هدايت منگي : صحافي، اديب ۽ نقاد
مون کي ياد آهي اهو ڏينهن جڏهن فقير محمد لاشاري جي وفات جو ٻڌئين ته انهي کي ياد ڪندي اکيون پاڻي سان ڀرجي آيس. صحافت به اهڙي صاف سٿري ڪيائين جو نوجوان صحافين لاءِ مثال هو. غريب مسڪين ماڻهن جا مسئلا پريس ۾ آڻي سندن داد رسي ڪرڻ ڪو هن کان سکي ها. هن جو سنڌ ڌرتي سان ڏاڍو پيار هو ۽ سنڌ ڌرتي جي هر ذات سان محبت هئي. مون کي هڪ دفعي ٻڌايائين ته نادر هڪڙي دفعي سماٽ قوم جي سڀني سردارن ۽ چڱن مڙسن جو هڪ ميڙاڪو ٿيو. جتي مون کي ڳالهائڻ لاءِ مدعو ڪيو ويو. سڀني پئي سماٽ جي حق ۾ ڳالهايو، آخر ۾ جڏهن مون کي موقعو ڏنو ويو ته مون فقط ٻن ٽن منٽن ۾ سڄي ميڙاڪي کي چپ ڪرائيندي چيو ته هي سنڌ ۾ ڪهڙيون نفرتون ۽ ويڇا پيا وجهو. اسان جو باباءِ سنڌ ئي ڪامريڊ حيدر بخش جتوئي ٻروچ هو. جڏهن سنڌ جو بابو ئي ٻروچ آهي ته پوءِ سماٽ ۽ ٻروچ واري ويڇي نه پئو، ٻروچ ته سنڌي قوم جو اڻ ٽٽ حصو آهي. منهنجا اهي لفظ ٻڌي سڀ ڏاڍا شرمسار ٿيا ۽ اهو ميڙاڪو جو شايد اڳتي هلي چڻنگ منجهان ڪو وڏو ممڻ مچائي ها. انهيءَ کان سنڌ کي آجو ڪيائين. سندس اهڙين سنڌ ڌرتي سان پيار وارين ڳالهين کي ڪڏهن به تاريخ نظرانداز نه ٿي ڪري سگهي.
هن درويش صفت صحافي جو گذر سفر آخري ڏينهن ۾ مالي طرح سان ڏاڍو ڏکيو هيو. انهيءَ ڪري لاڙڪاڻي ۾ هڪ ڪتابن جو دوڪان کوليائين، پر ڪن سببن ڪري اهو هلي نه سگهيو. پوءِ هن گذر سفر لاءِ ڪافي پرائيويٽ نوڪريون به لاڙڪاڻي ۾ ڪيون. ڏينهن رات نوڪرين ۾ محنت هن کي جهوري به وڌو پر پورهيو ڪرڻ آخري وقت تائين ڪونه ڇڏيائين.
هن مون کي هڪ دفعي چيو ته نادر تنهنجو والد وڏو عظيم انسان هو، پر هن جي وفات کان پوءِ کيس ياد ڪرڻ وارو ڪوئي به ڪونهي. انهيءَ سلسلي ۾ ڪجهه نه ڪجهه ڪرڻ کپي. آخر ٻئي ڄڻا گڏجي ڪامريڊ سوڀي گيانچنداڻي وٽ پهتاسين. جن کان هن صلاح ورتي ته انهيءَ سلسلي ۾ ڇا ڪجي، آخر ڪامريڊ سوڀي جي صلاح تي تاج محمد ابڙو يادگار ڪاميٽي تشڪيل ڏيڻ جو فيصلو ڪيوسين. اها يادگار ڪميٽي ئي هئي، جنهن جي اجلاس ۾ سنڌ جي مشهور اديبن بابا سائين تي مضمون لکي اخبارن ۾ شايع ڪرايا، پر افسوس سان چوڻو ٿو پوي ته جنهن شخص جون ايڏيون صحافت ۽ ادب ۾ خدمتون هيون. ان ادبي ۽ صحافتي شخصيت تي ڪوبه قلم کڻڻ لاءِ تيار نه آهي. هڪ ته بدقسمتي سان سنڌ ۾ ادارا ڪونه بچيا آهن جو هاڻي اسان کي عظيم انسان پيدا ڪري ڏين ۽ آهستي آهستي سنڌ منجهان عظيم انسان به موڪلائي رهيا آهن. جڏهن اهڙا حالات هجن پوءِ به اسان پنهنجن محسنن کي وساري ويهون ته پوءِ اهڙن حالاتن ۾ نوجوان ٽهيءَ جو آخر ڇا ٿيندو؟
نوجوان ٽهي کي سنڌ جي اهڙن سپوتن جي خدمتن بابت ته گهٽ ۾ گهٽ ڄاڻ ڏيڻ کپي، جو هو انهن شخصيتن کي مشعل راهه ڪري هلن. هدايت منگي هن مهل اسان جي وچ ۾ ڪونه آهي، پر هو پنهنجن خدمتن جي حوالي سان سنڌ جي ادبي ۽ صحافتي تاريخ ۾ زندهه رهندو.
منهنجا ڪجهه جملا هن جي تمام وڏي شخصيت لاءِ ڪجهه به ناهن پر پوءِ به اڄ هن جي ياد ته تازي ڪن ٿا.
خبرون، هلال پاڪستان، سنڌ، فيصلو، سڪار، عبرت، مهراڻ، هلچل، سنڌو، سنڌ عوامي آواز، تعمير سنڌ