت ۾ ته ھو معمولي پٽيوالو ھو، پر سوچن جي حوالي سان ھو تمام وڏو انسان ھو، باذوق ايڏو ھو، جو ھن وٽ سَوَن جي تعداد ۾ فوني جا رڪارڊ سنڀاليل ھئا، سنڌي اردو ڪلاسيڪل توڙي نيم ڪلاسيڪل جو خزانو ھوندو ھو علي نواز وٽ، ھڪ ڀيري استاد محمد جمن جي رڪارڊنگ جي خبر پيس سو آفيس مان موڪل وٺي ڪراچي ٽي وي سينٽر تي ويو ھو، ۽ استاد کي اجرڪ پارايائين ۽ استاد به ھن کي ھڪ پيار ڀريو ڀاڪر پائي ۽ ھن سان ھٿ ملايو ھو، جنهن جو ذڪر ھو ھر نئين ماڻهو سان فخر وچان ڪندو ھو، ھو جڏھن به آفيس ۾ پير رکندو ھو ته آفيس وارن کان پنهنجا سمورا درد وسري ويندا ھئا، آفيس وارا سڄو ڏينهن ھن سان چرچا گهٻا پيا ڪندا ھئا، ۽ سهپ ۾ به علي نواز وٽ ڪا سمنڊ جيڏي دل ھئي، ھڪ ڏينهن ڇا ٿيو جو صبح جو ھو جيئن ئي آفيس ۾ آيو ته ھن جو موڊ تمام خراب ھو ۽ اچڻ سان سڌو ويو صاحب جي چيمبر ۾ ۽ دانهن ڏيندي چيائين،
”سائين ھي اوھان وارو گن مين ھاڻي منهنجي ھٿان مرندو“
”ابا ڇو خير ته آھي؟“
صاحب حيران ٿيندي پڇيو.
”سائين ڪالهه ڇا ٿيو جو شام جو آءُ مٿي ۾ ڪاري ميندي وجهي اڃان مس واندو ٿيو ھوس، جو درکڙڪيو،“
ھن فرياد ٻڌائڻ شروع ڪيو،
”در جو کولي ڏسان ته اھو پاڻ وارو گن مين بيٺو ھجي، پڇيو مانس ابا ڪر خبر ڪيئن ڀلجي پيو آھين،“
ته ھن چيو،
”ماما، ھتي ڪنهن ڪم سان آيو ھوس، سو ھتان جو گذر ٿيو ته سو چيم ته ماما کي سلام ڪندو وڃان ٻيو مڙئي خير آھي.“
سو مون چيومانس،
”پوءِ بيهه کٽ ٻٽ ڪڍان ته ڪچهري به ڪيون ۽ چانهه به پيون.“
سو مون کي چيائين
”واھه ماما واهه، ھاڻي ھن ڪِني ڌپ واري گهٽيءَ ۾ مون کي ويهاريندين.“
مون چيو مانس.
”نه ته ڇا توکي گهر وٺي ھلي ويهاريان“
مون کي چئي.
”ماما وٺي ھلندين ته ڇا ٿي پوندو، اندر به منهنجي مامي ويٺي آ“
سائين پوءِ مون ھٿ ٻڌي چيو مانس
”ابا ويهين ته کٽ ڪڍان باقي گهر مان به ڪونه وٺي ھلندو سانءِ“
”سائين اِھي اٿوَ اوھان واري گَن مِين جا حال“،
”وڃ ھيڏي سڏ ڪرينس ته مان ٿو خبر وٺانس.“
صاحب به مصنوئي ڪاوڙ ڪندي چيو، صاحب جي چيمبر مان نڪري گن مين کي سڏ ڪيائين
”ھل صاحب ٿو سڏئي“
”ماما ڇو خير ته آھي؟“
گن مين پڇيو
”ھل ھل اندر پاڻهين خبر پئجي ويندئي“،
ھو به ڪوڙو ڊپ ظاھر ڪندي، صاحب جي چيمبر ۾ داخل ٿيو ۽ ڇا ڏسي ته اڄ صاحب پاڻ به وڏي موڊ ۾ آهي.
”ابا تنهنجي دانهن ملي آ،“
صاحب چيو.
”سائين الائي ڪهڙي؟“
صاحب علي نواز ڏانهن اشارو ڪيو، ۽ پنهنجي کل تي ڪنٽرول ڪندي چيو.
