ولايت ۾ شراب ۽ ڇوڪرين جي چڪر ۾ ڦاٿل
بهرحال افسوس جي ڳالهه اها آهي ته اسان جي ڪيترن ماڻهن..... آفيسرن، واپارين، گهمڻ جي شوقينن کان وٺي شاگردن تائين جو گهڻو رجحان مڪاني قانون جي ڀڃڪڙي جو رهي ٿو. شايد هو پنهنجي ملڪ ۾ هر وقت “سڀ ڪڇ چلتا هي” جا نظارا ڏسي سمجھن ٿا ته دنيا جي ٻين ملڪن ۾ به ائين ٿئي ٿو. اسان وٽ ڪارن ۽ موٽر سائيڪلن وارا هر وقت سگنل جي ڀڃڪڙي ڪندا رهن ٿا، اسان وٽ دڪاندار فٽ پاٿ تي قبضو ڪريو ويٺا آهن، اسان جا جوان بازارين توڙي تفريح گاهن تي عورتن سان کيچل ڪندا رهن ٿا، اسان وٽ رمضان ۾ شراب جي وڪري ۽ زهريلي شراب پيئڻ جي موت جون خبرون اڪثر ٻڌبيون رهن ٿيون، رستن تي بيٺل ڪال گرلز ۽ سئنيمائن ۾ هلندڙ واحيات فلمن جو احوال اخبارن ۾ پڙهي پڙهي اسانجو ماڻهو (شايد) اهو ئي سوچي ٿو ته جڏهن اسان جي اسلامي ملڪ ۾ ئي هي ڪم هلن پيا ۽ ڪا خاص پڪڙ ڌڪڙ نٿي ٿئي ۽ جي ڪا انڌي منڊي ٿئي ٿي ته چار پئسا رشوت جا ڏيو ڇٽيو وڃجي ٿو سو ولايت جي ملڪن ۾ ته الائي ڇا موج مزا لڳا پيا آهن. اهڙي قسم جي سوچ جا ماڻهو ولايت پهچڻ سان پاڻ کي ڏوهن ۾ ڦاسايو وجھن ۽ پوءِ پاڻ هڪ طرف ته سندن مائٽ ٻئي طرف پريشاني جي زندگي گذارين ٿا.
هاڻ وڏو عرصو ٿيو آهي جو PIA جي اڏامن ۾ شراب serve ٿيڻ بند ٿي ويو آهي ۽ مهانگائيءَ ڪري ڌارين اڏامن به ننڍي سفر تي مفت جو شراب ڏيڻ بند ڪري ڇڏيو آهي نه ته اڳ ۾ ڏسندو هوس ته اسان جا ڪيترا مسلمان ڀائر ڪراچي کان جيئن جهاز بمبئي ڏي روانو ٿيندو هو ته چرين وانگر پيئڻ شروع ڪندا هئا.....ڄڻ هيترو وقت روزي ۾ هئا ۽ هاڻ ٻانگ اچڻ يعني جهاز اڏامڻ تي شربت جو گلاس مٿان گلاس پيئڻ لڳا آهن. باقي ملڪن جا مسافر خاص ڪري غير مسلم انهن کي حيرت مان ڏسندا هئا.
خبر ناهي ڇو اسان وٽ شراب پيئڻ هڪ سماجي معيار (Status Symbol) بنجي ويو آهي. گهڻي ڀاڱي اسانجو وڏيرو، سياستدان، سرڪاري ڪامورو ويندي شاگرد ۽ شاعر اديب به ‘الڪوحلڪ’ (نشي ۾ رهڻ) کي فخر سمجھي ٿو.... دنيا ۾ شراب توڙي سگريٽ کي جيتوڻيڪ خراب سمجيو پيو وڃي ۽ ڪو جيڪڏهن شوق ڪري ٿو ته مقرر پيگ يا اڌ کان مٿي نٿو چاڙهي پر اسانجا ماڻهو شراب کي پاڻيءَ وانگي ڏوگھي پوءِ رستي تي اونڌا ٿيو ڪريا پيا آهن يا وري ڪچيون گاريون ۽ بدبودار الٽيون پيا ڪڍندا. مونکي اڄ به هندستان جي سنڌي ليکڪا ريٽا شاهاڻيءَ جا هي جملا چُڀندا آهن جڏهن پوني شهر ۾ هوءَ مونکي اتي جي هڪ هوٽل ۾ وٺي هلي. آئون ان وقت ماني کائي گيسٽ هائوس مان نڪتو هوس سو هن جي پڇڻ تي ته آئون چڪن سئنڊوچ کائيندس ته مون چيومانس ته مونکي فقط چانهه کپي.
