آپا مريم نوحاڻي جو وڇوڙو
آپا مريم نوحاڻي ڊائريڪٽر واري زماني ۾ پوري سنڌ تي ڊائريڪٽر تعليم طور پڻ ڪم ڪندي خدمتون سرانجام ڏنيون. پروفيسر مريم سلطان نوحاڻي جو جنم 1932ع ڌاري کوکر پاڙي ۾ ٿيو، پاڻ پرائمري کان انٽر تائين جي تعليم حيدرآباد ۾ حاصل ڪئي. پي ايڇ ڊي جي ڊگري سنڌ يونيورسٽي مان حاصل ڪرڻ کان پوءِ سموري ڄمار تعليم لاءِ خدمتون سرانجام ڏيندي رهي. ان کان پوءِ زبيده ڪاليج ۾ به بطور پرنسپل خدمتن جي ادائگي ڪئي ۽ ذاتي طور تي ڪيترن ئي شاگردن ۽ شاگردياڻين کي تعليم ڏيارڻ لاءِ هن تمام گهڻيون ڪوششون ورتيون.
تعليمي خدمتن ۽ اهم ڪردار ادا ڪرڻ تي آپا کي لائيف اچيومينٽ ايوارڊ سان گڏ ، ڪارڪردگي جي بنياد تي ٻيا به ڪيترائي ايوارڊ پڻ مليا. هن پنهنجي همسفر عبدالرحمان بلوچ جي لاڏاڻي کان پوءِ به همٿ نه هاري ۽ پنهنجي ٻن ڌيئرن کي ڊاڪٽر، هڪ پٽ کي انجنيئرنگ جي تعليم ڏياري پاڻ زندگي ۾ اهم عهدن تي فائز رهي، آپا مريم جا ڪيترائي استاد شاگرد رهيا.
اڄ جڏهن هوءَ اسان جي وچ ۾ ناهي رهي ته هن جون ساروڻيون ۽ تعليم جي لاءِ ڪيل خدمتون ٻيهر ذهن جي آغوش تي ڪنهن گمنام مسافر وانگي ڇانئجي ويون آهن. هاڻ شايد وري اهڙو ڪو ڪردار پيدا ٿئي جيڪو سندن سڪ لاهي سگهي. اهڙي تاريخ ۾ ڪردار تمام ٿورڙا ۽ آڱرين تي ڳڻڻ جيترا هوندا آهن، جيڪي پنهنجي ڪردار ۽ علمن ڪري سڃاتا وڃن ٿا ۽ هي سماج اهڙن ڪردارن کي هميشه ياد رکندو آهي. جيڪي هن سماج خاطر ڪجهه ڪرڻ جي آس رکن ٿا.
آپا مريم نوحاڻي به انهن ڪردارن ۾ هئي جيڪي هر وقت سنڌ ۽ سنڌ جي مستقبل جي حوالي سان سوچيندا هئا. آپا مريم نوحاڻي تعليم جي ميدان ۾ واقعي به وڏو ڪردار هئي ۽ پاڻ ملهائي وئي. مون کي افسوس هن ڳالهه جو آهي جو هن کي جيڪو مانُ مرتبو سندن زندگي ۾ ملڻ کپي ها، سو ناهي ملي سگهيو. جنهن جو مون کي سڄي ڄمار تائين ڏک رهندو.
ٿيڻ ائين کپي ها ته اسان جا علمي ادبي ادارا کيس زندگيءَ ۾ ئي مان مرتبو ڏين ها، ساڻس شامون ملهائجن ها ۽ سندن علمي خدمتن تي روشني وجهن ها ۽ کين ايوارڊن ۽ اعزازن سان نوازين ها ته ڪيترو نه ڀلو ٿئي ها. پر بدقسمتي سان ائين نه ٿي سگهيو ۽ هوءَ واري جي ذرڙن وانگي اسان جي هٿان نڪري وئي ۽ اسان ڪجهه به نه ڪري سگهياسين. سواءِ لڙڪ هارڻ جي جيڪي به ڪجهه لمحن بعد، ڪَئي سوال ڇڏي اسان جي چهري تان گم ٿي ويا. ڏک رهجي ويو ته اڄ آپا مريم نوحاڻي اسان کان وڇڙي وئي.
اها تعليم ئي آهي جيڪا ماڻهوءَ کي ماڻهپو سيکاري ٿي ۽ وري تعليم جي اهميت به ڪي ڪي ماڻهو ئي ڄاڻيندا آهن. جن جي هن سماج کي تمام گهڻي ضرورت آهي. خاص ڪري تڏهن ته اها اڃا به وڌي وڃي ٿي جڏهن اسان وٽ تعليم هڪ تمام وڏو اشو ٿي اسان جي سامهون آيو هجي ۽ ان ۾ سڌارن کي ڏسندي لوڪ وٽ تعليم متعلق ڳڻتي عام جام ڏني وڃي پر تنهن هوندي به تعليم سان لاڳاپيل ماڻهو ئي پنهنجي ذميوارين ۾ ڪوتاهيون ڪندي ڏسجندا هجن. اهڙين حالتن ۾ يقينن اهڙن ڪردارن جي معاشري کي ضرورت محسوس ٿيڻ هڪ فطري عمل آهي. پر موت نيٺ ته اچڻو آهي. جنهن کان ڪير به انڪار نه ٿو ڪري سگهي.
آپا مريم نوحاڻي جي وڇوڙي جو غم هڪ ڏينهن جو نه پر تمام عمر جو آهي ڇو جو اهڙا خوابن جهڙا ماڻهو مرڻا ناهن پر اهي ڪنهن نه ڪنهن صورت ۾ واپس ورڻا آهن، هاڻ جڏهن اسان سندن کي زندگي ۾ مان مرتبو ناهيون ڏئي سگهيا ته هاڻ گهٽ ۾ گهٽ اسان هن جي نانءُ تي ڪو تعليمي ادارو قائم ڪرڻ سان گڏ سندن نالي تي تعليمي سال، مهينا يا هفتا ملهائي سندن روح کي ايثال ثواب پهچائي سندن اولاد کي به اهو احساس ڏيارڻ لاءِ اهو ڪري سگهون ٿا ته اسان سنڌي علم دوست ۽ علمي خدمتون سرانجام ڏيندڙن جا قدردان آهيون ۽ انهن کي ڪڏهن به وساريندا ناهيون.
خبرون، هلال پاڪستان، سنڌ، فيصلو، سڪار، عبرت، مهراڻ، هلچل، سنڌو، سنڌ عوامي آواز، تعمير سنڌ