ڪمزور ۽ ضرورتمند طبقن جا حق
الله جي جنهن ٻانهي مسلمانن مان ڪنهن يتيم کي پنهنجي ذمي ورتو ۽ پنهنجي کائڻ پيئڻ ۾ شريڪ ڪيو ته الله ان کي ضرور جنت ۾ داخل ڪندو سواءِ ان جي جو ڪو به اهڙو جرم نه ڪيو هجائين جيڪو ناقابل معافي هجي. (جامع ترمذي)
جنهن به پاڻ وٽ رهندڙ ڪنهن يتيم ٻار سان بهتر سلوڪ ڪيو ته مان ۽اهو ماڻهو جنت ۾ ٻن آڱرين وانگر ويجهو هونداسون.
(مسند احمد- جامع ترمذي)
مسلمانن جي گهراڻن ۾ بهترين گهراڻو اهو آهي جنهن ۾ ڪو يتيم هجي ۽ ان سان سهڻو سلوڪ ٿيندو هجي ۽ مسلمانن جي گهرن ۾ بدترين گهر اهو آهي جنهن ۾ ڪو يتيم هجي ۽ ان سان برو سلوڪ ٿيندو هجي. (سنن ابن ماجه)
جنهن قوم جي دسترخوان تي يتيم هوندو آهي ۽ کائڻ ۾ قوم ان جي کي شريڪ ڪندي آهي. شيطان ان قوم جي ويجهو نه ايندو آهي. (طبراني)
هر مسلمان ٻئي مسلمان جو ڀاءُ آهي انهيءَ ڪري نه پاڻ ان تي ظلم ۽ زيادتي ڪري نه ٻين کان مظلوم بڻجڻ لاءِ ان کي هيڪلو ڇڏي. جيڪو ماڻهو پنهنجي ڀاءُ جي ضرورت پوري ڪندو، الله ان جون ضرورتون به پوريون ڪندو، جيڪو ماڻهو ڪنهن مسلمان ڀاءُ جي تڪليف ۽ مصيبت کي پري ڪندو ته الله قيامت ڏينهن وارين مصيبتن مان سندس ڪنهن مصيبت کي پري ڪندو ۽ جيڪو ڪنهن مسلمان جي پرديداري ڪندو ته الله قيامت ڏينهن سندس پريداري ڪندو. (بخاري- مسلم)
بکايل کي کاڌو کارايو، بيمارن جي خبر لهو (۽ سار سنڀال ڪريو) ۽ قيدين کي رهائي ڏيارڻ جي ڪوشش ڪريو. (بخاري)
الله تعاليٰ قيامت ڏينهن هڪ شخص کي چوندو ته اي ابن آدم! مان بيمار هوس تو منهنجي سار سنڀال نه لڌي. ٻانهو عرض ڪندو اي منهنجا مالڪ ۽ پالڻهار! مان ڪيئن تنهنجي بيمار پرسي ڪري سگهان پيو، تون ته پاڻ جهانن جو سنڀاليندڙ آهين. الله تعاليٰ فرمائيندو ڇا توکي خبر نه پئي هئي ته منهنجو فلاڻو ٻانهو بيمار پيو آهي، تو ان جي عيادت نه ڪئي ۽ نه سار سنڀال ڪئي. جيڪڏهن تون ان جي عيادت ۽ سار سنڀال ڪرين ها ته مون کي اتي ئي پسين ها. اي ابن آدم! مان توکان کاو گهريو تو مون کي کاڌو نه کارايو. ٻانهو عرض ڪندو اي منهنجا مالڪ ۽ پالڻهار! مان توکي ڪيئن کاڌو کارائي سگهان پيو، تون ته پاڻ جهانن جو پالڻهار آهين. الله تعاليٰ فرمائيندو ڇا توکي معلوم ناهي ته منهنجي فلاڻي ٻانهي توکان کاڌو گهريو هو ۽ تون کيس کاڌو نه ڏنو. جيڪڏهن تون ان کي کاڌو کارائين ها ته مون کي ان وٽ پسي وٺين ها. اي ابن آدم! مان پيئڻ لاءِ توکان پاڻي گهريو هو تون مون کي پاڻ نه پيئاريو. ٻانهو عرض ڪندو، اي منهنجا مالڪ ۽ پالڻهار! تون ته پاڻ جهانن جو پالڻهار آهين، تنهنجو پاڻي پيئڻ سان ڪهڙو واسطو. الله تعاليٰ فرمائيندو ته منهنجي فلاڻي ٻانهي توکان پيئڻ لاءِ پاڻي گهريو تو کيس پاڻي نه پيئاريو. ٻڌ! جيڪڏهن تون کيس پاڻي پيئارين ها ته مون کي ان وٽ پسي وٺين ها.
(صحيح مسلم)
سائل جو حق آهي، توڙي جو اهو گهوڙي تي سوار ٿي اچي.
(ابوداؤد)
بنا ضرورت جي سوال ڪرڻ پنهنجي چهري کي کُرچڻ آهي. اهڙو شخص قيامت جي ڏينهن اهڙي حالت ۾ ايندو جو سڄو چهرو کُرچيل هوندس. هڏيون کُليل هوندس ۽ گوشت جي هڪ ٻوٽي به چهري تي نه هوندس. (بخاري)