“توهان فڪر نه ڪريو هن هوٽل ۾ هر شيءِ حلال آهي.” هن چيو جنهن جي جواب ۾ چيومانس ته آئون پاڻ به ڏسان پيو ته مينو تي حلال فوڊ لکيو پيو آهي پر هن وقت مونکي ضرورت ناهي. تون چاهين ته اٿڻ مهل مون لاءِ هڪ ٻه سئنڊوچون پئڪ ڪرائي وٺجانءِ جيئن گهر رات جي ماني تي کائي سگهان پر هينئر بلڪل ضرورت ناهي. هن کي شايد منهنجي ڳالهه تي اعتبار نه آيو ۽ مرڪندي چيو: “توهان ڪهڙا اديب آهيو جيڪي نڪي شراب ٿا پيو ۽ نه وري سگريٽ ٿا ڇڪيو.” ۽ پوءِ ٽهڪ ڏئي منهن جي ڪن جي ويجهو منهن رکي چيو “تنهنجا ٻيا اديب ۽ شاعر ته انڊيا ۾ ايندا ئي شراب لاءِ آهن.”
۽ اهي آخر واراجملا ٻين به ڪيترن کان ٻڌي افسوس ٿيم..... ۽ شراب پي اسان جا ماڻهو جيڪي اهي حرڪتون ڪن ٿا انهن بابت به ڪيترن کان خبر پيئي..... جيڪي ڳالهيون هو پنهنجن سان ڪري کلي رهيا هئا...... ڪيترن موقعن تي انهن کي اها ڄاڻ نه هئي ته ان محفل ۾ آئون به ويٺو آهيان جيڪو سنڌ کان آيل آهيان.
سکر پاسي جي ٻن نوجوانن جو احوال ته شايد آئون بنارس واري سفرنامي ۾ لکي چڪو آهيان جن کي ممبئي جي باندرا واري علائقي ۾ ٻن ڇوڪرين کي ڇيڙيندو ڏٺم. هن علائقي ۾ ڪرسچن ۽ گواني رهن ٿا جن جون ڇوڪريون اسڪرٽ پائي هلن ٿيون جيڪا اتي جي عام ڊريس آهي. جيئن اونهاري ۾ سئيڊن جون عورتون سمنڊ جي ڪناري ڇاتيو اگهاڙيون ڪري هلن ٿيون ته ان جو مطلب اهو ناهي ته اهي ڪي رنڊيون آهن انهن ملڪن جي قاعدي قانون مُطابق هلن ٿيون جن جي انهن کي آزادي آهي ۽ ملڪي آئين طرفان کين اهي حق مليل آهن پر اسان جي ڪيترن ماڻهن کي پنهنجي ملڪ ۾ برقعي ۾ ويندڙ عورت به بد اخلاق ٿي لڳي ۽ هو سمجھن ٿا ته مرد جي ناتي هو آزاد آهن ته جيئن وڻين تيئن ڪن. مون کين سمجھايو ته ڌارئين ملڪ ۾ اجائي کيچل بازي سٺي نه آهي ته هو مون تان کلڻ لڳا ڄڻ آئون ڌارين ملڪن کان اڻ واقف هجان ۽ هڪ همراهه (هو شايد ڪجهه نشي ۾ ڌت لڳو ٿي) اڌ سنڌي اڌ اڙدو ۾ چوڻ لڳو: “سائين هي ڪو سکر لاڙڪاڻي جهڙو دقيانوسي شهر ناهي.... يه هي بامبي ميري جان......”
دل ۾ مون سوچيو ته اسان جي ملڪ ۽ ماڻهن جي ساک ئي ڇا آهي. گورا يورپي ته ڀلي جيئن وڻين تيئن ڪن انهن جو انڊيا وارا به خيال ڪن ٿا. اسان پاڪستانين کي بنا ڏوهه جي اندر ڪري ڇڏين ته پٺيان اسان جو سفارتخانو به نه پُڇي..... ۽ آخر اهو پڇي به ڇو؟ هنن کي وقت ۽ پئسو آهي جو اسان جي بدمعاشين لاءِ وڪيل ڪندا رهن ۽ ڪورٽن جا چڪر هڻندا رهن؟ اهو به ڪو هڪ به ماڻهو هُجي.... هِتي ٻاهرين ملڪن ۾ مختلف ڏوهن ۾ ڦاٿل اسان جي ماڻهن سان جيل ڀريا پيا آهن. ڪئالالمپور ۾ رهندڙ روهڙي جي هڪ مولانا بزنيس مئن علي سولنگي، افسوس جو اظهار ڪندي ٻڌايو ته اسان جي ملڪ جا 500 کن ماڻهو ملائيشيا جي جيلن ۾ آهن جن ۾ 400 کن سنڌ جا آهن جيڪي ڄاڻائي يا اڻ ڄاڻائي ۾ غلط ويزا تي يا ويزا جي مُدت ختم ٿيڻ تي وڌيڪَ رهڻ ڪري جيلن ۾ آهن. ڪن جي ته سزا ختم ٿي وئي آهي پر کين واپسي جي ٽڪيٽ يا پئسا نه آهن جو هو کڻي موٽن.
