قسط 7
محبت واري جنگي ميدان جو- باغي ٿيڻ چاهيم- ته تنهجني فاتح حسن جي هٿيارن ۽ تنهنجي پُر جوش نگاهن سان محبت واري قوت- مونکي تنهنجي قدم بوسيءَ تي- مجبور ڪري وڌو هو-
مون تي عجب کائيندي پڇيو هيئ ”فتاح! هڪڙي ڳالهه پڇان؟“”سچ ٻڌائيندين!؟“
”ڇو آسا، ڪڏهن ڪوڙ به، توسان ڳالهاءِ ويو آهيان ڇا؟
کلي پڇيو هئم.
”نه مونکي ته- ياد نٿو اچي!“ ڪجهه سوچيندي چيو هيئ- تڏهن مون چيو هو ”پوءِ ڪجهه پڇڻ کان پهريائين- مونکي اعتماد ۾ ڇو پئي وٺين... ته؟“
”دراصل هڪ ذاتي سوال پڇڻ چاهيم تڏهن“- توکي اهڙا ذات، پات وارا سوال ذهن ۾ ڇو پيا جاڳن- چئو تون ڇا ٿي پڇڻ چاهين؟“
تو پڇيو هو ته ”ڀلا تنهنجو مذهب ڪهڙو آهي- ٻڌائيندين!؟“
تڏهن مون توکي چيو هو ”آسا! مونکي مسجد ۾- خدا کان وڌيڪ- وضو کي اهميت ڏيئڻ وارا نظر آيا ۽ ميخاني ۾ نيت کي اهميت ڏيئڻ معلوم ٿيو- ۽ مندر ۾ انسان کي خدا بڻيل ۽ ڪليسا ۾ عيسيٰ جي خدائي جو انتظار ڏٺم- تون ٻڌائي سگهندئين- منهنجو مذهب ڪهڙو ٿيو؟“
تون خاموش ٿي وئي هئين- شايد مونکي ڪنهن نه ڪم جو سمجهيو هيئي- مون ته پنهنجي دين ڌرم واري علم ذريعي آسماني علم به- هيٺ لاهي- ڌرتي وارن جي سيني ۾- سچائي سان چارج ڪرڻ پي چاهيو- ۽ قبر جو علم آسمان وارن کي ڏئي- کين بيوقوف ڪرڻ پي چاهيم- پر شايد سي ڌرتي وارن کان وڌيڪ بيوقوف نه هئا.
مون ته روح بڻجي- تنهنجي مادي ذهن ۾ رهڻ پي چاهيو پر سندس وجود پنهنجي روح کان به اڻڄاڻ هو.
منهنجي ذهن- تنهنجي ڪائناتي زندگي کان پري وڃڻ نه پئي چاهيو- ۽ تو مونکان منهنجا مذهب پي پڇيا!
منهنجي ذهن جي تخليق ته، تنهنجي مزاجي حيثيت جي ادا هئي- جڏهن ۽ جنهن وقت به پنهنجي ذهن ۾ جهاتي پائيندو هئس، ته توکي ئي محسوس ڪندو هئس.
ڪئن چوان ها ته- منهنجو مذهب- به تون ئي آهين، جنهن ۾ سوا لک نبين جو وجود قائم هو ۽ جنهن جي ذريعي پنهنجن خيالن جون صورتون ۽ ترڪيبون جوڙيندو هئس- جنهن جي ذريعي ئي- زندگي جي استقلال لاءِ اهڙو رتبو حاصل ڪرڻ پي چاهيم. جيڪو صرف شاهه انسانن کي حاصل ٿيندو آهي!
مون ته شعور کان وجود ۽ وجود کان عمل ڏانهن وڃڻ پي چاهيو- جنهن جي ڪشمڪش ۾ خام خيالن جا ڌڻ ڊوڙائي- مون حقيقت حاصل ڪرڻ پي چاهي-
پر مون زنده لاش کي الاءِ ڪهڙي سوچ سان- تو ڪنهن مذهبي روح جو درجو ڏئي- مونکي مذهبن سان ڳنڍڻ پي چاهيو.
مونکي شايد اهڙن ماڻهن مان به، سمجهي ويٺي هئين. جيڪي عورت سان صرف ٻن ڪلاڪن جو نڪاح وجهي- پنهنجي نسل کي مهاجر بنائي ڇڏيندا آهن، يا اهڙا ماڻهو جيڪي راهه ويندڙ ماستراڻين کي اغوا ڪري نڪاح وجهي ڇڏيندا آهن ۽ پنهنجي معصوم اولاد کي سلوار به ڏئي نه سگهندا آهن، پوءِ تنهنجي نيچر جي مزاجي حيثيت- منهنجي لاءِ اهڙو ئي درجو رکندي هئي- جيئن قرآن جي حافظ لاءِ- يٰسين جي سورت.
