قسط 6
تنهنجي اهڙي ڪنهن مشوري وقت- مان صرف پنهنجي حصي واري کل کلندو هئس- ۽ تون پنهنجي ڪنهن مسڪراهٽ واري- ڀاڱي ڀائيواري به نه ڏيکاريندو هيئين- شايد مونکي اهڙو ڪو بي ايمان سمجهندي هئين ته ڪٿي مان تنهنجي محبت تي واقعي قبضو نه ڪري ويهان.
پر محبت کي به تو شايد- ڪراچي جهڙي شهر ۾- اهڙو ڪو ويران ۽ خالي پيل پلاٽ سمجهيو هو- جنهن تي رُلي ايندڙ قومن جا فرد پنهنجا قبضا ڄمائيندا آهن.
پر ائين هرگز نه هو- ائين هو ته-
مان تنهنجي محبت جو وارث ته ڇا- پر صرف رڳو تنهجني نالي پٺيان- پنهنجو نالو لکڻ به منهنجي حق ۾ شايد نه هو- ها! البت تنهنجي محبت جن راهن، رستن تي مونکي ديوانن جيئان ڊوڙائي رهي هئي- ان لاءِ مان ان جو هميشه احسان مند رهيس- ۽ اهڙي لطافت ۾- پاڻي جي اهڙي چشمي جهڙو بڻجي پيو هئس- جيڪو جبلن جي مٿاهين تان نڪرندي- پنهنجي مڌر سرن جون روح رلائيندڙ راڳڻيون ڇيڙيندو آهي. تنهنجو نانءُ به- منهنجي من ۾ هڪ سمپورڻ راڳڻي بڻجي پيو- اهو وقت نه هو جنهن ۾ تنهجي نانءُ جي راڳڻي نه آلاپيم-!
ننڊ جي هر وقت به- تنهنجي اسم جو ورد منهنجي لاءِ جهڙو- فرض بڻيل هو!
سياري جون سرد ڊگهيون راتيون به، تنهنجي اکين جي گهيري ۾ گذاريندو هئس-
هڪ ڀيري ڊسمبر مهيني جي پگهار- جيڪا ڪنهن غيرواجبي سبب بالا آفيسر وٽ امانت طور روڪي رکيل هئي- سا آفيس مان کڻڻ پي ويس ته رستي ۾ تو مونکي پنهنجي جيپ ۾ کنيو هو جيپ ۾ ويهي توکي Enjoy ڪندي پنهنجو گرم جاڪيٽ بدن تان لاهڻ لڳو هئس- ته تو پڇيو هو- ”اڄ ته سيءَ آهي ڏاڍو... نه؟“
”هوندو!“ سيءَ ته هو- پر مڙئي توکي ورچائڻ خاطر اهو انداز اپنايو هئم- تڏهن عجب کائيندي پڇيو هيئي.
”ڇو توکي سيءُ ڪو نه ٿو لڳي ڇا؟“
۽ مون چيو هو ”تنهنجن جوشيلن نيڻن ۾ ڏسڻ کانپوءِ سيءُ ته ڇا- پر منهنجي جسم ۽ جان ۾ جهڙو ڪر Heatr ٻري پيو آهي.“
منهنجو جواب ٻڌندي توکان کل نڪري وئي- تو کلي ڏنو هو ۽ منهنجو ارادو به توکي کلائڻ جو هو- ۽ اهڙو ارادو- مون تنهنجي موجودگي ۾ هميشه رکيو- ان لاءِ ته جڏهن تون کلندي هئين- تڏهن سيءُ واءَ ته ڇا- پر ماڻهو، مهل ۽ وقت موسمون به وسري وينديون هئم.
تنهنجي ان سدا کلندڙ چندرڪا چهري ۾ تنهنجا ڪٽورا نيڻ مون سان عجيب حرڪتون ڪري- اشارن، اشارن ۾ نراليون ڳالهيون ڪرڻ لڳندا هئا- سي به شايد توکان چوري!
