مرڻ کانپوءِ جي زندگي
(ترمذي- ابن ماجه)
ماڻهوءَ کي جڏهن قبر ۾ لاهي سندس پونير واپس ٿيندا آهن ته ستت ئي وٽس ٻه ملائڪ اچي کانئس پڇن ٿا ته تنهنجو رب ڪير آهي؟ تنهنجو دين ڪهڙو آهي؟ تنهنجو رسول جي باري ۾ ڪهڙو خيال آهي؟ ۽ توکي اها ڳالهه ڪهڙي (ڪتاب جي) ذريعي معلوم ٿي؟ جڏهن مومن ٻانهو فرشتن جي پڇيل سوالن جا ٺيڪ جواب ڏئي ٿو ته آسمان مان آواز اچي ٿو ته منهنجي ٻانهي صحيح ڳالهه چئي تنهن ڪري ان لاءِ جنت جو دروازو کولي ڇڏيو. جيڪڏهن (زندگيءَ ۾ انهن تعلقن کان وانجهو رهيو ۽) انهن سوالن جا جواب نه ڏئي سگهيو ته پوءِ آواز ايندو ته ان لاءِ دوزخ جو هڪ دروازو کولي ڇڏيو. پوءِ ان جي لاءِ سندس قبر کي ڀيڪوڙيو وڃي ٿو ۽ هڪ ملائڪ مٿس مسلسل عذاب مسلط ڪرڻ لاءِ مقرر ڪيو وڃي ٿو.
(مسند احمد- ابو دائود- اختصار سان)
جهڙي طرح ساوڪ کان خالي ۽ خشڪ زمين تي پاڻيءَ جي وسڪاري سان شادابي اچي وڃي ٿي، پڪ ڄاڻو ته موت کان پوءِ حياتي به ائين ئي موٽڻي آهي. (زرين)
قيامت جي ڏينهن هر مرد ۽ عورت متعلق زمين شاهدي ڏيندي ته هن فلاڻي ڏينهن منهنجي مٿان فلاڻو ڪم ڪيو هو ۽ فلاڻي ڏينهن فلاڻو عمل ڪيو ويو. (مسند احمد ۽ ترمذي)
جيڪو شخص به مرندو ان کي (مرڻ کان پوءِ پنهنجي زندگيءَ تي) ندامت ۽ پشيماني ضرور ٿيندي. جيڪڏهن اهو مرڻ وارو نيڪوڪار هوندو ته ان کي ندامت ۽ حسرت هوندي ته جيڪر هو ان نيڪو ڪاريءَ ۾ اڃان وڌيڪ ترقي ڪري ها ۽ بدڪار کي ندامت ۽ حسرت هوندي ته جيڪر هو بدڪارين کان پاسيرو رهي ها. (ترمذي)
اي ماڻهوؤ! دوزخ جي باهه کان بچو، توڙي جو سڪل کارڪ جي خشڪ ٽڪر ذريعي ان کان بچڻ جو فڪر ڪريو.
(بخاري ۽ مسلم)
قيامت جي ڏينهن حقدار کي ان جي حق ڏياريو ويندو، ايستائين جو سنڱن واري ٻڪريءَ کان ٺوڙهي ٻڪريءَ کان بدلو ڏياريو ويندو. (مسلم ۽ ترمذي)