ڳاڙهو وڳو
”هڪ ڳالهه چوانءِ، ڪاوڙبين ته نه.“
مريم ان وقت ڪنهن معصوم ٻار جيان لڳي رهي هئي.
”ها ها چئه.“
پر مريم جي وات مان هڪ اکر به نه اُڪليو ته وريام کي پهريون ڀيرو مريم جو اهو انداز ڏاڍو اُوپرو لڳو.
”مون کي ڪاوڙ ڇو ايندي! ڪڏهن تنهنجي ڳالهه تي ڪاوڙ لڳي آهي ڀلا!“
پنهنجي لهجي ۾ پيار سموئيندي وريام چيو ته مريم هٻڪندي کانئس پڇيو.
”ان ڏينهن پريل جي زال پنهنجي ڏير جي شادي جو سڏ ڏيڻ آئي هئي نه...“
”ها ها، ته پوءِ ڇا...؟“
”ته تون ان کي ستارن وارو ڳاڙهو وڳو پهريل ڏٺو هو...؟“
”تون آخر چوڻ ڇا ٿي چاهين.“
وريام ڪجهه سمجهندي، ڪجهه نه سمجهندي، مريم ڏانهن نهاريو.
”مان... مان چاهيان ٿي، ته... ادا نواز جي شاديءَ تي مان به اهڙو ڳاڙهو وڳو پايان.“
ائين چئي هن وريام کي اهڙين نظرن سان ڏٺو، جن ۾ ڪيترا انديشا لڪل هئا. مريم ڏهن سالن ۾ پهرين فرمائش ڪئي هئي، ڪيڏي اميد، ڪيڏي حسرت لڪل هئي، سندس لفظن ۾! وريام کي خوشيءَ سان گڏ هڪ عجيب قسم جو ڏک ٿيڻ لڳو. ڪيڏي نه دل گهرندي هئي. وريام جي ته هو جڏهن گهر موٽي ته سهڻا سهڻا رانديڪا سندس هٿن ۾ هجن، جن کي ڏسي خوشين جا انيڪ رنگ مٺو ۽ زينت جي مک تي لهي اچن ۽ مريم لاءِ ته سندس دل چوندي هئي ته هو دنيا جهان جون خوشيون آڻي سندس قدمن ۾ ڍير ڪري ۽ سندس اهو هر خواب پورو ڪري جيڪي اڪثر سهاڳڻن جي بند اکين ۾ سانجهيءَ شام لهي ايندا آهن. ريشمي ڪپڙا، خوبصورت زيور ۽ هڪ سندر گهر جا خواب. پر بکايل وجود ۽ غريبن جي اکين ۾ رڳو مانيءَ جا خواب لهندا آهن.
”ها ها ڇو نه، مون کي ڪجهه ڏينهن ۾ پئسا ملڻا آهن، مان توکي اهو وڳو آڻي ڏيندس.“
ائين چئي هو سوچن جي گهري سمنڊ ۾ گم ٿي ويو ۽ مريم کيس چپ ڏسي اتان اٿي وئي. پريل سندس پاڙيسري هو. زندگيءَ جي سکن ۽ آسائشن لاءِ واجهائيندڙ هڪ عام انسان پر اوچتو سندس مالي حالت سڌرڻ لڳي. اڳي جڏهن پريل جي زال سندن گهر ايندي هئي ته سندس وجود مان پگهر، ٿوم ۽ بصرن جي مليل جليل بانس ايندي هئي، هاڻ نوان ۽ ريشمي ڪپڙا پائي سندن گهر ويندي هئي ۽ مريم جو ننڍڙو گهر سندس وجود مان اٿندڙ قيمتي عطرن جي خوشبوءَ سان واسجي ويندو هو. وريام کي خبر هئي ته پريل جي اوچتو مالي حالت سڌرڻ جا ڪهڙا سبب هئا. پريل کيس پنهنجي ڪاروبار ۾ شامل ڪرڻ جا ڏاڍا وس ڪيا هئا پر هو ڪنهن به قيمت تي پنهنجي ضمير جو سودو ڪرڻ لاءِ تيار نه هو. پريل نوجوان نسل کي گمراهيءَ جي راهه ڏانهن وٺي وڃي رهيو هو. اهو سڀ ٿيندي ڏسي ڪيترائي سوال سندس ذهن ۾ اڀري ايندا هئا. مسئلن کان فرار جو طريقو ڇا رڳو نشي واپرائڻ ۾ ئي آهي. هو گمراهيءَ جي حالت ۾ پيل هر نوجوان کي ڌونڌاڙي پڇندو هو. جواب ۾ سدائين نشي ۾ ڳاڙهيون اکيون کيس گهورينديون هيون. ڪيڏي نه گهري اونداهي هوندي هئي، انهن اکين ۾! اها سموري اونداهي سندس روح جي پاتال ۾ لهي ايندي هئي.
