• تون ۽ مان جا گنڊڙيل ميڙاڪا
منهنجا پريتم!
اِها تنهنجي پيار جي پيڙا آهي،
جا منهنجي رڳ رڳ ۾ رچجي وئي آ.
لڙڪ جي منهنجي اکين مان ٽميا آهن،
مون انهن جا هار پوئي پاتا آهن،
جيڪي هر پل منهنجي سيني سان چهٽيل رهن ٿا.
توکي ساري منهنجي هر رات
هڪ تاري کان ٻي تاري کي تڪيندي
وهامي ٿي وڃي.
۽ ها، توسان نبهه جي قيد جا ڪنگڻ به،
ٻانهن ۾ پاتا آهن.
۽ هاڻي ته منهنجو ڪو پل اجايو نٿو گذري
ڊگهي اڪيلائي ۽ جدائيءَ ۾
تنهنجي يادن جي طرح طرح رنگ برنگي
خوشبودار پيالن مان ڍڪ ڀريان ٿي
هاڻي ته منهنجي بدن مان
تنهنجو واس اچڻ لڳو آهي.
هن جهيڻي جِسم تي
تنهنجي چاهه جا
جيڪي ڳرا ڳرا ڳهه ڳٺا پاتا اٿم
سي به تنهنجي نينهن جا
راڳ الاپڻ لڳا آهن.
جنهن جو پڙاڏو
سڄي ڳوٺ ۾ گونجڻ لڳو آهي.
بند دريءَ جي وٿيءَ مان،
هر ڏينهن تنهنجي واٽ تڪيان ٿي،
۽ سوچيان ٿي!
جي تون اچي پوين
ته جيڪر منهنجو ڪچڙو گهرڙو
تنهنجي آجيان ۾ جرڪي پوي
۽ تنهنجي هڪ نهار
منهنجي سونهن کي سوايو ڪري وجهي.
اکين ۾ خواب لهڻ جي عمر طلسمي دروازي جيان هوندي آهي. جنهن جي کلڻ کان اڳ ۾ ڪجهه به ناهي چئي سگهبو ته، ڪهڙي اکين ۾ ڪهڙا رنگ ٽڙڻ وارا آهن. هيءَ شاعري ان طلسمي عمر، اکين ۽ خوابن وچ ۾ هڪ نازڪ پُل ڏيکامجي ٿي. اڻتڻ، ڳڻڳوت، جاکوڙ، ڇپر ڇانوَ جي ڳولا ۽ سک ماڻڻ جي مڙني ڪيفيتن ڳوهجي ماهين جي شاعريءَ ۾ هڪ خاص رنگ رچايو آهي. اُها باهه جا اڻتڻ ۽ اوسيئڙي جي ٻاهرين تصوير، اسان آڏو پيش ڪري ٿي، سا ان جي اندر ۾ ڀڀڙ ٿي ڀڙڪي رهي آهي، اندر جي اها پيڙا ان جي شاعريءَ کي اڻڳڻين ڏسائن ۾ وٺي وڃي ٿي، ڪڏهن روحانيت ڏانهن، ڪڏهن وسري ويل ناتن، ڪڏهن ماضي ۽ ڪڏهن حال ۾، ته ڪڏهن وري فڪر ۽ فلسفي طرف، اهي مڙوئي رويا ماهين جي فنڪاراڻي شخصيت جي ڳجهن خانن مان ڦٽي ٻاهر اچن ٿا. سندس ڪو موضوع کائنس اڳ، اوپرو يا مٿان کان مڙهيل نٿو ڀاسي. تان جو سندس محبت به ڏاڍي معتبر ۽ معصوم، سندس ئي وجود جو پڙاڏو ٿي لڳي:
پرين تنهنجي پيارَ جي مون اڻي آهي آر،
پاڻان ڪري ڌار، ڀل تون ڀانءِ ٻين کي.
*
نيڻن کي نهار سان لڳل آهن نينهن،
نيٺ ته وسندو مينهن، پرين تنهنجي پيارَ جو.
*
هوءَ جا آڌيءَ رات جو ، رلهيءَ ۾ روئي،
ڪيڏيون ٿي کوهي، پنهنجيون پياريون راتڙيون.
هي شاعريءَ جو ويراڳ آهي، ۽ هڪ اهڙي انسان کي لڳل آهي، جيڪو پنهنجي ڏينهن ۽ راتين ۾ ائين سرسري لنگهي نٿو سگهي. هيءَ اڄ جي هڪ باشعور، باخبر ۽ حساس عورت جو آواز آهي، جيڪو سماجي دٻاءَ ۽ جهل پل کان پري پنهنجي اندر جي سگهه کي پڌرو ڪري ٿو. هڪ اهڙي عورت جو اونهو آواز، جيڪا ڳولا ۽ جاکوڙ جي پيچرن تي پنهنجي ذهن ۽ دل وچ ۾ ڇڙيل جنگ ۾ اڙجي پئي آهي:
گڏ ر هي ڀي ڌار ٿيندا ٿا وڃون،
ڄڻ ٽٽل ڪا ٽارَ ٿيندا ٿا وڃون.
ذهن پردي تان وئي ميسارجي،
سا پراڻي سارَ ٿيندا ٿا وڃون.
درد جي دونهين دکي دل ۾ پئي آ،
پاڻ تي ڪو بارَ ٿيندا ٿا وڃون.
هر نظر ڇو اوپري ٿي ڀاسجي.
ڪو نئون تڪرار ٿيندا ٿا وڃون.
