قسط 11
مون تقريبن تنهنجا سڀ خيال قلم بند ڪري ڇڏيا هئا. پر هڪ اهڙو معتبر خيال هو جيڪو ذهن کي چڱي طرح ياد نه رهيو هو. الاءِ ته سمجهه ۾ نه پئي آيو.
ان خيال ۾ ايڏو ته الجهي ويو هئس جو اهڙي اُلجهاءُ واري چريائپ ۾ مان ان وقت ئي واپس موٽي توڏانهن آيو هئس پنهنجي دوري ته هونئن به ڏهن منٽن جي پنڌ واري فاصلي جي هوندي هئي. بس ايترو هو جو مون کي ٽيبل تي ٿورو وقت لڳي ويو هو.
رات پنهنجي پوئين پهر ۾ باقي هئي شايد عصر واري دعا جو وقت هو جنهن تي توکي پورو ايمان ۽ يقين رهندو هو. مان ٻاهران لوهي گيٽ مٿان ٽپي اندر آيو هئس. تنهنجي مائٽاڻي پيرسن ملازم ڪاڪا صالح کي به ننڊ مان اٿارڻ واجب نه پئي سمجهيم.
تون گهر جي ڪهڙي ڪمري ۾ سمهندي هيئين ان جو ته مان گھڻو ئي واقف هئس اهو ڪمرو سڄي محل نما بنگلي ۾ پنهنجي الڳ حيثيت ۾ شمار هو. انهيءَ ڪري جو سندس چؤ ديواريءَ ۾ محبت جهڙي مقدس حقيقت جا پردا لهندا چڙهندا هئا.
تون پلنگ تي ليٽڻ کان پوءِ اتفاقن ننڊ سمهي پوندي هيئين ۽ سمهڻ وقت ڪمري جو دروازو به بند ڪرڻ توکي وسري ويندو هو. تنهنجي اهڙي غلطيءَ جي سزا مان ئي ڀوڳيندو هئس. سزا به ڪهڙي؟ بس جي تکا ٿي ويندا هئاسين ته وڌ ۾ وڌ ٻه چميون.
انهيءَ رات به دروازو بدستور کليل ئي هو مان ڪمري ۾ ائين داخل ٿيس جيئن سڄي رات جي مسافريءَ کان ٿڪل ماڻهو پنهنجي اجهي اچي رسندو آهي.
ڪمري جي ڇت وارو رنگين زيرو بلب آن ٿيل هو ۽ تون گهريءَ ننڊ ۾ ستل هيئين تنهنجي چهري تي ڪجهه وکري ويل تنهنجي مٿي جا وار هئا.
تنهنجو مهڪندڙ چهرو ڏسي اهو يقين ئي نه پي ٿيم، ته تون ڪا گهري ننڊ ستل آهين. پر تنهنجي منهن تي ڊوڙي ويل تنهنجن وارن مان تنهنجو منهن ڏسي مون کي ايئن معلوم ٿيڻ لڳو ته جيئن ڪو منزل جو ٿڪل مسافر سرءُ جي پن ڇڻ موسم ۾ ڪنهن وڻ هيٺان ستل هجي ۽ وڻ جي لوساٽيل لامن مان سج جا ڪرڻا ڪراس ڪري سندس منهن تي پوندا هجن.
جڏهن پنهنجو اکيون نمائي تنهنجي منهن جي مزار کي ويجهو ڏسڻ لڳس ته تنهنجو منهن اسور واري چنڊ جيئان لڳو ذهن ۾ عجيب نيتون ڊوڙون پائڻ لڳيون.
ڇڙ واڳ نيتون جڏهن ذهن تي اينديون آهن تڏهن اهي ماڻهو ان وقت بد نيت هوندا آهن.
پنهنجو ذهن خراب ڪرڻ جي بجاءِ تو کي اٿاريو هئم تو کي نائيٽ ڊريس پهريل هئي.
رات جي وقت عورت کي پهريل اهڙو لباس مون کي ڏاڍو وڻندو هو.
جڏهن تون ننڊ مان بيدار ٿي هيئين ته تنهنجي ڪجهه ڪڇڻ کان اڳ مون چيو هو ”آسا! تون گهري ننڊ ستل هيئين؟“
”۽ پوءِ تنهنجو نرڙ چمي ورتو ؟“ تو منهنجي جملي سان جملو ملائيندي چيو هو. مون هڪدم چيو هو.
”نه، نه نيت بگڙي ضرور هئي آسا! پر چميءَ جي چوري کي به خدا جو قسم مان وڏو پاپ تصور ڪندو آهيان.“
”پر جي اهڙو پاپ تو کان ٿي به ويو هجي ته پوءِ خبر اٿئي اهڙي جرماني جو بدل ڇا آهي؟“ تو ويساهه نه ڪندي چيو هو تنهنجون اکيون شرابي ڌن ۾ هيون شايد ننڊ تنهنجي پچر نه ڇڏي هئي تنهنجي ننڊ ڀڄائڻ لاءِ مون مذاق ڪندي چيو هو ”مان مسڪين ماڻهو آهيان اهڙي پاپ جي جرماني ۾ ٻه چميون نه هڪڙي چمي وٺجان.“
تڏهن تو پڇيو هو”چڱو ڀلا اهو ٻڌائي منهنجي گهريءَ ننڊ مان تو ٻيو ڇاڇا ڏٺو ورتو؟“
”تون گهري ننڊ ستل هيئين آسا! تنهنجو ماڻهپو منهنجي ناول لاءِ مون سان ٽيبل تي منهنجي هيلپ ۾ هو.“
”ها سائين ڀاڳن وارو ماڻهو آهين لوڪ لقا سُتي ماڻهپا تنهنجي مدد ڪندا آهن.“ ننڊ واري آرس ۾ مسڪرائيندي چيو هيئي.