مريم جي ڀاءُ نواز جي شادي به سر تي اچي بيٺي هئي ۽ وريام چاهيو پئي ته هو ڪيئن به ڪري مريم جي اها فرمائش پوري ڪري. ڳاڙهي وڳي ۾ مريم ڪيڏو نه ٺهندي. هن ڪنڌ ورائي مريم کي ڏٺو، جنهن جي مک تان ڳاڙهاڻ وقت جي ستم ظريفيءَ سبب غائب ٿي چڪي هئي. اڄ کان ڏهه سال اڳ هن پهريون ڀيرو مريم کي پنهنجي گهر جي اڱڻ ۾ ڏٺو هو ته چنڊ جهڙي سندر چهري جو جمال پسي هو ڪيتريءَ دير تائين بي يقينيءَ ۾ مبتلا ٿي ويو ته ڪٿي هو ڪو خواب ته نه ٿو ڏسي! کيس اهو ڏک ستائڻ لڳو هو ته ڪٿي ڏک۽ پريشانين جي ڌوڙ ان چنڊ جي حسن کي لٽي نه ڇڏي، پر وقت گذرڻ سان گڏ کيس احساس ٿيو ته هوءَ ڏاڍي سٻاجهي عورت هئي، پيار جا فقط ٻه ٻول سندس نيڻن ۾ خوشين جا ديپ جلائي ڇڏيندا هئا.
مريم، زينب ۽ مٺوءَ کي سمهاري ڇڏيو ۽ پاڻ به سمهي رهي هئي، پر ننڊ ڄڻ ته وريام جي اکين کان رسي وئي هئي. ستارن وارو ڳاڙهو وڳو سندس دل ۾ ڪنهن ڪنڊي جيان چڀي رهيو هو. آسمان تي ستارا ائين جرڪي رهيا هئا جيئن ڪنهن جي سندر مک تي چنري پيل هجي. ٿڌڙي هير ۾ موتئي جي هٻڪار هئي. هن وٽ ايترا پئسا به نه هئا، جو هو مريم جي فرمائش پوري ڪري سگهي. مريم وٽ سمورن زيورن مان چانديءَ جا جهومڪ ئي وڃي بچيا هئا. اهي به هن مجبور ٿي کپائي ڇڏيا هئا. ڪجهه ڏينهن اڳي جڏهن هن مريم جي ڪنن مان جهومڪ غائب ڏٺا ته حيران ٿي کانئس پڇيو هئائين.
”مريم! تو پنهنجا جهومڪ ڪاڏي ڪيا.“
ٿوريءَ دير لاءِ منجهي پئي، گهڙي رکي هن نظرون جهڪائي چيو هو. ”مٺوءَ جا پيءُ! توکي خبر آهي ته زينب جي بيماريءَ ۾ ڪيترو پئسو لڳي ويو، گهر ۾ کائڻ لاءِ ڪجهه به نه هو ان ڪري مجبور ٿي جهالا کپائي ڇڏيم.“
لفظ نه هئا ڄڻ ته تير هئا، جيڪي پنهنجي تيزيءَ سان وريام جي دل ۾ کپي ويا، ڳوڙهن ۾ ڀنل آواز ۾ هو رڳو ايترو چئي سگهيو هو:
”تو... تو... هي ڇا ڪيو... مان توکي ڪجهه ڏيئي ته نه سگهيس.... رهندو به توکي مائٽن طرفان ڏاج ۾ مليل سمورا زيور کپائڻا پئجي ويا...“
”ته پوءِ ڇا ٿي پيو؟ ڀلا مون کي زيور توکان يا ٻچن کان وڌيڪ آهن ڇا!“
هوءَ سندس پريشانيءَ تي مرڪي پئي هئي، ان گهڙيءَ وريام کي ائين لڳو هو ڄڻ مريم جو قد کانئس گهڻو اوچو ٿي ويو هجي، سوچن مان ڇرڪي هن چوڌاري ڏٺو ته اڃا ڏينهن ٿيڻ ۾ ڪي گهڙيون باقي بچيون هيون.