”چوي ٿو ڪالهه مون کي گهٽ وڌ ڳالهايو آھي“
صاحب مختصر فرياد ٻڌايو
”سائين اوھان پاڻ فيصلو ڪيو، ماما علي نواز ڪالهه مون کي ھڪ ڪني ڌپ واري گهٽيءَ ۾ پئي ويهاريو سائين مان اُتي ڇو ويهان ھا، سائين، ماما علي نواز مون کي چانهه نه پياري ته مڙيئي خيرآھي، ھاڻي ماما علي نواز کي منهنجي طرفان ٻارن ٻچن سوڌي دعوت آھي، پوءِ ڏسو ته مان ڪيئن ٿو گهر ۾ ويهاري ماما ۽ مامي جي خدمت ڪيان.“
”سائين ڏسو پيا اوھان جي منهن تي ڇا پيو چوي “.
علي نواز دانهن ڪئي،
”سائين جي ھاڻ پاڻ نه ايندو ته پوءِ مان ٿو ٽانگو ڀري وڃانس، هاڻ ماني کائي يا کارائي.“
پوءِ ھجن علي نواز جون دانهون، صاحب جا ۽ گن مين جا ٽهڪ،
”سائين مون فيصلي کان ئي بس ڪئي، ھي آھي، وڏو زورآور ماڻهو، الاءِ ڪنهنجا ٻار وٺي اچي لهي منهنجي گهر ۽ مون واري زال به ڏسي وڃي“.
بس پوءِ ھر طرف ٽهڪن جي خوشبو ڦهلجي ويندي ھئي.
ڪڏھن ڪو ڪلارڪ چوندو ھوس ته
”علي نواز تون ڏاڪڻ وٽ لڪي ٿو چانهه پاڻيءَ جا پئسا وٺين. خبر اٿئي قيامت واري ڏينهن تنهنجي گناھن ۾ اِھا ڏاڪڻ به تُرندي“
سگريٽ جو ھڪ وڏو سوٽو ھڻي کلي چوندو ھو.
”ايڏي وڏي ڏاڪڻ ملائڪن کان ڪيئن کڄندي ۽ جيسين قيامت ايندي تسين ھي ڏاڪڻ الاءِ ڪٿي وڃي پڄندي“.
اڄ سڀ ڪجهه ساڳيو ھو، پر علي نواز جي سڏن جي روشني نه ھئي، ھن جي ٽهڪن جي خوشبو نه ھئي، پر ھو پاڻ به نه ھو، عيد اچڻ کان مھينو اڳ پيو پور پچائيندو ھو،
”صاحب تمام ڀلو ماڻهو آھي، مٿين ڪمائي به ڏاڍي اٿس، ھن عيد تي ضرور ٺٺ ڪرائيندو. ٻه ٽي ھزار ڏيندو ته ٻارن ٻچن جا عيد جا ڪپڙا ٿي پوندا“
”علي نواز جي پگهار، جيڪا جاءِ جي مسواڙ، بجلي ۽ گيس جي بلن مان ڪجهه بچندي ھئي ته گهر لاءِ سيڌو سامان وٺي ايندو ھو، نه ته ساڳي اوڌر، سڄو مهينو پيو قرض وٺندو ھو، ۽ پاڻ کي صاحب جي خرچين جا ڪوڙا دلاسا ڏيئي پيو پنهنجي دل پرڀائيندو ھو، ويچاري علي نواز کي ڪهڙي خبر ته ھن جو صاحب جيڪو پاڻ ئي ٻن زالن جي گهاڻي ۾ ڦاٿل هو ۽ صاحب سان جيڪا ويڌن ھئي، اڄ ته صاحب جو موڊ تمام خراب ھو، ھر ڪنهن کي پئي ڏاڙھئين، ٿوري دير اڳ ۾ ته بلڪل ٺيڪ ھو، ھا، اِھا جيڪا ٿوري دير اڳ ۾ ڪراچيءَ واري گهر مان فون آئي ھئي، اھو سڄو ان جو ڪمال ھو، فون تي حڪم ٿيو ھو ته صاحب جي ڀاڄائي ھڪ لک رپين جي شاپنگ ڪري آئي آھي، ان ڪري ھاڻ صاحب جي گهر واريءَ کي ٻن لکن جي شاپنگ لازمي ڪرڻي ھئي، نه ته صاحب جي گهر واريءَ جو ڪنڌ ھيٺ ٿيڻ جو وڏو خطرو ھو، ۽ صاحب کي ھر حال ۾ بيگم جو ڪنڌ مٿي ڪرڻو ھو، سو صاحب کي ته ڪو اسٽاف وارو ياد ئي ڪونه ھوندو ھو، پر علي نواز ايڏو سادو ۽ معصوم جو عيد کي ڪيئي ڏينهن گذري وڃن، تڏھن به ھن جي غربت ھن کي ڪوڙا خواب ڏيکارڻ کان ڪانه مڙندي ھئي.“
