شخصيتون ۽ خاڪا

حَالُ فقيري (سوانح حيات: مائي بيگم فقيرياڻي)

مائي بيگم فقيرياڻيءَ جي زندگي، سندس فني سفر، سندس فقيراڻي حالَ جا جيڪي به رنگَ آهن انهن کي تمام گهڻي محنت ۽ اوتري ئي محبت سان سندس لائق پوٽي ۽ سنڌي شاعري ۽ راڳ جي دُنيا جي اِهم نالي، اختر درگاهيءَ هن ڪِتاب جي مالها ۾ موتين جيان پوئيو آهي.
Title Cover of book حَالُ فقيري (سوانح حيات: مائي بيگم فقيرياڻي)

شادي ۽ اولاد

مائي بيگم فقيرياڻيءَ جي شادي به ننڍڙي عُمر ۾ ئي سندس سڳي سوٽ واحد بخش عرف واڌل ميربحر سان ڪرائي ڇڏي هُين. جنهن بعد هوءَ پنهنجي گهر واري ”واحد بخش“ سان پنهنجي ساهُرن ۾ روهڙي شهر ۾ ”ستين جي آستان“ لڳ ميربحرن جي مياڻيءَ ۾ رهندي هُئي. روهڙي جيڪو پيرن، فقيرن ۽ بزرگن جو شهر هو. مائي بيگم انهن درگاهن ۽ مزارن جي پانڌيئڙي هُئي ۽ هر درگاهه ۽ مزار تي پنهنجي اولاد لاءِ دُعائون گهرندي هُئي، جڏهن ته سندس والد هارون فقير اهڙي آس پوري ٿيڻ لاءِ درگاهه حضرت ”هنباهه“ جا به ڀيرا ڪرائيندو هوس، ڇاڪاڻ ته شاديءَ کانپوءِ مائي بيگم کي اولاد بچي نه پئي جو سندس ٽي ٻار ڄمندي ئي فوت ٿي ويا هُئا. آخر روهڙي شهر جي ئي هڪ مجذوب درويش سائين محمد شاهه مست جيڪو تڏهن حال حيات هو.، تنهنجي اڳيان اولاد ٿيڻ جو عرضُ رکيائين.
سائين محمد شاهه مست• تن ڏينهن سخت مستيءَ ۾ هو ۽ هڪ ڪمري ۾ زنجيرن سان جڪڙيل هو ۽ صرف ڪمري جي هڪ دريءَ مان کيس ڏسي سگهبو هو.

• سائين محمد شاهه مست روهڙي شهر جو هڪ مست درويش هو. سندس والد بزرگوار جو نالو سيد هدايت علي شاهه رضوي هُيو. سندس تعلق به رضوي سادات جي انهيءَ گهراڻي سان هو جيڪي سيد محمد مڪي (وفات: 691هه) جي اولاد آهن. سائين محمد شاهه مست سڄي روهڙي شهر ۾ پيو مستيءَ اندر گهمندو هو سڄو شهر سندس درويشيءَ جو قائل هو، سندس جھول ۾ پٿر ۽ ڦوڙ هوندا هئا جيڪي انهن ٻارن ڏانهن اڇلائيندو هو جيڪي کيس

چيڙائيندا ها البت ڪنهن کي به پٿر لڳندو نه هو. باقي انهن پٿرن سان شهر جي اسٽريٽ لائيٽ طور لڳل فانوس ڀڃي ڇڏيندو هو ــ راقم الحروف کي مرحوم غلام صديق قادري (وفات 2007ع) ۽ پڻ ٻين معتبر ماڻهن ٻُڌايو ته روهڙي شهر ۾ سن 1935ع ۾ جيڪو وڏو طوفان ۽ وڏو ڳڙو پيو هو اُنَ جي پيشنگوئي به سائين محمد شاهه مست ڪئي هُئي ــ گهڻي مستيءَ ۽ جوش ۾ اچڻ ڪري کيس هڪ بند ڪمري ۾ رکيو ويو هو 7 ڊسمبر 1936ع بمطابق 23 رمضان المبارڪ 1355 هه تي وفات ڪري ويو. سندس مزار به هينئر انهيءَ هنڌ تي آهي جنهن ڪمري ۾ پاڻ مستيءَ دوران بند هُيو. مزار تي مٿيون ڪتبو لڳل آهي.

