حياءُ ۽ خودداري
حياءُ ۽ ايمان، ٻئي هميشه گڏ ئي رهندا آهن، جڏهن ٻنهي مان ڪو به هڪ کڄي ويو ته ٻيو به هٿان نڪري ويندو آهي.
(بيهقي)
اڳئين نبوت جي ڳالهين مان ماڻهن کي جيڪو ڪجهه مليو آهي، ان مان هڪ قول هي به آهي ته جڏهن توهان ۾ شرم ۽ حياءُ نه هجي، ته پوءِ جيڪو وڻيو سو ڪيو.(صحيح بخاري)
توهان مان ڪنهن ضرورتمند ماڻهوءَ جو هي رويو جو هو رَسي کڻي جهنگ ۾ وڃي ڪاٺين جي ڀري کڻي اچي ۽ وڪرو ڪري، اهڙي طرح الله جي توفيق سان هو سوال جي ذلت کان پاڻ کي بچائي وٺي، انهيءَ کان گهڻو بهتر آهي جو هو ماڻهن جي سامهون سوال جو هٿ ٽنگي بيهي، پوءِ اهي ماڻهو کيس ڏين يا نه ڏين. (صحيح بخاري)
جو شخص به خوددار بڻجڻ چاهي ٿو ۽ ٻين جي سامهون هٿ ٽنگڻ کان پاڻ کي بچائڻ گهري ٿو ته الله تعاليٰ سندس مدد ڪري ٿو ۽ سوال جي ذلت کان کيس بچائي ڇڏي ٿو ۽ جيڪو شخص ماڻهن جي سامهون پنهنجي محتاجي ظاهر ڪرڻ کان بچڻ گهرجي ٿو يعني پاڻ کي ماڻهن جو محتاج نه ٿو بڻائڻ گهري، ته الله تعاليٰ ان کي ماڻهن کان بي نياز ڪري ڇڏي ٿو. اهڙي طرح جو شخص به ڪنهن به ڏکئي موقعي تي پنهنجي طبيعت کي مضبوط ڪري صبر ڪرڻ گهري ٿو ته الله تعاليٰ کيس صبر جي توفيق ڏئي ڇڏي ٿو (۽ صبر جي حقيقت ان کي نصيب ٿي وڃي ٿي) ان صورت ۾ ڪنهن به ٻانهي کي صبر (استقامت) کان وڌيڪ ڪشادي نعمت ڪابه عطا ٿيل ناهي. (ابو دائود)