انور خاصخيلي (هڪ خط)
شهداد پور
18-04-2004
پيارا عيسيٰ ميمڻ!
توهان جو خط مليو. يقين پڇو ته ڏاڍي خوشي ٿي ۽ اميد ته آئينده به ائين ياد ڪندا رهندا. اسان جهڙن ماڻهن لاءِ جيڪي ٽيليفون (ڪمپيوٽر) اي ميل جهڙين سهولتن مان فائدو نه ٿا وٺي سگهن، خط ئي واحد ذريعو آهي رابطي جو. زندگي؟ جيڪڏهن زندگي جي باري ۾ پڇو ٿا ته بس ورثي ۾ مليل حالتن جي رحم ڪرم تي آهيون. هينئر تائين مان نه ٿو سمجهان ته حالتن جي رخ موڙڻ جي صلاحيت حاصل ڪري چڪا آهيون! ها ايترو آهي ته انهن مليل حالتن سان منهن ڪيئن ڏجي. اهو ڪنهن حد تائين ڄاڻي چڪا آهيون. جنهن معاشري ۾ اسان جي سٺي رهنمائي ڪئي آهي. جيڪڏهن زندگي تڪليفون برداشت ڪرڻ ۽ مشڪلاتن سان مهاڏو اٽڪائڻ آهي ته توهان کي اسان ۾ زندگي جي هر علامت ملندي پر جيڪڏهن صورتحال ابتڙ آهي ته پوءِ اسان محض گهمندڙ ڦرندڙ لاش آهيون.
جڏهن سرڪاري نوڪري نه هئي ته سوچيندا هئاسين رڳو نوڪري ملي باقي هر شيءَ ٺيڪ ٿي ويندي سڀ مسئلا حل ٿي ويندا. خير امتحان پاس ڪري ماستر ٿياسين، تڏهن به حالات ساڳيا رهيا. پوءِ سوچڻ لڳاسين هي به ڪانو ڪري آ، ٽن سالن جو ڪانٽريڪٽ، 2700 فڪسڊ پگهار ۽ سروس ڪائونٽ نه ٿئي، ڪا ٻي سٺي نوڪري ملڻ گهرجي. اجهو تقريبن ست مهينا ماستري ڪرڻ کان پوءِ صوبيداري پاس ڪئي. سوچڻ لڳاسين هاڻي ته ٺٺ ٿي ويا. رڳو ويهي کائبو، هاڻي ته ماڻهو گهر وٺي ڏئي ويندا. پر خبر پئي ته هاڻي عوام ۾ شعور اچي ويو آهي ۽ اڳيون دور ڪو نه رهيو آهي. جڏهن هڪ سپاهي ڏهن ڄڻن کي ٻڌي ايندو هيو. هي ته ڪم ئي خراب ٿي ويو. ماڻهن کي رڳو شعور ئي اسان ويچارن پوليس وارن لاءِ اچي ويو، اِهو ڪم به هاڻي ٿيڻو هيو. خير پوءِ به چڱي ڳالهه آهي. شعور ته آيو.
صوبيدار صاحب ڏاڍي لئه سان پيو گهمي هوڏانهن Accounts وارا چڱا چوکا الائونس صاحب جا روڪيون ويٺا آهن. همراهه پاڻ ۾ ئي پورو لڳو پيو آهي ته گهر ڪيڏانهن هلائي. ماستر هيو ته جيڪي ڪجهه ملندو هيو سو گهر ۾ خرچ ڪندو هيو. هاڻي صاحب ٽريننگ ڪري يا گهر هلائي. هي ته انگرين وانگي Jobless in Disquise ڄڻ ته سال ڏيڍ لاءِ بي روزگاري. رڳو سال ڏيڍ پاڻ مس هلائي ته بيروزگاري نه چئبي ته پيو ڇا چئبو؟ مختيارڪاريءَ لاءِ به جيتري محنت ڪري سگهياسين اُها ڪئي. تجربو به سٺو حاصل ٿيو. وقت ۽ وزن جي به خبر پئي. بهرحال لکت پاس ڪرڻ کان پوءِ جيڪي اميدون پيدا ٿيون سي سڀ مٽي ۾ ملي ويون. ڳالهه آ مقابلي جي، پر مقابلو به هم وزن واري سان ٿيندو آهي. هڪ ٻانهن وارو ٻن ٻانهن واري سان ڪيئن وڙهندو ۽ اسان جي هڪ ٻانهن گهرو ذميواريون ڪٽيون ويٺيون آهن نه ته ماشاالله. ان سڄي مرحلي مان گذرڻ کان پوءِ مان چئي سگهان ٿو ته پاڻ به گهٽ ڪو نه آهيون. پر مڙئي تپن مومن ڪيو آهي. هتي ٽريننگ تمام سخت آهي. تقريبن ماڻهو کي Bound رهڻو ٿو پوي. ان جي باوجود پنهنجي پڙهائي، پنهنجي تياري جاري و ساري آهي. اُهي سڀ مسئلا ڪجهه نه ڪرڻ جو بهانو ڪو نه ٿا ٿي سگهن. نه ئي ڪا رڪاوٽ.