جيئن اشارن جون ڳالهيون- اکين کان ٻڌندڙ دانا به ديوانا بڻجن سي اشارن جون ڳالهيون- صرف دلير ۽ صحتمند ذهن عاشق- سمجهندا آهن- باقي سڌڙيا ته چٽ خاني جو چرچو بڻجو پون جيئن اکيون اکين سان ڳالهائن- ته محبت جو قلعو مضبوط ٿيو پوي تئين منهنجي دل اشارن جي ٻولي ٻڌڻ لڳندي هئي- ته منهنجا ارادا مضبوط ٿي پوندا هئا- ۽ هَوَس ٿي پوندي هئم ته محبت ۾ وقت وڃائڻ جي بجاءِ- اهو سڀ ڪجهه حاصل ڪري وٺان- جيڪو خانهءِ ڪعبه ۾ روئندي به حاصل نه ٿيندو آهي!
محبت جي هڪ گهڙيءَ ۾- جو ڪجهه سکي وٺبو آهي- سو نادانن کي سڄي عمر ۾ حاصل نه ٿيندو آهي-
منهنجي ذاتي نظر ۾- محبت ادب ۽ ادب محبت رهيو- بي ادب ۽ بغير محبت جي- ڪوئي اگر پنهنجو عمل اختيار ڪري ٿو- تنهن کي سندن خدا ته ڇا- پر پنهنجي ماءُ به هدايت نٿي ڪري- ڪهڙو فائدو اهڙي عمل مان- جنهن جي بهتر نتيجي لاءِ دعائون گهريون وينديون هجن! بلڪل ائين جيئن منزل جو اکڙيل مسافر- پنهنجي ئي هم شڪل پاڇي هيٺ ڪجهه گهڙيون ننڊ ڪرڻ جي ڪوشش ڪندو آهي!
مونکي ادب جي سيپاري مان تنهنجي محبت جون آيتون سمجهي ۾ اچي چڪيون هيون. زندگي جو وقت وڌيڪ ضايع ڪرڻ جي بجاءِ اهڙي محبت جي الهام تي مون عمل ڪرڻ پي چاهيو-
مون چاهيو پي- محبت جي دين ۾ اهڙو ڪو گناهه ڪريان جنهن مان ثواب جنم وٺي؟
۽ اهڙو ثواب کٽي وٺان- جو منهنجي مئي پڄاڻا- شيطان منهنجي ميت کي سجدو ڪري- پنهنجي رٺل خدا کي پرچائي وجهي ۽ اهڙو عمل مون صرف شيطان جي خوشي خاطر نه پي ڪرڻ چاهيو- پر تنهنجي هر بي عمل اختيار مان- ڪڏهن ڪڏهن، ائين به محسوس پيو ٿيندو هو ته- تو منهنجي محبت جي نيڪ- جذبي کي بيخود بنائي- کانئس اهڙو گناهه ڪرائڻ پي چاهيو- جهڙو گناهه، پنهنجي نيڪ اولاد جي پئدائش خاطر- ماڻهو پنهنجي عياشي جي ڪري- ڪندا آهن!
منهنجي محبت کي تو به شايد اهڙو ذائقو ڏئي، سندس روح قبض ڪرڻ پي چاهيو- جيڪا تنهنجي من جي پاتال ۾ پيهي ويل هئي. تو مونکي ته، سوچن جي خوني ٽياس تي ٽنگي ڇڏيو هو، پر پنهنجي خلوص ۽ محبت کي ابه اهڙو ئي ذائقو ڏيئڻ پي چاهيئي- جيڪو نه تنهنجي، منهنجي ۽ نه محبت جي خالق جي وس ٿي پي سگهيو.
منهنجي ته وس به ڇا هو؟ جو تنهنجي ئي ڪنهن راضپي موجب توسان محبت ڪرڻ ڇڏي ڏيان ها!
محبت جهڙي انعام کي مون ته، هٿان وڃڻ نه پي ڏنو- مون خود کي ڦٽائڻ نه پي چاهيو ڇو ته ماڻهو هڪ دفعو صرف ڦٽائي ته پوءِ ڦٽي هميشه لاءِ کيس پاڻهي ڳولهي پئي لهندي!