”متان صاحب کان ڳالهه وسري ويئي ھجي، ۽ ڪيڏي مهل پاڻ ئي ڪوٺي ۽ کيسي ۾ ھٿ وجهي ڳاڙھا، ڳاڙھا نوٽ ڪڍي چوي علي نواز ھي تنهنجي عيد جي خرچي. يار علي نواز معاف ڪجانءِ عيد تي تڪڙو ھليو ويو ھوس،“
پر اھڙي ڪابه عيد علي نواز لاءِ ڪانه آئي، ۽ ھا پوءِ ھڪ ڏينهن علي نواز به آفيس ڪونه آيو، ھڪڙي درخواست آئي ھڪ مهينو موڪل جي ۽ پوءِ ڪيترائي مهينا گذري ويا علي نواز نه موٽيو. اسپتال جي وارڊ ۾ موجود، ھر بيڊ جي چوڌاري چار پنج ماڻهو ويٺا ھوندا ھئا، پر ھڪڙي علي نواز جو بيڊ ئي ماڻهن کان خالي ھو، ھي اھو بيڊ ھو جنهن کي صرف خوابن جو گهيرو ھو، يا رڳو ھاسپيٽل اسٽاف، وارڊ بوائي، نرسون، ڊاڪٽر، پنهنجي ٽائيم تي آيا پئي، ۽ ھڪ اداس مريض کي سُيون ھڻي، چارٽ ۾ ڪجهه لکي ويندا رھندا ھئا، بيمارين جا ميلا ھن جي جسم ۾ وڃن پيا ڏينهون ڏينهن پنهنجو بازارو لڳائيندا، شگر، بلڊ پريشر، ڊپريشن، ھلڪو تپ، مٿي جو سور ۽ الاءِ ڇاڇا؟
پهريان ڪجهه ڏينهن ھن جي وفادار ۽ سگهڙ گهر واري، پنهنجو اڌچريو پٽ ساڻ ڪري ايندي ھئي، ۽ ڪڏھن سَيون، ڪڏھن ماني، تريل بيدا، ته ڪڏھن تريل پٽاٽا ھن لاءِ آڻيندي ھئي، پوءِ علي نواز پاڻ ئي پنهنجي گهر واريءَ کي چئي ڏنو.
”اِھي سئو روپيه رڪشي جا به روز روز ڪٿان ايندا، منهنجي لاءِ ڪجهه نه آڻيندي ڪر، اھي ٻه ٽي روپيه به ٻچن کي کاراءِ مون کي اسپتال پاران ماني ٽِڪي ملي ٿي. تون پريشان نه ٿي آءٌ چڱو ڀلو ٿي جلدي گهر موٽي ايندس. توهان ٻيهر اسپتال نه اچجو.“
ھن جي گهر واري ڪافي دير تائين ڪنڌ ھيٺ ڪيو، علي نواز جون ڳالهيون به ٻڌندي رھي ۽ رئو منهن تي ڏئي سڏڪندي به رھي، نيٺ نير وھائيندي گهر ھلي ويئي.
ڪجهه سالن کان ھن کي پير جو ھڪ ننڍڙو زخم ستائيندو رھندو ھو، پرھن ڪڏھن به ھن تي ڌيان نه ڏنو، نيٺ جڏهن سڄو سارو پير ڳرو محسوس ٿيڻ لڳس، تڏھن وڃي ھن اک پٽي ۽ وڃي اسپتال ۾ داخل ٿيو، ٽيسٽن جي نتيجي کان پوءِ ڊاڪٽر ھن کي ٻڌايو ته،
”معاملو خراب ٿي ويو آھي ۽ مسئلو گهڻو اڳتي وڌيل آھي ۽ تنهنجي پير جو آپريشن ٿيڻو آھي، ڪو ماڻهو ھجئي ته پاڻ وٽ گهرائي وٺ“.
