مضمونَ ۽ مقالا
رشيد ڀٽي
سنڌ جي ڪوئل
”بيگم فقيرياڻي“
ڳائڻ ۾ مائي جيوڻي به پنهنجي نالي سان پيدا ٿي ۽ نانءُ ڪيائين، پر اسان جي تر ۾ خاص ڪري ۽ اتر سنڌ ۾ عام طرح مائي بيگم به پنهنجي نالي سان هئي ـــ ڪير جو ساڻس برميچي سگهي!
شاهه رحه يا ڪو ٻيو ڪلاسيڪي شاعر نهايت شائستگي ۽ سنجيدگيءَ سان ڳائيندي هئي. رنگ جي ڪاري، قد ڪاٺ جي پوري پني، ڳچي ڊگهي، منهن ڪشادو، جهڙو هيس رنگ ڪوئل جهڙو اهڙو ئي هيس تيز آواز، درگاهه تي آلاپ ڪندي ته ڪُوڪَ ڪوئل جيان ڳوٺ اروڙ تائين پئي پڙاڏو ڪندي.
مون کي ڪيئي ڀيرا مرحومه کي ٻڌڻ جو موقعو نصيب ٿيو ـــ سترنهن ارڙهن سال اڳ مون کيس پنهنجي سؤٽ جي پٽ جي طهر تي اروڙ ۾ ٻڌو ـــ عمر جي موٽ هيس پر آواز ۾ اڃا ٿٿر نه پئي آيل ڏيکاريو ـــ ڪارو تن، ڪارو لباس ـــ پر اڇو اجرو من ـــ ڳلي ۾ ڪٺ مال ـــ سڄي عمر ائين رهي، جهڙ ي بيگم فقيرياڻي سڏائيندي هئي، اهڙي ئي دل ۾ من جي فقيرياڻي هئي ـــ پاڻ ڳالهائڻ ٻولهائڻ ۽ ورتاءُ ۾ اها ئي روايتي سنڌي لڄا واري عورت جو نمونو!
پنهنجي فقيري ۽ بي پرواهه مست طبيعت جي ڪري ڪنهن جي ڪاڻياري نه ٿي، ان ڪري سنڌي موسيقي جي سنسار ۾ اهو مقام نه ماڻي سگهي جو ماڻڻ گهربو هوس. مرحومه جنت مڪان سنڌي ثقافت، خاص ڪري راڳ ۽ سهري جي احياءَ ۾ نمايان ڪردار ادا ڪيو. پر سندس جيئري ڪنهن قدرُ نه ڪيو.
سکر هجان ها ۽ چاڪُ هُجان ها ته مرحومه کي ڪلهي ڏيڻ جو شرف ۽ نيڪي ضرور حاصل ڪريان ها.