مقدمو
عام انسان کان وٺي خود ڌرتي ماتا عتاب ۾ آهي ۽ حوديءَ کان خدا تائين هر شي ڀڃ ڊاهه ۾ آهي. انهيءَ وچ ۾ هڪڙي شاهوڪاري ۽ کپت (Consumption) واري دنيا به مرتب ٿي رهي آهي جن لاءِ ڪالونيون، قانون ۽ اسڪيمون آهن جن جو انساني سماج سان لاتعلقي ۽ زميني حقائقن کان واسطو ڪٽبو ٿو وڃي.
ان ترقي جي نالي ۾ ظالمانه ويڌن جو مغرب جي ملڪن (USA+UK) جتي اهو سسٽم شروعات ڪيو. نه رڳو تشويش، احتجاج پر هڪ باغيانه ماحول پيدا ڪيو آهي جنهن جون نشانيون Brexit ۽ Bernic Sandir جي صورت ۾ ڏسي سگهجن ٿيون. ٽرمپ خود انهن بغاوتي خالق کان فائدو وٺي پاڻ چونڊائي ويو صورتحال ايتري تشويشناڪ آهي جو 17 جون 2016ع معنيٰ Brexit Referendum کان هڪ هفتو اڳ برطانيه جي ليڊي پارليامنٽ کي پارليماني جي دروازي تي هڪ Britisher گولي هڻڻ کانپوءِ ڇرا گهونپي Britain First جا نعرا هنيا.
اسان جي ملڪ خطه ۽ سنڌ ۾ ته هڻي نان نفعي جون قيمتون به ڊالر جي قيمت سان عالمي مالياتي سامراج قبضو ڪري زنده رهڻ مشڪل ڪري ڇڏيو آهي.
عام ماڻهو معاشي مسئلن جي چوڏيل تي چڙهيل آهي ۽ ان لاءِ هن عالمي راڪاس جي طوفاني آمد ۽ صحيح شڪل اڻ چٽي آهي. اهڙي ڏکئي وقت ۾ ڊاڪٽر عبدالغفور صاحب جنهن موضوع عالمگير Postmodrenism تي گذريل ڏهن سالن کان جنهن علمي تاريخي ۽ سائنسي ڇنڊڇاڻ اهڙي طوفاني رفتار سان جڙتو دنيا کي واضح ڪيو آهي جيڪو تحسين لائق آهي. ڊاڪٽر صاحب جي لکڻين جو معيار اهو آهي ته ڇاڪاڻ ته آءٌ پنهنجي ليکي Social Sciences جي ريسرچ ۾ مصروف آهيان ۽ مغرب جي چوٽ جي ڏاهن کي جن جا مون هيٺ ريفرنس ڏنا آهن پڙهندو رهيو آهيان ته مونکي بار بار پنهنجي ريسرچ کي قبله ڪرڻ لاءِ ڊاڪٽر غفور صاحب ۽ جامي چانڊئي صاحب جي تحريرن کي پڙهڻو پوي ٿو.
هينئر اسانکي علمي ڪسوٽي کپي جيڪا نئين نسل ۽ سنڌ سماج کي اٽنڊه جي اوڙاهه ۾ کل بچائي عزت نفس سان انفرادي طرح انسان ۽ خصوصاً لطيف جو انسان ۽ سهڻي سنڌ جو صدين کان سڌريل سماج جو بچاءُ ڪري سگهجي.
ڊاڪٽر صاحب جي تحريرن مان چونڊيل نقطا آئون هيٺ اوهان سان ونڊيان ٿو ته ڪيئن هن اسانجي علمي چٽائي (Clarity) ڏني آهي ۽ سندس لکڻيون اسانجي سماج لاءِ مشعل راهه آهن.
اهي هاڻي حقيقتن آهن ته جديد دور ۾ طوفاني تبديلي سان:
1. اسانجي سماج ۾ ٽيڪنالوجي جي ٻوڏ اچي وئي آهي جنهن زندگيءَ جي هر طريقي کي بدلائي ڇڏيو آهي.
2. اسانجو نئون نسل ڊجيٽلائيز دنيا ۾ داخل آهي ۽ هر فرد دنيا سان رابطي ۾ آهي
3. هاڻي ماڻهو مقامي وهڪري مان نڪري عالمي وهڪري ۾ شامل ٿي ويو آهي جنهن ڪري
4. تعليم کان وٺي واپار تائين هزارين رستا کلي ويا آهن.
5. اڄ جو دور آئنده لاءِ هر انسان کي ڪجهه نئون سوچڻ لاءِ مجبور ڪري ٿو ان ڪري سوچ ويچار جي تبديلي ۽ سوچ جي ترقي درڪار آهي.
6. ايندڙ جڙتو دنيا جي طوفاني آمد جي ڄاڻ ۽ پرک ٿي سگهي
7. طاقت جو سرچشمو هينئر عوام نه پر علم، ڄاڻ پرک Clarity of Knowledge آهي.
اسين جنهن وقت جي جبر مان گذريا آهيون يا گذري رهيا آهيون جنهن ۾:
1. ملڪي سرمائيداري ختم ۽ عالمي سرمائيداري جي ڪري مهنگائي فرد ۽ سماج جو هليو بدلائي ڇڏيو آهي.