تنهنجي عزت ۽ پنهنجي محتاج ذلت تي- مون ڪڏهن به ڪنهن بدگمان خيال سان نه سوچيو هو- ۽ نه وري ان جو ڪڏهن ڀلجي به ڪو ڪاٿو لڳايو هئم.
تنهنجون عادتون- تنهنجون شرارتون،
تنهنجون رنجشون ۽ تنهنجا اصول- پنهنجي دل سان سبي ڇڏيا هئم.
پنهنجي ذات کي- تنهنجي ذات جي قدرت کان هميشه غريب رکيو هئيم. منهنجي اهڙي سادگي کي- تو شايد پنهنجي خواهش مطابق استعمال ڪرڻ پي چاهيو، ته جيئن تنهنجي هرادا کي- پنهنجي دل ۽ دماغ ۾ اعليٰ مقام ڏئي- مان پنهنجي ٻئي هر عملي فرض ۾- غفلت ۽ ڪوتاهيون ڪندو رهان!
حالانڪ تنهنجي پرستش ۾- مونکي پنهنجو سچو خدا به ڪڏهن ڪو اتفاق ياد پيو هوندو!
هڪ ڀيري جڏهن تو پنهنجي ڪنهن خوشيءَ ۾ ادبي دوستن جي مان ۾ پنهنجي گهر هڪ سٺي لنچ جو اهتمام ڪيو هو- تڏهن توسان گڏ کائيندي مون کاڌو تمام ٿورو کاڌو هو. ته تو مونکي پنهنجائپ جو احساس ڏياريندي آهستي چيو هو فتاح! تون اڃان به شايد حجاب ڪندو آهين؟“
تو ان ڏينهن ڪپڙا به اهي پهريا هئا، جيڪي منهنجي پسند جي هميشه نفسياتي ڪمزوري رهيا هئا.
پنهنجي جواب ۾ مون جڏهن ايمانداريءَ سان چيو هو- ”اهري ته ڪائي ڳالهه ناهي- ها البت- جي اعتبار ڪرين ته- توکي جنهن به وقت ۽ جنهن موڊ ۾ به مان ڏسندو آهيان ته منهنجو هنيانءَ ڀر جي ويندو آهي ۽ کائڻ پيئڻ واري شيءَ تي دل گهڻو نه چوندي اٿم!“
منهنجي دل جي اهڙي مخلص خيال کي- تو منهنجي اضافي سوچ قرار ڏيندي چيو هو ”ڀلا توکي اهڙو خيال به – آيو آهي فتاح؟“ خاموش ٿي وئي هئين- سوال اڌ ۾ رهيل هو- تجسس ۾ وڌيڪ خاموش رهي تو منهنجي ڇاتي ۾ نظرون وجهندي چيو هو ”ته هڪ ڏينهن خدا جي اڳيان به پيش ٿيڻو آهي“.
پنهنجي خلقڻهار جي خيال ۾- ڪڏهن غير حاضر ته نه رهيو هئس. پر سو حاضري، ناضري وارو معاملو هڪ پاسي رکندي هڪدم چيوهئم. ”ها!“ جواب کي اڳتي وڌائيندي- پنهنجي فراخ حوصليءَ سان چيو ته ”آسا ان وقت به جي تون مون سان گڏ هوندئين ته مان خدا جي به صحيح سڃاڻپ ڪري سگهندس.....نه ته.... نه، ته ڇا!؟“
”نه ته ٻي حالت ۾ ڪير مونکي به شايد- صحيح طرح سمجهي نه سگهي!“
”تنهنجي ذهنيت به ڪا ڏاڍي عجيب و غريب آهي فتاح!؟“
”ڇو؟“ مسڪرائيندي چيو هئم، ڄڻ هر حقيقت کان واقف هئس- جيئڻ، مرڻ ۽ مرڻ جيئڻ- سڀ جهڙوڪا اهميت نه رکندا هئا. تو منهنجي مسڪراهٽ کي توجه ڏيندي چيو هو ”هي تون- هر سوال جو جواب ٿڙي، کڙي ڪيئن ڏئي وٺندو آهين؟“
ڪيڏي خود کان اڻڄاڻ هيئن- تنهنجي محبت ۾ جيڪو مئراج ماڻيو هئم. تنهن جي بلنديءَ جا صحيفا مون تي نازل ٿي رهيا هئا- جن کان تون نا آشنا هيئن.