ڇو ڪٿي رڪجون رفيقو، ارتقا رڪجي نٿي،
زندگيءَ جي آرزو ۾، جستجو ٿڪجي نٿي،
ساٿيو! سندرا ٻڌو هلندا هلو، ڊُڪندا هلو،
پاڻ ڇو بيهي رهون، دنيا جڏهن بيهي نٿي.
عيسيٰ! پراميد آهيون ته اسان جي محنت رنگ لائيندي ۽ اسان پنهنجي منزل مقصود تي ضرور پهچنداسين، ان سڄي سفر ۾ دوست هڪ وڏي وٿ هوندا آهن، هڪ سهارو هوندا آهن. مون کي فخر آهي توهان جهڙن دوستن تي جيڪي سالن کان پوءِ خط لکن ٿا. توهان کي ته خبر آهي مان مذاق تمام گهڻي ڪندو آهيان.
اڄڪلهه مان ڏسان پيو ته اسان جي ٽيم جنهن ۾ گهڻيون اميدون رکي سگهجن پيون، اُها غير منظم ٿيندي پئي وڃي. Combined Class جيڪو توهان شروع ڪيو هيو توهان کي خبر نه آهي ان جي Dsitrub ٿيڻ سان توهان کي ڪيترو نقصان ٿي سگهي ٿو. مان مجموعي طور تي ڳالهايان ٿو ته توهان سڀئي (يعني پوري ٽيم) ايندڙ چئن مهينن يا سال کان اڳتي ڪجهه ڏسي ڪو نه ٿا سگهو. توهان کي اها خبر ناهي ته توهان جو مقصد ڇاهي، ڪرڻو ڇاهي ۽ ڪهڙيون شيون آهن جيڪي توهان کي هڪ کان وڌيڪ Fields ۾ مدد ڏئي سگهن ٿيون، ڪهڙيون شيون آهن جيڪي توهان کي ان قابل بڻائينديون ته مستقبل ۾ ملندڙ Chances مان فائدو حاصل ڪري سگهجي، ڪهڙيون خوبيون يا ضروري شيون آهن جيڪي توهان کي هن معاشري ۾ هڪ منفرد مقام ڏئي سگهن ٿيون ۽ وڏي ڳالهه اها ڪهڙي شيءَ آهي جيڪا توهان کي Self Satisfication, Peace of mind ڏيندي. مان سمجهان ٿو ته ان ٽيم کي وري منظم ٿيڻ گهرجي، شخصي ليول تي ۽ اجتمائي ليول تي يعني هڪ ٽيم جي حيثيت سان. شخصي ليول تي يعني توهان هڪ شخص جي حيثيت سان پنهنجو پاڻ ۾ منظم هجو! پنهنجي ئي اندر ڇڙوڇڙ نه هجو، ان سان توهان پاڻ مان مطمئن نه هوندو. توهان ۾ اعتماد نه هوندو ۽ نتيجي ۾ توهان ڪجهه ڪري نه سگهندئو. خاص ڪري جبران سولنگي ۽ منير سومرو. مون کي خبر آهي ته گهڻيون صلاحون ڪنهن کي به وڻنديون ڪو نه آهن. هن دفعي مان ايندس ته ڪي سٺيون فلمون به گڏجي ڏسنداسين.
اوهان جو
انور خاصخيلي