اهڙو ايمان- جيڪو ماڻهو کي پنهنجي سچائي تي مضبوط رکندو آهي- ان کي مون پنهنجي دل ۽ دماغ ٻنهي سان چڱي طرح پڪڙي جهليو هو-
مان ته تنهنجي خود چوڻ سان به توکي شايد ڇڏي نه سگهان ها! ڇو ته مونکي اهڙو عقيدو ٿي چڪو هو ته- محبت قضا ڪري مان اهڙي گناهه جو ڪفارو ادا نٿو ڪري سگهان ۽ نه ڪري سگهندس.
مان اهو سمجهان پيو ته، اهڙي غلطي جو ڪفارو رڳو روڄ راڙو ۽ حشر، پٽڪو آهي- جنهن سان زندگيءَ جو هڪ پورو جنم به، نه نڀائي سگهي ٿو ۽ نه بخشش وٺي سگهي ٿو.
مونکي اها خبر نه هئي، ته تنهنجي محبت جي اجهي ۽ انصاف هيٺ- انسانيت جي عظمت لاءِ- اڃان الائي ڪيترو وقت جيئڻو هو- جنهن جيئاپي ۾ ڪنهن به تڪڙ ۽ جنوني فيصلي جي گنجائش ناهي هوندي.
مان ڄاڻا پيو ته- ڦٽائڻ، ڊاهڻ وارا هزارين هوندا آهن- پر ٺاهڻ، نڀائڻ جهڙو ته ڪعبي جي طواف ڪندڙن مان به مشڪل ملندو زندگي ۾ مون سان جنهن به نڀايو- ته پنهنجو هوندي به سو نڀاهه مونکي اجنبي پي محسوس ٿيو آهي- بلڪل ڪنهن مرندڙ شيءَ جي موت جيئان- سالن تائين به جي سندس نڀائڻ جو عمل هيو- ته نڀائي وڃڻ کانپوءِ- مون سندس ساٿ صرف هڪ پل، گهڙي جو محسوس ڪيو- ائين لڳندو هو ته اها به ڪائي الهام هئي- جيڪا مونکي پنهنجي واٽ ڏسي- وري ڪنهن ٻئي مون جهڙي راهه رُلندي ڏانهن هلي پي وئي!.
اهو سڀڪجهه توکي ٻڌائڻ ۽ سمجهائڻ منهنجي وس ۾ نه هو- ڇو ته توکي محبت ڪڏهن سمجهه ۾ ته آئي به ڪانه- تو تڏهن پي اهو پڇيو ته، ”فتاح! محبت کي ڇو نٿو سمجهي سگهجي؟“.
ڪهڙو جواب ڏيان ها توکي، جڏهن تون خود منهنجي محبت هيئن صرف پنهنجي تسلي بخش لفظن جو ڪارڊ استعمال ڪندي- مون چيو هو ”آسا!- اسان محبت جي زندان ۾ ڪڙهي فولاد ٿي ويا آهيون- پر شايد مقدر جي اڻ ڏٺي عبارت اڳيان اڃان اڻپڙهيا آهيون- پوءِ به مونکي انهن مان ئي سمجهه- جن جا جذبا سدائين جوان هوندا آهن، جيڪي محبت جي جيل ۾- هر سزا کي- پنهنجي محروميءَ کان بچڻ جو- ڳجهو راز تصور ڪندا آهن-“
۽ وري خود ساراهڻ لاءِ بيوقوفي ڪندي مون وڌيڪ چيو هو- مان انهن ماڻهن مان ناهيان آسا ۽ نه انهن ماڻهن مان ڪڏهن سمجهڻ جي ڪوشش ڪجانءِ- جن جا ذهن هڪ هنڌ بيهجي ويندا آهن ۽ هو خود کي گهڻو اڳتي وٺي وڃي نه سگهندا آهن ۽ سندن خيال منجمند ٿي ويندا آهن.“
محبوبائن کي بيوقوف بنائي سندن جواني مان لطف وٺڻ لاءِ ته- هر عاشق اهڙا ئي خليفا لفظ ڳالهائيندو آهي- جيئن مان پنهنجي طرف کان- توکي پنهنجي تسلي ڏياريندو رهيس ۽ اهو- سڀ ڪجهه بس مون تائين رهجي ويو-
هونئن به تون منهنجي لاءِ- هر وقت، منهنجو هڪ نئون خيال هوندي هيئينءِ-
نون خيالن جي ڪوشش ۾- توکان پري وڃي- ڪڏهن به رُليو ۽ ڀٽڪيو نه هئس- خيالن جي ازغيب جهان ۾ اهڙي ضرورت محسوس به نه ٿيندي هئم- ضرورت به ڪهڙي؟- جو حقيقت کان منهن موڙي- فضا ۾ اڏامندڙ لغڙباز خيالن پٺيان- خود کي اڏائيندو رهان ها.