اڄ به هميشه جيان خالي هٿين موٽندس ته مريم ڇا سوچيندي! رکي رکي اها سوچ کيس پريشان ڪري رهي هئي، جيئن تيئن ڪري رات وهامي ۽ سج جا سونهري ڪرڻا ڌرتيءَ تي لهي آيا. وريام به تيار ٿي گهر کان ٻاهر نڪتو. وڃڻ کان اڳ هو مريم کي عجيب نظرن سان تڪيندو رهيو. کيس چپ ڏسي مريم پڇيو ته
”ڇا ڳالهه آهي، تون ڪجهه پريشان ٿو ڏسجين، لڳي ٿو رات ننڊ ڪا نه ڪئي اٿئي.“
”ها سڄي رات نه سمهي سگهيو آهيان.“ وريام ٿڌو ساهه ڀريو.
”چڱو مون کي دير پئي ٿئي.“ هو دروازي ڏانهن وڌيو.
”وريام!“ مريم کيس سڏيو.پر هوءَ ڪجهه به نه ڪڇي سگهي.
وريام اڳتي وڌي ٻنهي هٿن سان منهن مٿي ڪيس.
”ايڏي پريشان ڇو آهين.“
”اڄ کڻي نه وڃ، ائين نه ٿئي ته وڌيڪ طبعيت خراب ٿي وڃئي.“
”ڪير ٿو چئي ته طبعيت خراب اٿم.“
”پوءِ پريشان ته آهين نه؟“
ان سوال جي جواب ۾ وريام چپ ٿي ويو.
”چڱو، مون کي دير پئي ٿئي، تون پريشان نه ٿجانءِ. اڄ شايد مان دير سان موٽان.“
هو کيس اتي ئي پريشان ڇڏي ٻاهر نڪري ويو.
وريام جي وڃڻ کانپوءِ مريم کي هڪ گهڙي به چين نه آيو. ٻار اٿيا ته هن ٻارن کي نيرن ڪرائي کين قرآن پڙهڻ لاءِ مسجد روانو ڪيو ۽ گهر جي صفائيءَ کي لڳي وئي. رکي رکي سندن نظرن ۾ وريام جو تصور پئي آيو. جيڪر وڳي جو وريام کي نه چوان ها. ڪيئن ويچاري جو منهن لهي ويو هو. مان به ڪيتري چري آهيان، اهو ته خيال ئي نه ڪيم ته هو ايڏو قيمتي وڳو ڪٿان آڻيندو.
هوءَ رکي رکي پاڻ تي جک کائي رهي هئي. انهن ئي سوچن ۾ منجهند ٿي، پوءِ شام ۽ شام کانپوءِ جڏهن رات جا ڪارا پاڇا سندس ننڍڙي اڱڻ تي لهي آيا ته کيس طرح طرح جا وسوسا ستائڻ لڳا. ٻار الڳ ڪنڊ ۾ ڊنل ويٺا هئا ۽ مريم در تي بيهي ڪيتري دير کان وريام جي واٽ نهاري رهي هئي. هوءَ جڏهن در تي بيهي بيهي ٿڪجي پئي ته گهڙي کن لاءِ اندر هلي آئي.
در تي کڙڪو ٿيو ته مريم دروازو کوليو. وريام اندر داخل ٿيو. گهٻرايل ٿي لڳو. هٿ ۾ ٿيلهي هيس.
”مريم تنهنجي لاءِ وڳو آندو اٿم.“
وڳو مريم کي ڏيندي چيائين. وڳو ڏسي مريم جي چهري تي خوبصورت رنگ وکري ويا.
”مون جنهن وڳي جي فرمائش ڪئي هئي ان کان گهڻو سٺو آهي.“
مريم هٿ لائي وڳي کي ڏٺو. ڄڻ ڪو خواب ڏسندي هجي. اوچتو ٻاهر پوليس جي گاڏيءَ جو سائرن وڳو. ڳرن قدمن جي آواز سان زور زور سان در کڙڪيو.
”هن وقت ڪير هوندو“؟ مريم جي آواز ۾ حيرت هئي. هوءَ اڳتي وڌي در کولڻ لاءِ.
”نه نه در نه کولجانءِ“ وريام کيس روڪيو ته هوءَ انديشن ڀري نظرن سان کيس ڏسڻ لڳي. وريام جي چهري تي ڄڻ هيڊ هارجي وئي!