تنهنجي اکين جي اصرار ۾- منهنجي ذهن جا دروازا کليل هوندا هئا منهنجون اکيون- سندن آيتون پڙهڻ لاءِ- سندن وچ وارن ننڍڙن ڪارن نقطن ۾ کتل هونديون هيون- منهنجي ذهن کي تون عجائب گهر به تڏهن محسوس ڪندي هئين- تنهنجي ان اهڙي تجاويز جو توکي ڪوئي جواب نه ڏنو هئم.
مان اهڙي حيرتزه سوچ ۾ هئس ته- دنيا جي چئني طرفن کان- انسانن ۾ هيڏو خون خرابو- قتل ۽ غاريت- ماڻهو لاش جي مٿان لتُون رکي- پنهنجي خواهشن لاءِ اڳيان ڊوڙندا پيا وڃن!
ڪير به ڪنهن جي پڪار ۽ فرياد نه پيو ٻڌي!
ماڻهپو مُدي خارج ٿيندو پيو وڃي.
ماڻهو پنهنجي ئي پگهر ۾ ٻڏڻ وارا آهن!
انسانن جا اگهاڙا لاش لاوارث ٿيندا وڃن!- رت، پت سان مليل سندن گوشت تي- ڪوليون چهٽيل آهن
اهڙي گَهماگَهمي ۽ مارا ماريءَ ۾ تو ۽ مونکي به ڪهڙو تحفظ حاصل هو- ۽ اهڙي وٺ وٺان ۾ اسان جي اوسي پاسي کان رهيل به ڪير هو- پوءِ مون توکي ئي پنهنجو- سڀ ڪجهه پي حوالي ڪيو-!
اسان هڪٻئي جي لاءِ وقت پي رکيو هو- اهڙين حالتن دوران ڪنهن کي ڪوئي تحفظ حاصل نه هو- ۽ اسان هڪٻئي ۾ غرق هئاسين اها ڪا معمولي ڳالهه نه هئي!
جڏهن ماڻهن ۾ پيار محبت ۽ قربانيءَ جو ڪو قدر ۽ احساس ئي نه رهيو هجي! اهڙي وقت اسان چيو هو.
”محبت زنده آباد!“
اها ڪا چريائپ نه هئي- پر ڪا ته سچائي هئي- ڪو ته صدقو هو جيڪو اسان هڪٻئي جي لاءِ- هڪٻئي جي خاطر- هميشه لاءِ قربان ڪري ويٺاهئاسين.
هڪ حسين، خوبصورت ۽ نوجوان عورت لاءِ- مردن جي واقعي ڪا ڪمي نه هوندي آهي.
تنهنجي چاهڻ وارا- ان وقت تنهنجا مداح ٻيا به ته آڱرين تي ڳڻڻ کان گهڻا هئا- جيئن ماکيءَ جا مکا- رسدار گلن جي تلاش ۾ رهندا آهن. تئين مون ۽ اقرار جهڙا ڪيترائي ٻيا تنهنجي تاڙ ۾ رهندا هئا- پوءِ پنهنجي دل کي پاڻ وٽ قابو رکي تو مونکي اوليت پي ڏني ۽ مونکي Enjoy پي ڪيئي- سو منهنجي لاءِ ته، ڪنهن وڏي انعام کان گهٽ ته نه هو!
هونئن به دنيا ۾ اعليٰ انعام ته، پهريائين اهي ئي حاصل ڪندا آهن جيڪي اعليٰ شخصيتن جا پراڻا خادم رهندا آهن ۽ نئيين بيوقوفين جا نوان خالق هوندا آهن!
جڏهن پنهنجي اهڙي خوشنصيب پهلوءَ تي پنهنجي بيوقوفي سان سوچيندو هئس ته خوشفهميءَ ۾- منهنجو ذهن مونکي لاٽونئڙي جيئان گهمائڻ لڳندو هو ۽ ڌرتيءَ تان خود کي اڏامندو محسوس ڪندو هئس.
ها! برابر بيوقوفن جا پير ڌرتيءَ تي ته هوندا به ناهن- ۽ بيوقوفن جي سوچ- بيوقوفن جي ذهنن کي ٿڪائيندي به ناهي- هو دنيا کي بيوقوف سمجهي- کيس پنهنجي بيوقوفيءَ کان واقف ڪندا آهن- موٽ ۾ کين بيوقوف- پنهنجي وڏي بيوقوفيءَ سان نوازيندا رهندا آهن.