پنهنجن خيالن کي سوچ جا مصنوعي پک هڻي اڏايان به تڏهن ها- جڏهن منهنجي اکين جا سپنا لاوارث هجن ها، آڌين جو اوناڙ ڪندڙ- پنهنجن اهڙن ڪتن خيالن کي مون قابو ٻڌي جهليو هو- جن جي ڪُمهلي اوناڙ سان اڌ مئل ماڻهو جو ذهن- ڪنهن قبرستان جهڙو- سنسان منظر چٽيندو آهي!
منهنجو خوف، حراس ۽ ڀؤ- مون کان اڳ مري ويا-! مان محبت ۾ بي ايمان ٿيس ته- مونکي قبول آهي- پر بزدليءِ جي راڄ مان نيڪالي ملي! اهو محبت جو مون تي احسان ٿيو- پوءِ به تون شايد منهنجي هر پياري خواهش کي- ڪنهن پوڙهي طوائف جي دلالي تصور ڪندي هيئنءِ.
تڏهن به تنهنجي هر ادا ۽ دلربائي کي- ڌيان ڏئي پنهنجي خون سان لکيم، صرف ان ڪري- جو مون تنهنجي محبت جي رهبري سان- تنهنجن امن پسند رخسارن جي خوشبوءِ ذريعي- انساني جسمن مان اٿندڙ بارود جي دونهين کي- ڀسم ڪرڻ پي چاهيو-.
انسان جي نڪ تي Fit ڪيل بندوق جو Target اتان هٽائي اهڙو Fire ڪنهن شيطان تي بيگناه هلائڻ کان به مون بغاوت پي ڪئي هئي.
۽ اهڙي شڪاري تو پچيءَ جي انڌين اکين کي- پنهنجي قلم جي مس سان ڌوئي- سندس نابين نظر کي نور ڏيئڻ پي چاهيم.
ڏند ڪرٽي تحريري مهم جوئي ڪندڙ جي- هميشه مخالفت ڪندو رهيس!
ديس ۽ ڌرتيءَ لاءِ- شرمناڪ خواب ڏسڻ وارن کي- مون بخشش ڏئي ڪڏهن پئي قبوليو؟
مرڻ وارن جو مان خدا ته نه هئس- جو کين مرڻ نه ڏيا ها- زندگي هئي ته- مرڻ وارا مون جيئان به مرندا رهيا- پر مونکي انهن ميتن ۽ محرومن لاءِ صرف اها خواهش هئي ته- مرڻ مهل سندن اکين واري ڪيمرا ۾ محبت ۽ سچائي جهڙي رنگين تصوير ته ضرور هجي!
صرف پنچ ڏهه ميٽر- ڪفن واري ڪپڙي جي پوشاڪ پهري دفن ٿيڻ- ڪهڙي ديس ۽ دنيا جو ماڻهپو چئجي؟ ۽ اهڙي ڪنجوس موت مرڻ واري خوف جو اثر- زنده ۽ باضمير ذهنن تي وجهڻ- صرف ڪنهن اڻ گهڙيءَ ڏاڙهي لاءِ وڏو ڪو نيڪيءَ وارو ڪم چيو ويندو هوندو!
موت اگر ڪنهن کي نٿو معاف ڪري- ته مون سميت موت دين ڌرم کي به هضم ڪري ويندو- جنهن کيس ماڻهو جي مغز وارو گوشت کائڻ سيکاريو آهي.
مان ته ڪنهن ڪيف ۾ اهڙيون شرعي آيتون به وساري ويٺس- جن جي سمجهڻ سان- احساس گناهه جو تصور ايندو هجي!
