سنڌ شناسي

پراڻو پارڪر

ھن ڪتاب ۾ تاريخي ۽ روايتي ٻنھي طريقن سان بھتر انداز ۾ پارڪر خطي کي پيش ڪرڻ سان گڏ پارڪر جي علائقائي ۽ جاگرافيائي حالتن، ثقافت، ريتن رسمن ۽ تاريخ کان سواءِ اتان جي گاهن، ٻوٽن، جانورن ۽ ماڳن مڪانن جو بہ تفصيلي احوال ڏنو ويو آهي. هيءُ ڪتاب پارڪر جي تاريخ جو هڪ جزوي اڀياس آهي، جيڪو تاريخ سان دلچسپي رکندڙ حضرات لاءِ ڪارائتو آھي.

Title Cover of book پراڻو پارڪر

پارڪر جا ڪولھي

ڪولھي اصل گجرات، واگڙ ۽ ڪڇ کان آيا هئا. سوڍن جي حڪومت ۾ ٽوليون ڪري ڌاڙا هڻندا هئا. سوڍن جي ٽيلات راڻي وٽ خاص لشڪر بہ ڪولھين جو هوندو هو. ڪولھي تمام بھادر مشھور هئا ۽ ڪاتـَـر ۽ تيـِـر هلائڻ جا ماهر هئا، تنھنڪري راڻا هرڪا جنگ جيتي ايندا هئا. ڪولھي وفادار قوم آهن. انگريزن جي چڙهائيءَ وقت، جيئن اڳي ذڪر ڪيو ويو، روپلي ڪولھي جي هٿن جي ترين ۾ تيل وجهي، وٽيون ٺاهي، ڏيئا ٻاريا ويا. پر وفادار ڪولھيءَ تڏهن بہ فرنگين کي پنھنجي راڻي جو ڏَس نہ ڏنو. گهر ۾ جيڪڏهن داڻن جي لپ هوندين، تہ آيل مھمان کي کارائي ڇڏيندا ۽ پاڻ ٻچن سميت لنگهڻ سمھي رهندا.
چون ٿا تہ اڳئين وقت راڙڪوئي ۾ هڪ ڪولھي، شاهوڪار ۽ ستا وارو هوندو هو. وٽس هڪڙو ڀلو اُٺ هو، جنھن جي ڪنڌ ۾ سوني سنگهر وجهي، هو اُٺ بنا ڏاڻ جي ڇڏي ڏيندو هو. ڪيترن ماڻھن وٽان ننگر پارڪر جي راڻي کي انھيءَ ڪولھي بنسبت دانھون پھتيون تہ اُٺ اسان جون ٻنيون کائي ٿو. هڪ دفعي ان راڻي جو ڀاڻيج واگڙ کان آيل هو. ٻيئي ڄڻا ڪچھريءَ ۾ ويٺا هئا تہ انبوھہ ماڻھن جو دانھن کڻي آيو. راڻي پنھنجي ڀاڻيج کي اشارو ڏنو تہ هو اُٺ جهلي، گم ڪري ڇڏي. ٻئي ڏينھن هو اُٺ ڪاهي، واگڙ وٺي ويو. جڏهن ڪولھيءَ کي سڌ ملي، تڏهن وڏو ڊنبلو وٺي واگڙ طرف ڪاهي ويو. راڻي جي ڀاڻيج کي اها خبر پيئي، تڏهن هندو رسم مطابق ساميو ڪري سامھون آيو، چيائين تہ: ”ماما، اسان هن ڪري اوهان جو اُٺ آندو تہ اوهين ڪڏهن هن طرف نٿا اچو، سو هن بھاني سان من اسان جي ڳوٺ ۾ اچڻ ٿئيوَ!“ اها ڳالھہ ٻڌي، ڪولھيءَ ساميي ۾ ست سؤ ڪوريون وڌنديون ۽ ڀاڻيج کي اُهو اُٺ بخشش ڪري ڇڏيو.
رفتي رفتي هيءَ قوم غربت ۾ گرفتار ٿيندي ويئي ۽ هن وفادار ۽ بھادر قوم جي غربت ۽ اٻوجهائيءَ جو ناجائز فائدو وٺي، ان کي هميشہ لاءِ ذلت ۾ مبتلا ڪري ڇڏيو ويو. هينئر انھن ۾ ڪافي سجاڳي آئي آهي، تڏهن بہ بي علميءَ سببان وڏي طبقي جي غلاميءَ ۾ جڪڙيل آهي.