[b]ڪتبو[/b]: بسم الله الرحمٰن الرحيم
يا الله يا محمد يا علي يا حسن يا حُسين
لااِله الا الله مُحمد الرسول الله صلي الله عليه وسلم
رحلت نمود مرحوم مغفور جنت مڪان خلد آشيان
محمد شاهه ولد هدايت علي شاهه
بتاريخ 23 ڏينهن اڱارو مهينو رمضان المبارڪ
جي وفات ڪئي 1355هه
بهرچاڪ مابش خدا يار تو محمد هميشه نگهدار تو
خدارا بقا وگراهه چه بيني فنا درفنا

سائين محمد شاهه مست، مائي بيگم فقيرياڻيءَ ڏانهن دريءَ مان هڪ ڪاغذ اُڇلايو، جنهن تي ٻه گُلَ ڇاپيل هُئا. مائي بيگم فقيرياڻي اها تصويرَ درويش محمد شاهه مست جو نياءُ سمجھي اکين تي رکي.
مائي بيگم فقيرياڻيءَ جو والد هارون فقير درگاهه حضرت ”هنباهه“ جو طالب هو، تنهن جو پنهنجن ٻارن ٻچن سميت درگاهه حضرت هنباهه اڪثر اچڻ وڃڻ رهندو هو. اهڙن موقعن تي سندس نياڻي ”مائي بيگم“ به ننڍي هوندي کان ساڻس گڏ هوندي هُئي، اڳتي هلي توڙي جو مائي بيگم جي شادي به ٿي وئي پوءِ به هوءَ پنهنجي والد سان گڏ هنباهه جي درگاهه جي وڏي بزرگ داتا فيض درياهه جي سالياني عُرس تي ضرور ويندي هُئي، جنهن ۾ سندس گهر وارو واحد بخش عرف واڌل ميربحر به ساڻ هوندو هو. اهڙي ئي هڪ سالياني عُرس جي موقعي تي سن 1942ع ۾ مرشدن جي حويلي اندر مائي بيگم فقيرياڻي پنهنجي هڪ فرزند کي جنم ڏنو. گهڻي عرصي کانپوءِ پُٽ ڄمڻ تي مائي بيگم، ان جي گهر واري واحد بخش ۽ والد هارون فقير کي تمام گهڻي خوشي ٿي ته ساڳي وقت درگاهه حضرت هنباهه جي ان وقت جي گادي نشين داتا ولايت شاهه ۽ سمورن فقيرن کي پڻ گهڻي سرهائي ٿي. مائي بيگم جي انهيءَ فرزند جي ڇٺي به حضرت هنباهه ۾ ٿي، درگاهه جي ساداتن اندر حويليءَ ۾ سندس نالو ”عبدالرحمان“ رکيو، پر مائي بيگم ۽ سندس والد هارون فقير مرشدن جي درگاهه تي تولد ٿيڻ سبب پنهنجي هن نينگر جو نالو ”درگاهه ڏنو“ رکيو، جيڪو اڳتي هلي ”درگاهي ميراڻي“ جي نالي سان مشهور ٿيو ــ مائي بيگم فقيرياڻيءَ کي انهيءَ پُٽ کانپوءِ ٻه نياڻيون به تولد ٿيون پر اُهي ننڍڙي عُمر ۾ ئي وفات ڪري ويون. ان بعد کيس روهڙي شهر ۾ سن 1953ع ۾ هڪ ٻيو فرزند ڄايو ”گل حسن“ جيڪو اڳتي هلي ”گل فقير“ جي نالي سان مشهور ٿيو. اهڙي ريت روهڙي شهر جي درويش محمد شاهه مست جي اشارةً اها پيشنگوئي پوري ٿي جنهن مائي بيگم فقيرياڻيءَ ڏانهن ٻن گُلن واري تصوير اُڇلائي هئي جنهن جو مقصد شايد اهو هو ته کيس ٻه فرزند تولد ٿيندا. مائي بيگم فقيرياڻيءَ جو والد هارون فقير پنهنجي ڏوهٽي ”درگاهي“ جي ولادت وقت حال حيات هو ۽ درگاهه هنباهه ۾ موجود هو، پر، سُتت ئي سن 1943ع ۾ هارون فقير هنباهه جي درگاهه تي ئي وفات ڪري ويو. داتا ولايت شاهه، پنهنجي بابا داتا بگن شاهه جي هن پياري طالب کي هنباهه ۾ ئي پير يوسف شاهه جي مقام ۾ دفن ڪرايو.