سيلاني

براهوئي زبان ۽ ادب جو مقبول عالم، اديب ۽ شاعر محترم عبدالقيوم بيدار 15 مئي 1956ع هده منوجان ڪوئٽه ۾ ڄائو. پاڪستان ٺهڻ کان اڳ سندس والد عبدالوهاب پنهنجي ڀاءُ عبدالحڪيم ۽ پيءُ خواجه داد سارنگ زئي سان گڏ مستونگ کان ڪوئٽه لڏي آيو. ابتدائي تعليم محله جي مسجد کان شروع ڪئي. ۽ پرائمري اسڪول هده ۾ داخل ٿيو. پنج درجا پاس ڪرڻ کان پوءِ گورنمينٽ هاءِ اسڪول ريلوي ڪالوني ڪوئٽه ۾ داخل ٿيو ۽ 1975ع ۾ ميٽرڪ پاس ڪئي. ايف، ايس سي سائنس ڪاليج ڪوئٽه ۾ پڙهي، پنهنجي سوٽ عبدالڪريم سان لورالائي وڃي ڊگري ڪاليج لورالائي ۾ ايف اي جو امتحان ڏنو. ان سال بلوچستان يونيورسٽي م عالم، فاضل ۽ اديب جا ڪلاس شروع ٿيا ، داخلا وٺي اتي استاد ڊاڪٽر عبدالرحمان براهوئي ۽ پروفيسر نادر قمبراني وٽ براهوئي پڙهيو. براهوئي فاضل ڪرڻ کان پوءِ براهوئي ادب ۾ وک پاتي. بي اي ڪرڻ کانپوءِ ايم اي اردو ڪئي. ان ريت ايم اي براهوئي به ڪئي ۽ ان دور ۾ بزم ادب يونيورسٽي آف بلوچستان  جو صدر چونڊيو ويو. ايم اي هسٽري ڪرڻ کان پوءِ علامه اقبال اوپن يونيورسٽي اسلام آباد مان ايم فل جي ڊگري حاصل ڪئي ۽ هاڻي پي ايڇ ڊي اسڪالر آهي. 

1975ع ۾ براهوئي ادبي سوسائٽي پاڪستان جو بنياد رکي، براهوئي ادب لاءِ ڪم شروع ڪيو. هن وقت براهوئي ادبي سوسائٽي پاڪستان جو صدر آهي.

سندس ڇپيل ڪتابن جو وچور هن ريت آهي:

1. عبدالمجيد چوتوي (شخصيت ۽ شاعري*
2. براهوئي زبان و ادب (اردو)
3. شمبلاخ (براهوئي شعري مجموعو)
4. سيلاني (سنڌ جو براهوئي لکيل سفر نامو)
5. پروانه پائڪ (سوانح)
6. مشغولي )ٻارن لاءِ براهوئي ۾ خاڪا)
7. نياڙي تا ادب ( براهوي)
8. ڪو ڪار (براهوئي شاعري)
9. ڪوڪ( براهوئي هائيڪا)
10. ديوان سلطان عشق تراب لاڙڪاڻوي (ترتيب)
11. براهوئي نسائي ادب (اردو)
12. ايران ناهسيل (براهوئي ۾ ايران جو سفرنامو)
13. براهوئي نسائي ادب ڪا تحقيقي و تنقيدي مطالعه
14. براهوئي احوال (اردو)
15. براهوئي احوال (حصه 2)
16.  براهوئي اسٽيج ڊرامه نا تاريخ هفته روزه ايلم مستونگ ۾ ڪالم مضمون شاعري ڇپائي.عرصه ويهن سالن کان روزانه جنگ ڪوئٽه ۾ هفتيوار اردو ڪالم “ براهوئي احوال”  لکي پيو.

1983ع کان پاڪستان ٽيليويزن ڪوئٽه ۾ پروڊيوسر جي حيثيت ۾ ڪم شروع ڪيو. شعبه حالات حاضره جو پروڊيوسر هن کان پوءِ ڪنٽرولر پي ٽي وي نيوز اسلام آباد کان رٽائرڊ ٿيو. پي ٽي وي بولان ۾ پروگرام مينيجر جي حيثيت ۾ براهوئي پروگرامن جي ڪاميابي لاءِ وڏو ڪم ڪيو. براهوئي ادبي ادارن جي ٿيندڙ سيمينارن ۽ مجلسن کي ذاتي دلچسپي جي ڪري پي ٽي وي تي نشر ڪندو رهيو. مڪتب درخان ڍاڍر، براهوئي ادبي سيمينار فريدآباد، براهوئي ادبي سيمينار خضدار،مستونگ، ڪراچي ۽ ڪوئٽه کي فل ڪوريج ڏني.

ان کان سوا ناميارن اديبن عالمن ۽ شاعرن جي جيون ڪٿا پي ٽي وي تان نشرڪئي وئي.، جهڙوڪ براهوئي نور محمد پروانه، پير محمد زبيراڻي، پروفسر نادر قمبراڻي،مير عبدالرحمان ڪُرد، عبدالله جمال ديني، امير الملڪ مينگل، جوهر براهوي، عادل قلندراڻي، ڊاڪٽر عبدالرزاق صابر، وحيد زهير، عارف ضيا،نور خان حسني، افضل مراد، حسين بخش ساجد، سوسن براهوئي ۽ ٻيون ادبي شخصيتون.

براهوئي ادبي سيمينار فريدآباد جي پهرين سيمينار کان آخر تائين نه رڳو پابندي سان شرڪت ڪئي پر سيمينار جي علمي ادبي بلندي لاءِ به پوري ڪوشش ڪئي. 

براهوئي ادبي سوسائٽي طرفان سيمينار،ڊراما، مشاعرا ان سان گڏ ڪتاب شايع ڪرڻ ۽ خاص طور ٽماهي “ د ی ٽڪ” ڪوئٽه جاري رکڻ لاءِ وڏو ڪم ڪري رهيو آهي. هن وقت براهوئي ڪتابن کي عام لوڪ تائين پهچائڻ لاءِ “براهوئي ڪتاب مرڪز” کوليو آهي. جتي براهوئي جا سڀ ڪتاب ملن ٿا.

سرمد بروهي