ملائيشيا ۾ تازو هڪ ڪيس “خلوت” جو سامهون آيو آهي جنهن ۾ اسان جو هڪ پڙهيل ڳڙهيل نوجوان ڦاسي پيو آهي. دراصل اسان جا گهڻي ڀاڱي نوجوان جيڪي هيڏانهن ملائيشيا يا دنيا جي ٻين ملڪن ۾ وڃن ٿا ـــ خاص ڪري يورپ جي ملڪن ڏي اهي ان غلط فهمي يا خوش فهمي ۾ نڪرن ٿا ته ڄڻ ٻين ملڪن جون ڇوڪريون هنن لاءِ هار کڻيو بيٺيون آهن ته پاڪستاني اچن ته کين ڀاڪر ۽ چميون ڏئي پنهنجو ڪريون. جيتوڻيڪ حقيقت اها آهي ته اسان ته ٺهيو پر ايران، عربستان، مصر ۽ لبنان جهڙن ايشيائي ملڪن جي خوبصورت نوجوانن کان به يورپي ڇوڪرين نفرت ڪن ٿيون ۽ جپان جي اسيمبلي جي هڪ ميمبر اهو به چيو ته پاڪستاني ايڏا گدلا آهن جو انهن سان هٿ ملائڻ بعد صابڻ سان ڌوئجي.
بهرحال هِتي ملائيشيا ۾ به اسانجا ڪجهه نوجوان اچڻ سان پنهنجي خوابن جي ساڀيان ماڻڻ لاءِ هيڏانهن هوڏانهن ڇوڪرين لاءِ واجھائين ٿا ان دوران ڪجهه وڏي عمر جون ڇنال قسم جون عورتون جن کي ڪو پنهنجو ته قبول نٿو ڪري اهي ان قسم جي پڙهيل ڳڙهيل نوجوانن جي تاڙَ ۾ رهن ٿيون جن سان هنن جي شادي ٿي وڃي پوءِ ڀلي کڻي ڪهڙي به ملڪ، مذهب ۽ ٻوليءَ جو هُجي.... بس ان جو سو مستقبل هجي. پوءِ هو هنن سان دوستي رکن ٿيون ۽ کين ملڻ لاءِ پنهنجي ڪنهن جاءِ تي يا ڇوڪري جي فلئٽ تي پهچي ٿي. ان دوران هوءَ پاڻ يا سندن ڪا ساهيڙي پوليس کي فون ڪري ٿي ۽ پوليس اچيو مٿان ڪڙڪي ۽ “خلوت” (اڪيلي ۾ ڇوڪري ۽ ڇوڪريءَ جي ملڻ) جي ڏوهه ۾ جھليو وڃي جنهن جي سزا جيل آهي خاص ڪري ڇوڪري لاءِ. ان جي بدناميءَ کان بچڻ لاءِ حڪومت طرفان ڇوڪري کي ڪجهه صلاح ڪجهه پريشر وڌو وڃي ٿو ته هو ان ڇوڪريءَ سان شادي ڪري جو اها ڇوڪري انهن جي ملڪ جي آهي. اخبارن ۾ ڳالهه اچڻ ڪري هڪ “نياڻي” سوسائٽي ۾ ڇا منهن کڻي هلندي.
افسوس جي ڳالهه اها آهي ته ان قسم جي ڏوهن ۾ به اسانجا ڪيترا نوجوان ڦاسي رهيا آهن. اها ٻي ڳالهه آهي ته عوام اڳيان ڳالهه فقط انهن ٿورن جي اچي ٿي جن جي خبر اخبار ۾ ڇپي ٿي. ملائيشيا ۾ رهندڙ اسان جي نوجوانن جي معلومات لاءِ اهو به لکندو هلان ته ۾ هڪ غير شادي شده مسلمان ڇوڪري ۽ ڇوڪريءَ جو شام جي وقت، خاص ڪري سج لٿي مهل، پارڪ ۾ اڪيلي وهڻ تي به “خلوت” جو ڪيس لاڳو ٿئي ٿو. ان ڪري ڪنهن اڻ ڄاڻ عورت جي ڪجهه دير پارڪ ۾ وهڻ جي دعوت کي به قبول نه ڪجي.... ۽ ڪنهن اڪيلي ڇوڪريءَ جي فلئٽ تي وڃڻ کان ته خبردار رهجي.