اثر امام (هڪ خط)
باڊهه
20-12-2006
منهنجا پيارا عيسيٰ!
جن ڏينهن کان ننگر چنو سنڌ ڌرتيءَ سان محبت ڪرڻ جي ڏوهه ۾ سنڌ ڌرتيءَ ۾ جيئري پوريو ويو آ، تڏهن کان منهنجي مَنَ ۾ هڪڙي آنڌ مانڌ رهي آهي ته ڪير اهو خال ڀري سگهندو؟! آنءٌ ڪنهن سان اُها قلمي دوستي رکان جيڪا ننگر سان هوندي هئم؟ ڇاڪاڻ ته جانيٰ! خط به ماڻهوءَ جي سوانح عمريءَ جو هڪ باب هوندا آهن. نه رڳو خط لکڻ هڪ فن آهي پر بهتر خطن کي سنڀالي رکڻ به هڪ فن آهي يا ائين چئجي ته ڪن خاص موقعن تي اهو ڪم جهاد ۽ زبردست قسم جي ادبي خدمت جو مقام ماڻي وٺي ٿو.
گهڻي سوچ وِيچار کان پوءِ مون کي لڳو ته شايد تون هڪ بهتر چينل هوندين. منهنجي لکڻين ۾ ڪٿي ڪٿي مزاح جو حس ۽ بي تڪلفي نمايان ٿي پوندي آهي جنهن لاءِ آنءٌ معذرت ٿو ڪريان.
مون کي اندازو آهي ته تون هڪ مُنجهيل، ڏُکي ۽ هڻ – هڻان واري زندگي پيو گهارين ۽ لڳ ڀڳ ساڳيو ئي حال منهنجو به آهي يا وري ائين کڻي چئجي ته اڄوڪي سنڌي اديب يا سوچڻ سمجهڻ جي صلاحيت رکندڙ فردن جو اهو گڏيل مسئلو آهي. ان ڪري ذاتيات، پنهنجون رام ڪهاڻيون ٻڌائڻ يا پاڻ پڏائڻ وارن جذبن کي پاسي تي رکندي اسان کي علمي موضوعن کي ڇُهڻ گهرجي، جيتوڻيڪ انهن موضوعن تي بحث ڪندي اسان جي پنهنجي ذات به ڳالهائجي ويندي ڇاڪاڻ ته فرد ۽ معاشري جو ڪردار جُز ۽ ڪُل وارو آهي ۽ جهڙي طرح اِهي ٻئي اڪيلي سِر نه سونهندا آهن ائين ئي اسان جو معاملو به آهي پر مان ڀانيان ٿو ته اسان جي حيثيت اعرابن واري هئڻ گهرجي. نه ڪي نُقطن واري. تنهن جي لاءِ اِها ڳالهه شايد حيرتناڪ نه هجي پر مون کي ته ان وڏي عجب ۾ وجهي ڇڏيو ته ليو ٽالسٽائي پنهنجو جڳ مشهور ناول War and Peace کي گهٽ ۾ گهٽ ٽيهه ڀيرا Rewrite ڪيو هئو!!.
عيسيٰ! سچ پڇين ته منهنجو وات ئي گودو ٿي ويو هئو جڏهن مون کي اها خبر پئي! يار! اِهي ماڻهو هئا يا مجسما! جن منجهان ڪم جان ڇڏائڻ چاهيندو هئو. منهنجو پنهنجو تجربو اِهو آهي ته پنهنجي تخليق کي بار بار فيئر ڪرڻ دنيا جو هڪ ڏکيو ڪم آهي ۽ اهو به ٽي هزار صفحن جي ناول کي ٽيهه ڀيرا فيئر ڪرڻ!
تنهنجي لاءِ شايد اها نئين ڳالهه نه هجي ته عدم تشدد جي نظريئي جو باني سمجهيو ويندڙ مهاتما گانڌي نه رڳو روحاني طور ٽالسٽائي جو شاگرد هئو پر ناتال (ڏکڻ آفريقا) ۾ هوندي چئن سالن تائين ٽالسٽائي سان گانڌيءَ جي خط پَٽَ لکڻ جي ڪري سندس عدم تشدد جو فڪر سرجندو رهيو.
پيارا! گانڌي ۽ ٽالسٽائي جي ذڪر کان هي خط انتشار جو شڪار نظر اچي ٿو ڇاڪاڻ ته اِتان کان مان پاڻ ذهني انتشار جو شڪار ٿي پيو آهيان ڇاڪاڻ ته منهنجي پين منهنجو ساٿ ڇڏي وئي آهي. ان ڪري اتي ختم ڪريون ٿا في الحال.
تنهنجو
اثر امام