تاريخ، فلسفو ۽ سياست

شڪارپور تاريخ جي آئيني ۾

ڪتاب ”شڪارپور تاريخ جي آئيني ۾“ اوهان اڳيان پيش ڪجي ٿو جنهن جو ليکڪ نقش ناياب منگي آهي. هن ڪتاب جي تحقيق ۽ سهيڙ نوجوان شاعر ۽ ليکڪ محترم حسيب ناياب منگي ڪئي آهي.
جيتوڻيڪ اڄ به شڪارپور جا تاريخي اهڃاڻ ماضيءَ جي حسين داستانن جي نموني طور موجود آهن.ڪنهن به ليکڪ ۽ باشعور طبقي لاءِ پنهنجي شهر توڙي علائقي جا قديم آثار پنهنجي گهر جيان پيارا ۽ عزيز آهن، سائين نقش ناياب منگي جي به پنهنجي شهر شڪارپور سان محبت ۽ انس جو اندازو سندس هن ڪتاب ۾ شامل تحريرن مان لڳائي سگهجي ٿو. جنهن ۾ شڪارپور جي تاريخي ورقن ۾ موجود خاص طور مختلف دورن ۾ شهر جي عروج ۽ زوال جو مختصر ذڪر پڻ جامع نموني سان بيان ڪرڻ جي ڪوشش ڪئي وئي آهي.
Title Cover of book شڪارپور تاريخ جي آئيني ۾

شڪارپور شاعرن جي نظر ۾

شڪارپور جي علمي-ادبي تاريخ جي اڀياس مان اها پروڙ پوي ٿي ته هتان جا عالم، اديب، شاعر ۽ مفڪر پنهنجي علمي قابليت سبب نه رڳو سنڌ ۾ مشهور ٿيا، پر سندن شهرت ڏيهه جون سرحدون اورانگهي، پرڏيهه تي به ڇائنجي ويئي. هتان جا اديب ۽ انشاء پرداز پنهنجي منفرد اسلوب ۽ رنگين تحريرن سبب هر دؤر ۾ تاريخ جي صفحن جي زينت رهيا آهن. ۽ انهن جي اعتراف ۾ سموري سنڌ جي ادبي اتهاس ۾ سندن ذڪر جابجا موجود آهي. انهن اديبن ۽ انشاء پردازن سان گڏ شاعرن به پنهنجي علمي-ادبي حيثيت مڃائي، ادبي تاريخ ۽ تذڪرن ۾ پنهنجي منفرد مقام حاصل ڪيو آهي. هتان جي شاعرن پنهنجي ڪلام ۾ نه رڳو فڪري اپٽار ۽ پالوٽ ڪئي آهي پر فني پختگي ۽ ڄاڻ جا به روشن منارا رهيا آهن، شعر جي حوالي سان نه رڳو علم عروض تي قدرت رکندڙ هئا، بلڪه تمثيلن، تشبيهن ۽ استعارن سان گڏ صنعتن جي استعمال تي به قادر هئا. جن شاعرن صنعتن جي استعمال تي عبور حاصل ڪيو، تن ٻين صنعتن سان گڏ “صنعت اسماء” * کي به اپنائيندي، هڪ طرف پنهنجي ڄاڻ جو ثبوت ڏنو ته ٻئي طرف “شهر شڪارپور” جي واکاڻ ۾ قصيده گوئي ڪري پنهنجي شهر جو حق ادا ڪيو. اهڙن شڪارپوري شاعرن کان سواءِ ٻاهرين شاعرن به هن شهر جي مشاهدي کان متاثر ٿي نه رڳو محفلن ۽ مجلسن ۾ ان جي واکاڻ ڪئي آهي، پر علمي-ادبي دفترن ۾ به پنهنجا چٽا-پٽا ثبوت ڇڏي پنهنجي خوش فڪري ۽ سخن سنجي کي زنده جاويد بنائي ڇڏيو آهي.
سخن جي اهڙي سرمائي کي يڪجاءِ ڪرڻ لاءِ مون جڏهن عملي طور جاکوڙ ڪئي، تڏهن هڪ اهڙو شعر ٻڌم جنهن جي خالق جي ڄاڻ حاصل ڪرڻ لاءِ وڏا وس ڪيم، پر ڪو پرو نه پيو. شعر جي سٽاءَ تي غور ڪرڻ سان معلوم ٿئي ٿو ته اهو ڪن اڳاٽن ايامن کان مشهور شعر، گهڻو ڪهنو ۽ ڪسابن جو چيل آهي، جنهن کي سنڌ پرڳڻي جي مشهور استاد ۽ جاگرافيدان “بگي مل – تلسيداس سنجانسنگاڻي” هيٺين ريت پنهنجي تصنيف “سنڌ جي تعلقه وار جاگرافي” ۾ آڻي نصاب ۾ شامل ڪري ڇڏيو: (1)
“لـکيءَ لـک اُپــايـا، هـزاريءَ هـنيا، هـاٿي جي همت سان خانپوريءَ کنيا،
ڪرن در ڪوڙو ٿيو، واڳڻو وريو، سوي در سائو ٿيو، نوشهرو نئون.”
مٿين شعر ۾ گمنام شاعر شڪارپور جي اٺن ئي دروازن جا نالا سمايا آهن. سندس امر تخليق کان پوءِ انهن شاعرن جو اختصار سان ذڪر ڪجي ٿو، جن شڪارپور شهر جي نظم ۾ واکاڻ ڪئي آهي: