سنڌ جي بھادر ڪردار شھناز شيخ
سنڌ جيڪا ڇھ ھزار سال پراڻي، ھن ڌرتي جي وايو منڊل تي ھڪ عظيم ڌرتي جي حيثيت رکي ٿي. اھا سنڌ جيڪا ان آڳاٽي زماني ۾ سونهن ۽ سندرتا جي پوتر نگري ڪوٺي ويندي هئي. اھا سنڌ جيڪا قديم ھوندي به ان قديم وقت يا زماني ۾ شھنشاھ ۽ اعليٰ نسل جا انسان ان پاڪ ڌرتي تي رھندا ھئا. ان وقت جي سنڌ ۾ اھي املھ موتي جھڙا ماڻھو پنهنجي بدن تي قيمتي ۽ پڪي، پختي پوشاڪ اوڍيندا ھا. ان وقت جي سنڌ ۾ ماڻھو پنهنجي پاڙيسري جي سٺي طرح سان خدمت ڪري مان ۽ مرتبو ڏيندا ھئا. ان دور جي سنڌ ۾ لٽي، اٽي ۽ گھر جي ھجڻ جي ايتري ڪمي ڪونه ھوندي ھئي. ان سنڌ جي قديم دور ۾ به سنڌ جي ماڻھن ۾ شعور ۽ غيرت جھجھي مقدار ۾ سندن روح ۽ دل ٽٻٽار ھوندا ھيا. ان سنڌ کي ازل کان وٺي ابد تائين آباد ۽ شاد تخليق ڪيو ويو اتان جا ماڻهو پنهنجي فن ۽ فڪر ۾ اڳي کان اڳڀرا ھئا.
قديم سنڌ ۾ به جديديت وارو ميلو متل ھو جنهن ۾ ايتريون ته ايجادون ٿيون جيڪي اڄ تائين تاريخ جون زينت بڻيل آهن. سنڌ جيڪا سھڻي سونھن رکندڙ آهي ۽ جيڪا وڻن، جبلن، روڊن، رستن کي منفرد خوبصورتي سان ھمڪنار ڪري ٿي۔ سنڌ ۾ رھندڙ ھر ماڻهو سنڌ سان بي انتھا پيار ڪري ٿو. جڏھن به غيرن ميري اک سان ڏٺو آهي ته سندن ان اک کي سنڌ جي جوڌن ڪڍيو به آهي. سنڌ ۾ پيدا ٿيندڙ ھر شئي ٻاھرين ملڪن تائين وڏي مقدار ۾ پھچائي وڃي ٿي. اسان جي سنڌ سونهن جو سينگار به آهي ته جھر جھنگ جو جيون به آهي ته وارياسي وڙ وڪڙن جو واس به آهي. ڪٿي وري سنڌ سسئي جو ساھ آهي ته ڪٿي وري سنڌ ھير جي عشق جو ھڳاءُ به آھي ته ڪٿي وري سھڻي جو سندر روپ به آھي ته ڪٿي وري ميھار جي ماڳ جي مورت به آھي.
اڳاٽي سنڌ جي جيتري تعريف ڪجي اوتري گھٽ آهي ۽ ھن جديد دور واري سنڌ جو جڏھن ذڪر ٿو اچي ته روح ڪنهن گم ٿيل راھ ۾ وانجھي ٿو ۽ ذھن ۾ سوچون ڪنهن پراڻي سور جيان اٿلي پون ٿيون، جديد دور جي سنڌ ۾ به قديم دور واري سونهن ليڙون ليڙون ڪئي وئي. سنڌ کي اڃان وڌيڪ ترقي ڏيڻ بدران ڪنھن بدبودار بوھر ۾ اڇلايو ويو آهي. جديد دور جي سنڌ کي ائين لٽيو ۽ ڪٽيو ويو جيئن ڪنهن يتيم جي وجود سان ظالم ماڻهو ڪندو آهي. جديد دور جي سنڌ ۾ نئين ايجادون ته ٺھيون پر پراڻين تخليق شده اوزارن کي به نوجوانن لاءِ ڪارائتو نه بڻايو ويو. ھتان جي خانگي ۽ سرڪاري ادارن کي به حرام ماس وانگر رھڙيو ويو جئين مريل ڊونڊ کي ڪتو چڪن سان کائيندو آهي.
صدين جي تھذيب جو پڙاڏو جڏهن پڙلاءُ ۽ واڪا ڪري ڪنھن جوڌي جوان کي جوءُ ۾ ڏات بخشيندو آهي تڏھن سورھيه مرد سپوت موھن کي جنم ڏئي اتان جي قديم دڙي جو روح روان ڪردار بڻجي ٿو ته ايڪويھين صدي ۾ به سسئي جھڙي سورن سان ٽٻٽار دل رکندڙ ۽ مارئي جي عشق جھڙي اڏام رکندڙ ڌرتي جي دلير نياڻي سنڌ جي دشمنن سان اڪيلي سر مھاڏو اٽڪائي منهن ڏئي رهي آهي. ان سنڌ ڄائي سچي سپوت جو جنم به سنڌ جي ڌرتي تي ٿي سگهي ٿو.
سنڌ جي دلير نياڻي شھناز شيخ ڪنهن به تعارف جي محتاج ڪونهي. ڇو ته انھن جو تعارف خود تاريخ پاڻ ڪرائيندي آهي. جنهن جون سوچون سنڌ جي روح کي وري جيون دان بخشڻ جي سگھاري ڪوششن سان لاڳاپيل رھن ٿيون. ميڊم شھناز جو خيرپور جي فيض آباد ڪالوني سان لڳ ننڍي ڳوٺ بيبائي ڍڪ نالي ڳوٺ ۾ سندن جنم ورتو. بنيادي تعليم ڳوٺ جي اسڪول مان حاصل ڪئي ۽ مڊل ۽ مئٽرڪ شھر جي اسڪول مان ڪئي ۽ وومين ڪاليج مان بي-اي جو امتحان پاس ڪيو.
سنڌ جي ھن نياڻي جا حوصلا جبلن کان اوچا ۽ سوچون سمنڊ کان وڌيڪ گھريون آهن. ھن جي زبان تي مسلسل ھڪ ئي ورد آهي ته منهنجي سنڌ جي سونهن ۽ سينگار کي ڪنهن لتاڙيو آهي. سنڌ ۽ سنڌ ۾ رھندڙ ماڻهن جي درد، ڏک ۽ پيڙاھ جي پانڌ جي رستي تي نڪتل ھن نياڻي جا حوصلا ايترا ته بلند آھن جو کيس سنڌ جي مستقبل کي بھتر بڻائڻ ۾ کين ڪو به شڪست نه ٿو ڏئي سگهي. ھن جي سوچن ۾ غريبن جي آھ جا آڙاھ دکل نظر اچن ٿا ھن جي دل مان نڪرندر آواز ھن جو پنهنجو آواز ڪونهي ڪنهن مظلوم جي انصاف لاءِ وانجھائيندڙ ڪوڪ آهي. شھناز شيخ جي روح کي غريبن جي ۽ سنڌ جي ليڙون ٿيل پوشاڪ جيان لڳل چتيون روح کي بي قرار ڪري ڇڏيو آهي. ھن پنهنجي وجود کي سنڌ ۽ غريبن لاءِ ارپي ڇڏيو آهي. ھن جي محنت ۽ جستجو به سنڌ جي ڏتڙيل خاندانن ۽ شھرن لاءِ آهي. سنڌ جي ھن بھادر نياڻي جي وجود کي ڪيترن ئي درندن ڌمڪائڻ جي ڪوشش ڪئي. پر ھن جا اٽل اراده ھنن جي ڪڌي عملن کي نست ۽ نابود ڪري ڇڏيو. ھن جي اندر ۾ سنڌ جي پيڙاھ ۽ مسڪينن جي آھ ھن جي وجود کي پختگي ڏني ته جيئن خدمت ۾ اڳي کان اڳڀري ٿئي.