تنهنجي اهڙي فيصلي- جنهن ۾ تو- مونکي پاڻ ڏانهن ويجهو رکيو- ان جو احسان ته لفظي جملن ۾ لاهي نه پي سگهيس جيئن ڪو عارف پنهنجي سچي خدا جي حمد وثنا پنهنجي زباني لفظن ۾ ڪڏهن به مڪمل نه سمجهندو آهي- تئين تنهنجي قرب جي ڪهاوت لاءِ- لفظن جو هميشه قرضي رهندو آيس- تنهنجي اهڙي عادت ڏاڍي پياري لڳندي هئم، جنهن ۾ ڪجهه نه چوندي به سڀ ڪجهه چئي ڇڏيندي هيئن ۽ مان چوندي، چوندي کٽي ويندو هئس- يا ڪجهه رهجي ويندو هئم. جيڪي رهجي وينديون هيون- انهن کي ياد ڪري- توسان وري اورڻ لاءِ- وچ ۾ جيڪو وقفو پئجي ويندو هو- سو سالن کان گهٽ محسوس نه ڪندو هئس- ان دوران اهڙي خفي ڪيفيت ۾- الاءِ ڇو اهڙو وشواس ٿيڻ لڳندو هئم ته پنهنجي منزل جي مقصد ۾ توکي پنهنجي دل جي سفر سان روان رکي- منزل تي پهچي به-سک ۽ سڪون شايد نٿو ماڻي سگهان- پوءِ به پنهنجي طبيعت جي اهڙي انقلاب کي درست تصور ڪندو هئس ۽ محبت ۾ خود کي مطمئن رکڻ- خبر ناهي ته بيوقوفي چئجي يا سياڻپ؟
پر مان مطمئن ان ڪري رهندو هئس جو مونکي پنهنجي راهه مسافري ۾ تنهنجي جستجوءَ مان قرار ملندو هو- جيڪو ذهني ٿڪاوٽ لاءِ Antidote() ميڊيسن جو ڪم ڏيندي هئي- انهيءَ ڪري ئي پنهنجي مسڪين سوچ وارن نادر خيالن کي مان تو ڏانهن اپلاءِ ڪندو هئس- ته جيئن ذهن کي نواڻ ڏئي- پنهنجي انساني نسل جي اوڻاين کي واضع طرح حاصل ڪري سگهان- ۽ پنهنجي شاندار ادب کي- وڌيڪ ترقي ڏئي- پنهنجي ادبي غيرت مڃائي سگهان-
تنهنجي حسين دنيا جي ڪنڊ پاسي کان رهي- حق ۽ صداقت جي پاسداري ڪرڻ پي چاهيم!
مون جيئڻ ۽ جيئارڻ وارا وسيلا حاصل ڪرڻ پي چاهيا- مونکي سوز ۽ سور جي سفر ۾- وڌيڪ شانتي ۽ سڪون حاصل ٿيندو هو.
تنهنجي مرضي ۽ تنهنجون خود مطلب آميز خواهشون- منهنجي ارادي لاءِ- منهنجي سوچ ۾ ڪيتريون ئي لڪاوٽون پيدا ڪري وٺنديون هيون- جيڪي اڻ سڌيءَ طرح- وڏن وراڪن ۾ ورهايل هيون انهن کي پُرجهڻ ۽ پروڙڻ لاءِ- مان پنهجني ذميداري محسوس ڪندو هئس منهنجي لاءِ اهو ضروري ٿي پيو هو ته پنهنجي اهڙي ذميداري سان پنهنجي مقصد جي موضوع ۽ ناول اسٽوريءَ جي اهڙي منظر جو ڇيد ڪرڻ ۾ ڪامياب ٿيان.،
جنهن ۾ اڌ رات واري اڌ آزادي جي گنڀير حالتن ۾ هم جنسي جي قتل ۽ غاريت ۽ قومي ذهنن جي نسل ڪشيءَ واري مايوسي مٽائڻ لاءِ- ڪو حقيقت پسند بهتر رستو ڳولي- پنهنجو انسان دوست مقصد ڪنهن دڳ رسائجي-
انسان دوست رهي- حق شناسيءَ لاءِ- خيالن جي اهڙي باغ جو منظر مونکي تنهنجي دوستي ۾ نظر اچي رهيو هو- ان جي نظاري مونکي موهي رکيو هو!
تنهنجي محبت کي مدرسو سمجهي- اهڙي مدرسي جو طالب رهي مون صرف مذهبي ڪتاب پڙهڻ نه پي گهريا- پر اهڙي تربيت حاصل ڪرڻ پي چاهيم- جنهن ۾ پاڻ رئاري ٻين کي کلائي جيئارڻ جي مڪمل سگهه هجي ٿي.
پنهنجي نفسي خواهشن ۽ ابليس خيالن کي سنڀالي دستگيري- رکڻ جي جرئت ۽ قوت مون ۾ هئي.
مان انشالله جي آڏو عاجز ۽ بي اختيار ايڏو نه هئس.