ٽوپي ڊرامو
هي زندگي مختلف ماڻهن کي مختلف موڙ تي وڃي بيهاري ٿي يا اڃا جيڪي نه پهتا آهن جلد اهي به ڪنهن عجيب موڙ تي رڪجي ويندا ۽ حالات جي غلامن ۽ ان ۾ پيرن تائين جڪڙيل ماڻھن ۾ شمار ٿيندا ۽ ھر انسان پنهنجي پنهنجي سوچن مطابق عمل ۾ ھڪ ٽوپي ڊرامي جو ڪردار ادا ڪري ٿو. انسان ڄمڻ کان وٺي مرڻ تائين فخر ۽ هٺ ڌرمي جي ان گھري ڊارمي ۾ رهي ٿو. جتي پاڻ مختلف هنڌن تي هڪ هڪ ڊرامي جي الڳ ٽوپي پائي پنهنجي پاڻ کي عقل مند ۽ داناءَ ٿو سمجھڻ لڳي. حقيقت ۾ ائين نه هوندو آهي پر هو هر حققيت جي خبر هجڻ جي باوجود پنهنجي ٽوپي ڊرامي کي ڪامياب ڪرڻ جي چڪر ۾ هوندو آهي. انسان جا الائي ڪيترا ڪردار زندگي جي مختلف هنڌن تي ملن ۽ گهمن ٿا هر انسان جي پنهنجي پنهنجي سوچ جي ڪري هي هڪ رخ قائم نه ٿو ٿي سگهي اگر اهو رخ قائم ٿي وڃي ته انسان بدلجندو نه رهي اهڙا ڪيترا ئي ڪردار منهنجي نظر اڳيان پنهنجي پاڻ کي منهنجي اڳيان وائکو ڪري بيهاريندا رهيا جنهن مون کي حيرت ۾ وجھي ڇڏيو.
جيڪي حيرت هن کي ٿيڻ گهرجي ها هر انسان سوچيندو مختلف ۽ چوندو مختلف آهي ۽ روزانه زندگي ۾ ڪندو مختلف آهي. مون کي منهنجي زندگي ۾ اهڙن ماڻهن سان ملڻ ٿيو جيڪي ٽوپي ڊارمي ڪرڻ جا ماهر هيا. زندگي گهڻو ڪجهه انهن فضول ڪردارن مان سيکاريو انسان جڏهن ذهني بيماري ۾ مبتلا ٿي ويندو آهي ته ان جو ڪوئي حل نه ملندو آهي اگر حل ملندو آهي ته ڏاڍي تڪليفن سان. اھو ساڳي ڪيفيت ۾ واپس موٽندو آهي. اگر جسماني مرض لڳي ته ان جو حل موجود آهي. پر ائين ئي مختلف برائين جي جڙ ذهنن ۾ ڄمڻ کان وٺي مرڻ تائين انسان ان کي پاليندو رهي ٿو. جنهن جو وجود ئي نٿو ملي ڪڏهن ڪڏهن زندگي ان موڙ تي بيهاري سوچڻ تي مجبور ڪري ڇڏيندي آهي. جنهن جي ڪري عجيب قسمن جا سوال ذهن ۾ اچڻ شروع ڪندا آهن. انهن مان هڪ اهو سوال ذهن ۾ گردش ڪندو آهي ڇا برائي جو وجود ٿيندو آهي؟ ان کان اڳ خدا جي ان ٻن نعمتن تي سوچڻ مجبور ڪيو تي ذھن ۾ هڪ ئي وقت ٿد ۽ گرمي جو وجود هجڻ ته اهو آهي يا نه ان مان نچوڙ ڪڍون ته حرارت جي هڪ ئي وقت دستيابي نه هجڻ ڪري گرمي وجود ۾ اچي ٿي. اچانڪ ان سان گڏوگڏ هڪڙو سوال اهو به ذهن ۾ آيو ته اونڌه جو وجود آهي يا نه؟ ائين ان جو جواب مليو ته روشني جو غير حاضر هجڻ جو سبب اونڌه بڻجي ٿي. اگر اسان سائنسي لحاظ کان روشني ۽ حرارت جو مطالعو ڪري سگهون ٿا پر ٿڌ ۽ اونده جو نه ٿا ڪري سگهون. آخر جڏهن نچوڙ ڪڍي تت تي پهتس ته سمجهه ۾ ڳالهه آئي ته برائي جو ڪوئي وجود ناهي پر اهو انسان جي ذهين ۾ کٽل شي جي ڪري جڳهه ولاري ٿي. جنهن جي ڪري انسان برائي سان ٽٻٽار نظر اچي ٿو. اگر اسان محبتن جي وڻ کي پاڻي ڏيڻ شروع ڪيون ته برائي ان پاڙ وانگر تا حيات ائين ڍڪيل رهندي.
جنهن جو اسان به ڪڏهن تصور نٿا ڪري سگهون. چور جڏهن چوري ڪندو آهي ته مختلف شڪليون اختيار ڪندو آهي. اگر چور کي ٽوپي پاتل هجي ۽ ننڍي مقدار ۾ ڪوئي به سامان چوري ڪري ۽ اهي ٽوپي ۾ لڪائي ته ڪنهن کي به خبر ڪونه پوندي. ائين ئي هن معاشري ۾ مختلف قسمن جا ماڻهو پنهنجي وجود ۾ مختلف شيون لڪائي زندگي کي زهر بڻائي ڇڏين ٿا ۽ جڏهن اها چوري پڪڙجي ويندي آهي ته مڃڻ جي باوجود ان تي من گهڙت ڳالهيون ڪري پاڻ تان الزام هٽائي ٻين جي جهولي ۾ اڇلائي ڇڏين. مطلب ته هن زندگي ۾ اچڻ اسان جو هڪڙو موقعو آهي ٻيو موقعو ملڻو ئي ناهي. ان موقعي مان مڪمل فائدو حاصل ڪري هن رنگين زندگي کي صرف هڪڙي رنگ نفرت سان وڃائي پنهنجي وجود جي پاڪ سفر کي ذليل ۽ خوار ڪرڻ کان بچائڻ گھرجي. ڇو نه هن زندگي کي هڪڙي رخ تي بيهاري اتان شروع ٿيون جتان هر برائي کي پوئتي ڌڪڻ ۾ مدد ملي.