2. ترقي جون راهون سڪڙجي ويون آهن
3. سياست ۽ سماج هڪ ٻئي کان ويڳاڻا آهن ۽ سياست پئسي وارن جو تماشو آهي
4. هر فرد سماجي مفادن کان عاري ۽ ذاتي مفادن جي ڊوڙ ۾ آهي
5. سوشل ميڊيا تي ڏاڙهي پٽ لڳي پئي آهي
6. ماحوليات جي بربادي ۾ اصلي ٻچ، وڻ، ميوا، جانور ۽ پکي پکڻ ختم پيا ٿين.
7. اميرن لاءِ ڪالونيون، قانون ۽ اسڪيمون آهن ۽ غريبن لاءِ گٽر به ڪونه آهن.
8. ڪنهن کي به ملڪ تي ڀروسو ناهي، امير پنهنجا خاندان ۽ اولاد مغربي ملڪن ۾ رهائي ٿو،.
9. ايئن ٿو لڳي ته کوڙي کي ئي گهمرو آهي.
انهيءَ صورتحال ۾ ڄاڻ، خبرداري، پرک ۽ اصل نقل ۾ تميز ڪرڻي پوندي:
1. ته اسان ڪٿي اتي جو اتي بيٺل، رڪجي ويل ۽ ماضي پرستي ۾ ڦاٿل ته نه آهيون.
2. ڪٿي اسين مدي خارج متروڪ مدارين جي پويان ته نه لڳل آهيون.
3. ڪٿي اسين اجتماعي سماجي مسئلن جي جاءِ تي جڙتو اشوز ۾ اٽڪيل ته نه آهيون
4. سرنگ مان ايندڙ تباهي جي ٽرين کي روشني ته نه پيا سمجهون.
5. ڪٿي اسين اصلي نه پر پاڇن جو پيڇو ته نه پيا ڪيون.
6. ڪٿي اسين نانگ نه پر ليڪا ته ڪونه پيا ڪٽيون.
7. ڪٿي اسين شير شاهه جي شڪري وانگر ملڪي ۽ عالمي استحصالن جي جاءِ تي گهر جون جهرڪيون ته ڪونه پيا ماريون.
8. ڪٿي اسين رامجي يا ڦدو ته ڪونه پيا ڪيون ۽ اڀ ڏانهن ٿڪون پيا اڇلايون.
اسان کي سوچ جي ترقي حاصل ڪرڻ لاءِ ورلڊ ويو World View گهرجي:
1. سڀ کان پهريائين 1990ع کان پوءِ جي غضب جي ۽ تيز تبديلي جي نشاندهي ۽ ادراڪ ڪجي.
2. اسان جي سوچ سڪڙيل نه پر وائکي هجي (روشن خيال انسان ٿي رهڻ جي هجي)
3. تعليم سان گڏ (Literacy) علم معنيٰ Knowledge هنر ۽ قابليت هجڻ گهرجي Knowledge Worker
4. ڪائناتي جوڙ جڪ ۽ جديد سائنسي نظرين کي سمجهڻ گهرجي.
5. معاشي ذريعن پيداواري طريقن ۽ اڄ جي زمان ۽ مڪان کي سمجهڻ گهرجي
6. واپاري ڪلچر ۾ مارڪيٽ جو وکر نه ٿيڻ ۽ کپت (Consumption) ۾ اعتدال آڻجي.
7. اجتماعي سوچ ۽ مفادن کي مهم ڪري تحريڪي طور اڳتي ڪجي.
8. سماج ۾ سيڙپ ان کي گڏ کڻي هلڻ ۽ سماج جي مالڪي ڪرڻي پوندي.
9. اصلي سنڌ معنيٰ 80% پورهيت طبقي جي مالڪي ڪجي.
10. اسانجي نوجوان نسل جي رهبري ڀرجهلائي ڪرڻي پوندي.
11. سنڌ جي مستقبل کي صحيح رخ معنيٰ هڪ مرڪزي بيانيه ۽ Narrative جي ضرورت آهي.
12. انساني ماڻ ماپا، انساني جذبن، قدرن سان لطيف جو انسان ٿيڻو پوندو.
تاريخ جي جبر ۾ ۽ هينئر جي عالمگير سامراجيت ۾ زنده سنڌ وٽ ڇا آهي؟
1. اسان وٽ Talent آهي
2. اسان وٽ عالمي ٻولي انگريزي سکڻ آسان آهي.
3. هاڻي علم عام ۽ ڊجيٽلائيز ٿي آساني سان ميسر آهي.
4. عالمي معيشت مغرب کان هلي مشرق پهتي آهي.
5. اسان وٽ قدرتي معنيٰ Energy لاءِ سولر ۽ Wind Corridor آهي.
6. 80% سيڪڙي جو نوجوان نسل اڳتي وڌڻ لاءِ وانجهيل آهي.
7. انهن کي سهوليتن ۽ موقعي Opportunity جي ضرورت آهي.
8. اسان وٽ تهذيبي ورثي ۾ مليل انسانيت جو مزاج آهي.
ڊاڪٽر محمد مٺل وقاصي