اونداهين جي پاپي راڄ مان نيڪالي وٺي- تنهنجي روشن دنيا جو پتنگ بڻجي پيو هئس-
من جي اوطاق ۾- ٻري ويل پريم جو ڏيئو- هاڻ ڪنهن واچوئڙي ته ڇا- پر ڪنهن طوفان جي مند ۾ به وسامجي نه پي سگهيو!
محبت جي ڪاري برسات ۾- پنهنجن قدمن جو رستو مونکي صاف پي نظر آيو.
ليڪن منهنجي ذهن جي چُرپُر جو مدار- تنهنجي پنبڻين جي پيماني ۾ اٽڪيل هو! سو ان ڪري جو مان مقصد کان وڌيڪ احترام- حقيقت جو ڪيو-
تنهنجي عورتاڻي دنيا ۾ قدم رکي- تنهنجي زندگيءَ جي هر پهلوءَ کي اندر جي اکين سان ڏسڻ کانپوءِ- عورت جي نگريءَ جو جادوئي طلسم مون کان پاڻ لڪائي نه سگهيو!
مون کي سندس طلسم- ڪو به اجايو ۽ اڀاڳو محسوس نه ٿيو- هر هڪ ناٽڪ جي خوبصورتي- هر ٻئي ٽوڻي سان لاڳاپيل نظر آئي- سندس تسلسل جو سلسلو مونکي بيحد مضبوط نظر آيو.
تو هڪڙي عورت مان- اهڙا هزارين مجاهد مونکي نظر آيا- جيڪي خود تي پائڻ جي قدرت رکندا آهن! ۽ سماج ۾ اهڙي فريبي نصاب جي مڪمل ڄاڻ رکندا آهن- جنهن جي درس ۽ تدريس سان- قومن ۽ انسانن کي- غلامي ڏانهن وٺي ٿو وڃجي!
مون تنهنجي عورتاڻي روپ مان- مريم به ڏٺي- ته عيسيٰ به ڏٺو- مون تو مان بلال به ڏٺو- ته هوشو ۽ شاه عنايت به ڏٺو،
منصور، سقراط
ماڻڪ ۽ ساحر،
علامه آءِ آءِ قاضي،
همنگوي ۽ ماياڪوفسڪي به ڏٺو
ته راڻو، مومل- سهڻي ميهار
ليليٰ، مجنون ۽ نوري، ڄام،
عمر مارئي، سسئي ۽ پنهون به ڏٺو- ته
سچل، سامي، رومي ۽ شاهه لطيف ڀٽائي به ڏٺو- ته حيدر دريا به ڏٺو-
تومان ڇا نه ڏٺم؟
سو شايد ڪجهه به نه هو!
اگر ڪجهه هو- ته سا برائي هئي- جيڪا تنهنجي وجود جو ضد!
دنيا ۾ جو ڪجهه منهنجي نظر ۾ آيو- سو سڀوئي تو ۾! ۽ سو- تو منجهان ئي ڏٺو هئم.
مونکي ائين معلوم ٿيو- ته برائي جو جنم عورت جي وجود کانپوءِ ٿيو-
ان ڪري جو- مون ائين ڏٺو ته- Female جو جنم Male کان اڳ جو آهي- اهو منهنجي پنهنجي نظر جو نتيجو آهي- ان سان تنهنجو اختلاف ٿي پي سگهيو.
جڏهن به مون غور ۽ فڪر سان توکي ڏٺو- ته عورت هڪ حقيقت نظر آئي-
۽ سندس وجود مان جنم وٺندڙ مرد- مون کي برائي جو ابو معلوم ٿيو!
عورت! لفظ تمام سندس شرم گاهه جهڙو!
پوءِ ان کي جنهن جنسي مطلب جي نظر سان ڏٺو- تنهن هميشه غلام ٻار وٽائنس اپايا- ۽
جنهن مقصد ۽ حقيقت جي نظر سان کيس ڏٺو- ته زندگي جو انقلاب ۽ آزادي ان وٽ پاڻ هلي آئي- ۽ سندس قدمن هيٺ آرام ڪيائين!
منهنجون اهي ئي سوچون هيون-!
جيڪي توکي خوش رکڻ ۽ کلائڻ جي بجاءِ- رڳو مونکي ستائينديون رهيون!