تو شايد پنهنجي عقيدي موجب ماڻهپي مان مراد ڪنهن الهامي قوت جو اشارو ڏنو هو. سو به ڪاميڊين هٽ واري لهجي ۾ مون کي ڊسڪوريج ڪرڻ جي نيت سان. پر مون ته اهڙي ماڻهپي جي ڳالهه ڪئي هئي جيڪو گهري ننڊ جي پگهر ۾ ٻڏي هميشھ لاءِ مري ويندو آهي.
شايد منهنجو ڪُمهلو اچڻ ۽ تنهنجو مٺي ننڊ مان اٿڻ منهنجي خيال موجب مون ائين سمجهيو ته تو کي ڀان نه پيو هو. پوءِ به تنهجو حوصلو مهربان هو. تنهجي اهڙي ادا کي سلام هجي جنهن ۾ تو منهنجي چريائپ ۽ غلط قدم کي درگذر ڪندي ٽيبل تي رکيل ٽائيم پيس ۾ وقت ڏسندي تمام خوش چهري ۽ خلوص دل سان پڇيو هو ”هي تون باقي رهي رات اڃان نه ستو آهين؟ فتاح! تون خود ستائي ۾ ايڏو اُلجهندو ڇو وڃين؟ پاڻ سنڀال خود سان ايڏي بي قدري نه ڪر؟ ٻڌائي هن وقت ڪيئن آيو آهين؟“
خيال آيم ته توکي چئي ڏيان ته ڪتي کان وفا جو سبق سکڻ کان پوءِ منهنجو هر رات سمهي ننڊ ڪرڻ به اهڙو ئي بڻجي پيو آهي پر مان جنهن وڃايل خيال جي لاءِ آيو هئس مون کي ان خيال ستائش ۾ وجهي اهڙي سوال پڇڻ لاءِ منجهائي وڌو هو ته تو کان ان وڃايل خيال بابت ان خيال جي ڪهڙي صورت ٺاهي پڇان.
مون کي اهڙي خبر نه هئي ته خيال وڃائجي به ويندا آهن ته وري اهي ساڳي ملندائي ناهن. ائين پنهنجو وجود وڃائي پنهنجي گمنامي سان منفرد نواڻ ۾ جنم وٺندا آهن.
جيئن ڪوڙ جا عادي ماڻهو پنهنجي ضرورت مطابق هڪدم ڪوڙ ٺاهي وٺندا آهن تون اهڙن ماڻهن کي به شاعر سمجهندي هيئينءَ.
مان به اهڙي طرح سان مڙئي ڳالهه بنائيندي چيو هو ”سڄي رات تنهنجي ڪردار جا ڪِليم لکندي مغز ڳرو ٿي ويو پر ننڊ جو نانءُ به ذهن ۾ نه آيو آسا.“
”تو ۾ هاڻ دير ڪانهي فتاح!“ اکيون مهٽيندي چيو هيئي
”ڇا جي؟“ مون تڪڙو پڇيو هو.1
”پنهنجي دين، ايمان وڃائڻ جي“ ڪجهه درست ۽ ڪجهه غلط چيو هيئي.
منهنجو دين ايمان ۽ منهنجي جيءَ جو جهان ايڏو ڪمزور نه هو. تو کي وسري ويو هو ٺٽي واري شاهجان مسجد ۾ تو کي مون چيو هو ”هي دنيا هڪ اهڙو بيت آهي آسا جنهن کي جيئرا ماڻهو چوگرد طواف ڪري رهيا آهن. جيئن تون منهنجي لاءِ بيت المقدس آهين ۽ مان پنهنجي دل کي احرام اوڍي تنهنجي بندگي ڪندو آهيان.“
تڏهن به تو ائين ئي چيو هو ته ”محبت ۾ ايڏو ڪفر نه ڪندو ڪر فتاح!“
۽ مون چيو هو ته ”محبت ۾ خدا ۽ خلق جو خوف ۽ مذهب توڙي عقيدي جو حيا ڪندڙ ڪڏهن به حقيقت ۽ سچائي حاصل نٿا ڪري سگهن.“
تو ته پوءِ به ڪافي جٺ ملامت پي ڪئي هئم. پر تنهنجي انهيءَ ديندار ۽ مذهبي خطبي تي ڌيان نه ڏيندو هئس.
منهنجي دل جي عقيدي ۾ محبت کان وڌيڪ ٻيو ڪو به اهڙو مذهب نه هو جيڪو انسانيت لاءِ امن پناهه رهيو هجي. محبوبن جا مذهب ته الاءِ ڪهڙا هوندا آهن. پر عاشقن جو مذهب ته سندن محبوب جي محبوبي رهيو آهي- پرمحبت ۾ به پنهنجي ڪمزوريءَ سبب فرقن جو شڪار ٿي ويندو آهن. پو سقراط ۽ حلاج جي نالن جا مولود ڳائيندا آهن.
پر منهنجي لاءِ تون ته مذهب ۽ خدا ٻنهن کان الڳ ڪوئي ٻيو درجو حاصل ڪري چڪي هيئين. باقي دنيا جي لحاظ کان خود کي ته تنهنجي حسن جو مجنو بنائي ويٺس ايئن کڻي چئجي ته تون منهنجي ذهن لاءَ ٽينءَ دنيا جي اهڙي اخبار بڻيل هيئين جنهن جو مان اهڙو ئي صحافي بڻيل هئس. جيئن پاڪستاني صحافي پنهنجي نيوز لاءِ وقتي طور پنهنجي وفاداري هر حڪمران سان نڀائيندي مجبور هوندو آهي.