جي ڏورين، سي ڏسن
ويجهڙائي ۾ سنڌ جي تاريخي ۽ محَقق ضلعي خيرپور ميرس مان گهڻي تيزيءَ سان ڪاغذن کي قلم زد ڪندڙ اسان جي باصلاحيت نوجوان ليکڪن مان ادريس عاجز به هڪ آهي. ٿورڙي عرصي اندر ڪيترن ئي ادبي، تاريخي، سماجي ۽ ثقافتي عنوانن تي لکي پاڻ کي قلم قبيلي اندر نروار ڪري چڪو آهي. جيئن ته سندس مضمونن جي زير نظر مجموعي جو نالو پاڻ تجويز ڪيو اٿئين تنهن مان ظاهر ٿئي ٿو، ته هن پاڻ کي پروڙ واري منزل جو پانڌيئڙو بڻائي ڇڏيو آهي. هونئن به ڏاهن چيو آهي ته ”جي ڏورين سي ڏسن.“ ادريس جنهن پروڙ لاءِ پنڌ پيو آهي سو سڀ ڪنهن جي وس جو نه آهي. اهو ڪنڊن جو پنڌ آهي جهڙو تهڙو هڪڙ شال هڻي، وڃي سخن وريءَ جي صحن تي لهي يا علم جي اڱڻ تي بالم بڻجي ويهي رهي سو سولائي سان ڪيئن ممڪن آهي، هتي نور نچوئڻ، ننڊون ڦٽائڻ، پيڙائن مان گذرڻ بعد پڄڻو هوندو آهي. تڏهن ڪو سودو صرافن آڏو اگهامندو آهي.
ادريس عاجز پنهنجي هن ڪتاب ۾ جيڪي مضمون رکيا آهن تن کي پڙهڻ سان محسوس ٿئي ٿو ته وٽس ” موضوع“ جي اهميت آهي ۽ هن پنهنجي وت آهر مطالعي ۽ مشاهدي کان ڪم وٺڻ جي ڪوشش ڪئي آهي. جيئن ته هي سندس ادبي سفر جي شروعات آهي ۽ مطالعي سان گڏ اهل علم جي صحبتن ۽ علمي ادبي محفلن مان فيض پڻ پرائي رهيو آهي تنهن ڪري اميد ڪري سگهجي ٿي ته جلد ئي سنڌ جا نالي وارا عالم، اديب، محقق ۽ علمي ادبي ادارا کيس مٿانهون مرتبو ڏيندا.
اڄوڪي دور ۾ علمي ذخيرو اڻلڀ ۽ مطالعي جو شوق محدود ٿيندو پيو وڃي ته اهڙي دور ۾ هن ڪتاب ۾ آيل شخصيتن جو مطالعو نوجوانن لاءِ هڪ خاص اهميت وارو آهي پر ضرورت ان ڳالهه جي آهي ته مضمون ۽ مقالاپنهنجي گهربل بنيادي جزئيات تي مشتمل هجن. منهنجي خيال ۾ اهي اهم عنصر آهن: تمهيد، مرڪزي خيال ۽ حاصل مطلب. هنن ٽنهي جزئيات جو هڪ ٻئي سان گهاٽو ڳانڍاپو هوندو آهي.
مضمون جي شروعات ڪجي ته اهڙي انداز سان جو پڙهندڙ خود به خود مرڪزي خيال طرف متوجه ٿئي ۽ مرڪزي خيال کي سمجهڻ بعد پڙهندڙ پاڻ ئي محسوس ڪري ته ليکڪ جي قلمي پورهئي جو اصل محرڪ ڇا آهي ۽ ان جو سماجي ڪارج ڪهڙو ٿي سگهي ٿو.
ادريس عاجز جو قلمي پورهيو ڪهڙي درجي جو آهي، تنهن جو فيصلو ته پاڻ پڙهندڙ ئي ڪندا ليڪن مونکي هي ٻه لفظ لکندي خوشي ٿي رهي آهي ته تحقيق واري اوکي راهه جي پانڌيئڙن ۾ هڪ تازه دم مسافر جو واڌارو ٿيو آهي ۽ جي کيس ڪو نيڪ دل سونهون يا هڏ ڏوکي همسفر ملي ويو ته هڪ اڻ سونهون پانڌي پروڙ جي ماڳ تي مرڪندي پهچي ويندو ۽ کيس سفر جي صعوبتن جو ذري برابر به احساس نه رهندو.
مان قدم به قدم آسانين لاءِ سندس دعاگو آهيان.
الطاف اثيم
اڳوڻو ڊائريڪٽر سچل چيئر
شاهه عبداللطيف يونيورسٽي خيرپور