سنڌ يونيورسٽي ڄام شورو
پاڪستان جي ٻيو نمبر وڏي يونيورسٽي 1947ع ۾ يونيورسٽي آف سنڌ جي نالي سان قائم ٿي اول هي يونيورسٽي ڪراچي ۾ هئي. 1951ع۾ يونيورسٽي ڪراچي کان حيدرآباد منتقل ڪئي وئي. پوءِ ان جي نئين ڪيمپس حيدرآباد کان پندرهن ڪلوميٽر پري ڄام شورو ضلع دادو ۾ ٺاهي وئي. جيڪا هڪ وڏي علائقي تي پکڙيل آهي.هتي ٽي مڪمل يعني
University 3 full fledged teaching
Departments and institutes under the faculties of commerce
And business administrating natural sciences, social sciences
Arts education and Islamic studies.
يونيورسٽي ۾ 1427 استاد پڙهائي رهيا آهن. جن مان 87 پروفيسر 140 ايسوسئيٽ پروفيسر 122 ليڪچرر ۽ ٽيهه محقق ريسرچ اسڪالر آهن. يونيورسٽي۾ هن وقت ست هزار ڇوڪرا ۽ ڇوڪريون پڙهن ٿيون. يونيورسٽي جي وڏي لائبريري علامه آءِ آءِ قاضي جي نالي جي نسبت سان قائم آهي. ڪجهه سال اڳ مان علي احمد شاد سان گڏ هتي آيو هيس. محمد شفيع بروهي هن وڏي لائبريري جو لائبريرين هيو. ان سان ڪچهري ٿي ۽ لائبريري ڏٺم. ٻين زبانن کان سواءِ هتي براهوئي زبان جو به پورشن(حصو) هيو. جيڪو محترم محمد شفيع جي محنت جي ڪري قائم آهي. ان کان سواءِ هفت روزه ايلم جا فائل به موجود آهن. لائبريري جي هي خوبي آهي. جيڪڏهن براهوئي جو ڪو طالب علم براهوئي ادب تي تحقيق ڪرڻ گهري ته ان کي وڏو مواد ملي سگهي ٿو.
شام جو ٽين بجي اسان سنڌ يونيورسٽي مان سنڌ ايگريڪلچر يونيورسٽي ٽنڊوڄام لاءِ روانا ٿياسين. جتي عبدالحميد اختر جي داخلا جي سلسلي ۾ ڪوشش وٺڻي هئي. عبدالحميد اختر کي زراعت منجهه ڄاڻ حاصل ڪرڻ جو شوق آهي. هونئن به هن جو زميندار گهراڻي سان تعلق آهي. پروفيسر عبدالرزاق صابر به ڪنهن وقت زمينداري سان لاڳاپيل هيو. ان کان پوءِ ان زمينداري کيس بصر ۽ ٽماٽن جو واپاري ڪري ڇڏيو. هو ڪوئٽه جي پراڻي سبزي منڊي ۾ واپار ڪندو هيو. ان سبزي منڊي ۾ هن جي ملاقات عارف ضياّء سان ٿي ۽ ان ملاقات سبزي منڊي جي دوستي کان آڻي ادبي دوستي تائين پهچايو.
ان کان پوءِ عبدالرزاق صابر ڪجهه وقت سکر جي سبزي منڊي ۾ به گذاريو . اهڙو زمانو به آيو جو مون به سبزي منڊي ۾ ڪوٺي سنڀالي. جڏهن ڪوئٽا ۾ نئين سبزي منڊي جڙي ته منهنجي سهري اتي دڪان ورتو. جيڪو منهنجي سالي زاهد ٽريڊرس جي نالي سان سڃاتو وڃي ٿو. مون به پنهنجي سوٽ عبدالله سان گڏ اتي ڪاروبار شروع ڪيو. اذان وقت اٿي هده کان سبزي منڊي تائين پيادل وينداهياسين.
اتي سبزي جي نيلامي ڪندا هياسين. ۽ پوءِ عبدالرزاق صابر ۽ عارف ضياء به هت آيا. انهن به ڪاروبارشروع ڪيو. ان کان پوءِ عبدالجبار يار به هت آيو ۽ يوريا وڪرو ڪرڻ لڳو. ان ريت براهوئي جو هڪڙو آڳاٽو شاعر حبيب الله جتڪ به هتي ڪوٺي کولي واپار ڪيو. اتي ڪڏهن ڪڏهن مشاعرا به ٿيندا هيا. مون به ان موقعي تي هڪ ڊگهو نظم لکيم جنهن ۾ شاعرن جي واپار جو تفصيلي ذڪر آهي.