علي نواز ڊاڪٽر جي ڳالهه ٻڌي ٿڌو شوڪارو ڀريو ۽ خاموش رھيو، اکين ۾ عجيب اداسيءَ جي موسم ڇانيل ھيس، ھڪڙو ننڍو ڀاءُ ھوندو ھو، اھو به مون کان اڳ ۾ وارو وڄائي ھليو ويو، مائٽن جا حال اِھي آھن، ھيترا ڏينهن ٿيا آھن جو ڪو پڇڻ ئي ڪو نه آيو آھي، سو ڪير اچي مون سان اسپتال ۾ رھندو، ڪير ڪنهن جو، ناھي،”ھن دل ئي دل ۾ سوچيو“. جڏھن مائٽ ئي سار نٿا لهن، ته پوءِ آفيس وارن ۽ دوستن تي ڪهڙي ميار، ھن جي سوچن جو سلسلو ھر وقت جاري ھو، ھن جو اکيون ھر وقت در ۾ اٽڪيل ھونديون ھيون، نه ڄاڻ ھن کي ڪنهن جو انتظار ھو، ھن جي سوچن جو رُخ ھڪ ڀيرو ٻيهر پنهنجي نئين آيل صاحب ڏانهن ھليو ويو، جيڪو وڏو حاجي ۽ نيڪ نمازي ھو.
۽ ھي ڇا سچ پچ گيٽ جو درکلي ٿو، اڳيان صاحب، پويان ڪلارڪ، پيٽوالو جن جي ھٿن ۾ ميوات جا وڏا شاپر، ڪيڪ، مٺايون ساڻ ڪيون سڌو علي نواز جي بيڊ تي اچي بيهي ٿو. ۽ علي نواز ڏاڍو خوش، صفا ھشاش بشاش ٿي ويو.
”ابا علي نواز ڪيئن آھين“؟
”سائين الله جو شڪر آھي“.
”ابا ڪنهن شئي جي ضرورت ھجئي ته حجاب نه ڪجان، ڪابه تڪليف ھجئي ته مون کي ضرور ٻُڌائجان“.
۽ پوءِ صاحب کيسي ۾ ھٿ وجهي، ڪجهه نيرانوٽ ڪڍيا ۽ علي نواز جي کيسي ۾ زوريءَ وجهي ڇڏيا. علي نواز، صاحب کي روڪڻ جي ڏاڍي ڪوشش ڪئي،
”نه سائين نه، اوھان اڳ ۾ ئي ايترو خرچ ڪري آيا آھيو، نه پئسا نه ڏيو“.
”اي چاچا، ڪنهن سان پيو ڳالهائين، خواب پيو ڏسين ڇا. اُٿ، بابا، اُٿ اڄ آپريشن ٿيڻو اٿئي،“
ھن کي ھڪ وارڊ بوائي خواب مان جاڳائيندي چوي ٿو.
آپريشن واري ڏينهن تائين ھو وارڊ واري در ۾ اکيون کپايو، در ڏانهن پاسو ورايو ستو رھيو، ماڻهو ايندا رھيا ويندا رھيا پر ٻين وٽ، ھن جي اکين ۾ نه لڙڪ ھئا، ۽ نه ئي چپن تي ڪنهن لاءِ ڪا شڪايت، ھا، ھن جي اکين ۾ ڪجهه خواب ھئا، پنهنجي گهر کي پڪو ڪرائڻ جا، پنهنجي گهرواري کي سونيون چوڙيون وٺي ڏيڻ جا، پنهنجي پٽن کي پڙھائي آفيسر ٺاھڻ جا، ۽ ھن جي اکين ۾ انتظار ھو، سٺن ڏينهن جي اچڻ جو، ھوريان ھوريان سڀ خواب ۽ سڀ انتظار ھن کان پنهنجو ھٿ ڇڏائي ويندا رھيا، ھن جا پير ڪجهه دير ھيڏانهن ھوڏانهن جُتي ڳوليندا رھيا، ۽ پوءِ جتيءَ ۾ پئجي ويا، آس پاس جي بيڊ وارن کان ھن ڏاڍيءَ سڪ سان موڪلايو ، جن ھن جو تمام گهڻو خيال رکيو ھو، ھِن ھنن کان موڪلائڻ ضروري پئي سمجهو، ھِن ڄڻ ھنن کان ھميشه لاءِ پئي موڪلايو، ھُن کي ھِن دنيا تي ڏاڍي حيرت ٿي ھئي، ھن ڄڻ واپس نه اچڻ جو فيصلو ڪري ڇڏيو ھُو، ھوريان ھوريان ھلندو آپريشن ٿيئٽر جي در وٽ اچي بيٺو ۽ ٿورو ترسي پوئتي ھڪ نهار وڌائين ۽ خشڪ چپن تي هڪ پُر درد مُرڪ آڻي آپريشن ٿيئر ۾ اندر ھليو ويو.