ميڊم شھناز مسلسل محنت ۽ جاکوڙ ڪري پنهنجي مدد پاڻ تحت ھڪ احساس وومين ۽ ڊيولپمينٽ نالي آرگنائيزيشن کولي جيڪا 2010 ۾ رجسٽرڊ ڪرائي. جتان ھر مسڪين جي وس آھر مدد ڪري ٿي. ھن جو اھو عمل جس لھڻو ڇو ته ھن نفسا نفسي واري ماحول ۾ ھر ڪوئي پنهنجي پيٽ ۾ پورو آهي ۽ ڪير ٿو اڄڪلهه ايترو وقت ۽ خرچ ڪري. ھن جي ھن عظيم عمل جي محنتن جي باب ايندڙ نسلن لاءِ فائديمند ثابت ٿيندا. جيتوڻيڪ جديد سنڌ ۾ عورتن جي محنتن کي ايترو ساراھيو نه ٿو وڃي تنهن ھوندي به سماج ۾ رھندڙ عورتون اڳي کان اڳڀريون آهن. پوءِ ڇو نه اھي صحت کاتي ۾ ھجن يا تعليم کاتي ۾ يا خانگي طوري سرڪاري ادارن ۾ ھجن تنهن ھوندي به مٿانهين درجن تي ڪم سرانجام ڏئي رھيون آھن. سنڌ جي عورت ڪنهن حد تائين اڄ به مظلوم آهي ڇو ته ڪٿي ڪٿي ادارن ۾ ڪم ڪندڙ کي ذھني يا جسماني طور حيسايو به وڃي ٿو ته مٿي وري مٿن تشدد به ڪيو وڃي ٿو. ان معاملن تي آواز اٿاريندر شھناز شيخ ڌرتي ڌڻين جو آواز بڻجڻ جي فرض ۾ ڪڏهن پوئتي نه ھٽي آهي. ھن روزاني زندگي ۾ ٿيندڙ ھان ڏاريندڙ واقعن جو آواز اٿارڻ سان گڏ کين ممڪن مدد پڻ ڪئي آهي. ھن ڪيترن ئي انساني جانن بچائڻ جي تنظيمن سان رابطو ڪري بروقت ساٿ به ڏنو آهي. ھن غريب خاندانن سان ڏک ۽ سک ۾ ھمدردي به ڪئي آھي. ھن سنڌ ۾ وڌندڙ بک، بدحالي، ڏڪار، پاڻي جي کوٽ جا ڳمڀير مسئلن کي به وائکو ڪيو آهي. ھن مسڪين ماڻھن جي ڳوٺن ۾ وڃي ڪري پنهنجي مدد پاڻ تحت پاڻي جا ھٿ جا نلڪا به وظيفي طور لڳرايا آهن. ھن سنڌ جي اڻٿڪ محنتن کي لفظن جي محور ۾ بيان نه ٿو ڪري سگهجي. ڌرتي جي نياڻي تڪليف ۾ گھاريندڙ ماڻهن وٽ وڃي عيادت به ڪئي ۽ ھنن سان ٿيندڙ ظلم ۽ جبر جو جواب به ڀرپور انداز سان ڏنو آهي. ادارن ۾ ٿيندڙ ناانصافيون ۽ عورتن سان ٿيندڙ بي حرمتون سندن جيءُ جھوري وجھنديون آهن. تنهن ھوندي به سچائي سان انھن جي انصاف لاءِ ھر ممڪن ڪوشش ڪئي آهي. سنڌ جي ھن عظيم سوچ رکندڙ عورت ۽ بلند حوصلا، ھن جي ڪم ۾ اڃان به وڌيڪ خوبصورتي جو ڏيک ڏين ٿا. شھناز جھڙا انمول ھيرا دنيا ۾ پنهنجي محنت جا روشن ڪرڻا ھر داناءُ ۽ پڙھيل لکيل ماڻھن لاءِ لاٽ جيان اثر رکن ٿا. جيڪي تاريخ جي سنھري ورقن ۾ رقم ٿيندا. ھن دور ۾ شاھ لطيف سرڪار ھجي ھا ته پنهنجي شاعري جي اڻ مڻيا موتي جي لاڙ ۾ ھن جي درد کي به بيان ڪري ھا، ھن جي دل جي آواز کي به ٻڌي سگهي ھا. اھي ماڻهو عظيم آهن جن ٻين جي لاءِ سوچيو ۽ پنهنجي زندگي کي ٻين جي خوشي خاطر ارپي ڇڏيو. ميڊم سدائين ٻين جي ڀلي لاء پاڻ پتوڙيو آهي. سدائين غريبن جي گهرن تائين وڃي ڪري بنا ڪنهن لالچ ۽ لوڀ سان مالي مدد ڪئي آھي. مون جڏهن به سائنڻ سان ڳالھايو آهي ته سندن سنڌ جو الڪو کين آرام نه ٿو ڪرڻ ڏي ھن پنهنجي چيل لفظن سان دانھيندي چيو ته اسان جي ملڪ ۾ ڪنهن به شئي جي ڪمي ڪونه آهي. ھر شئي سان مالال سنڌ پوءِ به سورن ۾ آهي. ھن وڌيڪ اھو چيو ته سنڌ جي ماڻهن کي گھرجي ته ووٽ جو حق صحيح استعمال ڪن. آخر ۾ ان دعا سان ته الله تعالىٰ سدائين کيس نيڪ ارادن ۾ ڪامياب ڪري ۽ سنڌ ۽ غريبن جي ڀلي لاء ڪيل ڪوششون اڃان به وڌيڪ ڪامياب ٿين. پنهنجي پاڪ مقصد ۾ ڪاميابي حاصل ڪري.