اهو ڪيٿارسس آهي هڪ سلجهيل عورت جو. پنهنجي اندر جو درد، ڪنهن لڪل محروميءَ جو عڪس يا حالتن جي پيڙا، انهن مڙني ڪڙن ڪسارن تجربن مان ماهين پنهنجي مڪمل وجود، سچائي ۽ احساسن جي وهڪري ۾ وهندي سوچن کي تخليق ڪري رهي آهي. هوءَ هڪ نفي جي مقام تي رهندي، پنهنجي زماني جي نفي به ڪري ٿي. هو ڇا؟ هي ڇا؟ هي ڇو؟ جهڙا سوال هن جي اندر جو انڪار آهن، جنهن سان هوءَ ثابت ڪري ٿي ته، جيڪو ڪجهه ٿي رهيو آهي، اهو اڻپورو آهي، اڃا نون سوالن ۽ نون جوابن جي لوڙ آهي، اهو ڏانءُ شاعريءَ ۾ زندهه رهڻ جو هڪ تصور آهي. جيڪو ماهين جي نفس حقيقي Real Self جو گيان ۽ پرتو آهي. ڪو به آرٽسٽ بيٺل پاڻيءَ جيان ناهي هوندو، پوءِ ڀلي بيٺل پاڻي سمنڊ جيان گهرو ۽ وشال ڇو نه هجي، هو هڪ وڏو دريا هوندو آهي، پنهنجي اندر ۾، ماهين جو اهو وشال اندر سندس هن نظم ۾ پسي سگهجي ٿو:
تون!
ڪنهن انسان جي
تذليل ٿيندي ته،
ڪيئي دفعا ڏٺي هوندي
ڇا!
تو ڪڏهن ڪنهن انسان جي
جذبن ۽ روح جي تذليل ٿيندي
ڏٺي آ؟
جي نه!
ته پوءِ مونکي ڏسي وٺ.
وٿي ۽ رشتن جو زوال انسان جون اکيون کولي ٿو ڇڏي ۽ انسان ڊڄي پنهنجي اندر ۾ سوڙهو ٿي ويندو آهي، ڪي آڱرين تي ڳڻڻ جيترا ماڻهو هوندا جيڪي سوڙهه، دٻاءَ ۽ زوال جي هن زماني ۾ جند داءَ تي هڻي پنهنجي روح، دل ۽ دماغ کي بچائي سگهندا آهن. اڄ جڏهن هر شئي ڏوڪڙن سان خريد ڪئي وڃي ۽ هن صديءَ ۾ رشتا به، ۽ زماني جي پراڻي ۽ ڏٺل وائٺل شڪل مٽجندي هجي، تڏهن انسان هڪ روح نپوڙيندڙ چوواٽي تي ڄڻ رڪجي ويو آهي. هو زماني کي ان ٻه واٽي جي ڀيٽ ۾ هڪ مٽيل مفهوم ته ڏيڻ چاهي ٿو پر، جتي ويساهه ئي باقي نه هجي، ۽ ٻاهر جو انسان اندر جي انسان تي چڙهي ويو هجي، اتي زندگي انسان کي کائي کپائي ڇڏيندي آهي. صبح ۽ شام جي پنڌن ۾ آس ڏهاڙي جي ٿڪ آڏو پنهنجي سگهه وڃائڻ لڳندي آهي، ۽ مجبوري جبر بڻجي اسانجين دلين جي وڍ ڪٽ ڪندي آهي، هيکلائپ پاڻ پر هيکلو ڳالهيون ڪرڻ لڳندي آهي، ۽ انسان اندران ئي اندران ڀڄي ڀري وکرڻ لڳندو آهي:
تو کان ڏور رهي او ساجن! زندگي گذري نٿي.
ڀل پڇي ڏس مرڪن کان. زندگي مرڪي نٿي،
اندر اڌ لڳا پيا آهن، سينا سڀ ڇڳا پيا آهن.
ڳايان گيت ڪيئن الا! مان سارا ساز ڀڳا پيا آهن.
هاڻي قرب ڪسارا ها. پوءِ به ڪيڏا پيارا ها.
ياد پون ٿا مونکي ڏينهڙا، جيڪي توسان گهاريا ها.
ڪنواري ڪنيا آر اُڻي ٿي. ڄڻ ڪي ويهي پيار اُڻي ٿي.
ڳاڙها، نيرا، ساوا، ڪيڏا ڄار چئوڌار اُڻي ٿي.
۽ وري:
آڌيءَ رات اٿي، تو ٻانهون ڦهلايون.
مون سڀ اڇلايون، ننڊون پنهنجي نيڻن جون.
ماهين جي ان دلي وارتا ۾ اڄوڪي وقت جو روح ڪر موڙيندي پسجي ٿو، زندگيءَ جي ڏاڍ، ڏهڪاءَ ۽ حقيقتن کي هوءَ ڪنهن فلسفيءَ جي اک سان نه پر هڪ شاعرا جي اک سان ڏسي ٿي، انڪري هوءَ پڌرائي ۽ حاصلات جي هڪ نئين ڌرتيءَ تي پير ڌري رهي آهي. هيءَ شاعري ماهين جي شخصيت ۽ روح کي وائکو ڪري ٿي. هوءَ ڪائنات جي وٿين ۾ لڳاتار ڪنهن شئي جي ڳولا ۾ آهي. اُها ڳولا جا ڪائنات جي ڳجهن ۾ سندس دل جو نوحو به بڻجي پئي آهي.