( ي )
هڪڙيءَ عجيب ڳالهه کان پوءِ، ٻِيءَ جي پيدا ٿي پوڻ جي موقعي تي اِهو مثال ڏبو آهي.
هڪڙيءَ پوڙهي جادوگرياڻيءَ جي عادت هوندي هئي ته قبرستان ۾ وڃي، مانهِه جي ٽِنِ داڻن تي ڪجهه پڙهي، جنهن به قبر تي اُڇليندي هئي ته اُن ۾ پوريل لاش، ڪفن سوڌو اچي وٽس حاضر ٿيندو هو. پوڙهي اُن جو ڪفن لاهي، وري مانهِه جي ٽِنِ داڻن تي ڪجهه پڙهي، اُن لاش تي اُڇليندي هئي ته، اُهو لاش وريوڃي قبر داخل ٿيندو. جادوگرياڻي، اهو ڪفن بازار ۾ وڪڻي، ان جي قيمت تي، پنهنجو خوش وقت پيئي گذاريندي هئي. اها هئي ان پوڙهيءَ جي روزاني عادت!
هڪڙي ماڻهوءَ کي اچي سکڻ جي طمع ٿي، جنهن ڪري پوڙهيءَ جي خوب خوشامد شروع ڪيائين. ويچاري گهڻي جـُتي گسائِي، پر هڙ حاصل ڪانه ٿيس. گهڻي مٿا ڪـُٽ بعد، ان پوڙهيءَ، مرڻ وقت، آخر اهو منڊُ سيکاريس.
هڪڙي ڏينهن، ان ماڻهوءَ ڇا ڪيو، جو قبرستان ۾ وڃي، آزمائش طور، هڪڙيءَ قبر تي، اهو منڊُ پڙهيائين ته هڪدم مـُردي کي، ڪفن سوڌو ٻاهر آيل ڏٺائين. ان جو ڪفن ته لاٿائين، مگر ان کي قبر ۾ موٽائي موڪلڻ وارو منڊُ سِکيو ئي ڪونه هو، تنهنڪري جيڏانهن هيءُ، تيڏانهن سندس پٺيان مـُردو! اهو حال ڏسي، اهو ماڻهو ڏاڍو پريشان ٿيو. دل ۾ سوچيندي، آخر خيال آيس ته، “جي وري به ڪم ٿيندو ته اُن پوڙهيءَ هٿان”. تنهنڪري ان جي قبر تي وڃي، اهو منڊُ پڙهيائين ته اها به ڪفن سوڌي ٻاهر نڪتي! ان جو به ڪفن لاٿائين. تنهن کان پوءِ پوڙهيءَ سان، گهڻو مٿو ماريائين، ته منَ ڪجهه ٻـُڌائي، مگر “ڇالِي ڇالِي ڇـَپ!” جڏهن نااُميد ٿي هلڻ لڳو، تڏهن پهرئين مـُردي سان گڏ، پوڙهيءَ وارو لاش به پويان اچڻ لڳس! اهو حال ڏسي، پريشانيءَ وچان چيائين ته، “يـَڪ نه شـُد، دو شـُد”.
________________________________________
[1] هسٽورينس آف سنڌ _ واليوم II _ ايلئٽ ص 4 ۽ 5
[2] (1) “تحفة الڪرام” سنڌي ادبي بورڊ ڇاپو_ ص 113 ۽ 114.
[3] تاريخ سنڌ، ڀاڱو 3، عبدالغني عبدالله.
[4] تحفة الڪرام _ سنڌي ادبي بورڊ ڇاپو، ص 113.
[5] سنڌ جو پراچين اتهاس، ڀاڱو 3 _ دوارڪا پرساد شرما، ص 121.
[6] تاريخ سنڌ، (سنڌي قلمي نسخو)، محمد صديق پيرزاده، ص_10.
[7] ميان آدم شاهه، گهاڙ واهه لاڙڪاڻي تائين آڻايو، جنهن جو نالو “شِير نهر” رکيو ويو هو. سندس پوٽي ميان شاهل محمد ڪلهوڙي، لاڙڪاڻي کان هيٺ قنبر تائين وڌيڪ کڻايو. (نگيران سنڌ) شيِر نَهر” نالو انهيءَ ڪري رکيو ويو، جو سبزي ۽ گاهن جي گهڻائيءَ ڪري، مينهون گهڻو کير ڏيڻ لڳيون.
[8] سنڌ “ريوزٽيڊ” جلد II ص 205..