شخصيتون ۽ خاڪا

سنڌ جا املهه هيرا (مضمون)

هي ڪتاب سنڌ جي اهم شخصيتن تي لکيل ڪالمن يا تاثرات تي شامل آهي. هن ڪتاب جو ليکڪ محترم مير نادر علي ابڙو صاحب جن آهن. پاڻ سنڌ جي علمي ۽ ادبي گهراڻي سان تعلق رکن ٿا.
اسين ٿورائتا آهيون مير نادر علي ابڙو جا جنهن نه صرف هن ڪتاب جي سافٽ ڪاپي موڪلي ڏني پر ان سان گڏ هي ڪتاب سنڌ سلامت تي پيش ڪرڻ جي اجازت به ڏني.
Title Cover of book سنڌ جا املهه هيرا (مضمون)

سرويچ سجاولي جا خواب ساڀيان ٿي سگھندا؟

اڄ سنڌ ڌرتي جي مهان ڪوي سرويچ سجاولي جي ٻي ورسي ملهائجي رهي آهي. سرويچ سجاولي ڪينسر سان ويڙهاند ۾ نيٺ جيون جي جنگ هارائي. سندن لاڏاڻي انقلابي شاعري جي ميدان ۾ نه ڀرجڻ جيڏو خال پيدا ڪيو. سنڌ جي هن عظيم انقلابي شاعر محمد صديق عرف سرويچ سجاولي پنهنجي ڳوٺ سرويچ نگر ۾ زندگي سان کيڏيل راند نيڻن ۾ ڪيترائي سپنا سمائي هارائي. پاڻ 14 مارچ 1937ع ۾ سجاول ڀرسان ڳوٺ تارڙا ۾ جنم ورتائين ۽ شاعري جي شروعات 1955ع کان ڪيائين ۽ سندس ڪتاب ’’آليون اڻڀا وار‘‘ 1972ع ۾ شايع ٿيو. جڏهن ته سندن شاعري جا چار ڪتاب ’’سراسر انقلاب آهيان‘‘ ’’ٻئي ڪنڌيون مهراڻ جون‘‘، ’’دل ۾ نه ڪج‘‘ ۽ ’’سا دل مستو مست مدام‘‘ اڻ ڇپيل آهن. سندن هڪ ڪتاب ’’آليون اکيون ۽ اڻڀا وار‘‘ کي ڪراچي يونيورسٽي جي ڪورس ۾ شامل ڪيو ويو آهي. هن پريم جي شادي 1955ع ۾ رچائي. کين 5 پٽ ۽ 3 نياڻين جو اولاد آهي. سندن زندگي جون اهي گهڙيون عذاب بڻجي ويون جڏهن سندن 23 ورهين جو پٽ محمد خان روڊ حادثي ۾ فوت ٿي ويو. سندن ڇاتيءَ تي پٽ جي وڇوڙي جا زخم تازا هئا ته ٻيو پٽ شاعر حبيب الله عرف سانگي سجاولي ڪينسر وگهي فوت ٿي ويو. هن وقت سندن اولاد ۾ حال حيات ڌيئر ۽ نوجوان شاعر پٽ سورج سجاولي آهن. سندن شاعري منجهه اهڙي مٺاس هئس جو شهيد ذوالفقار علي ڀٽو، مخدوم طالب الموليٰ، مير علي محمد ٽالپر، رسول بخش پليجو، ڄام صادق علي، ڪامريڊ مير محمد ٽالپر، ڪامريڊ روچي رام، استاد بخاري ۽ ڪامريڊ تاج محمد ابڙو مٿس ساهه ڏيندا هئا. 1973ع واري ڏهاڪي ۾ ٻولي تڪرار واري مامري تي سنڌ اسيمبلي ۾ سندن شاعري کي محمد خان پڙهيو ۽ انهي ڏهاڪي جي اندر وڏي وزير ممتاز علي ڀُٽي کيس گرفتار ڪرائي ڪيٽي بندر ٿاڻي تي قيد ڪرايو. هو وڏيرا ڪلچر خلاف شاعري ڪرڻ تي 1974ع ۾ به ٻه ڀيرا گرفتار ڪيو ويو ۽ 1983ع ۽ 1986ع واري ايم آر ڊي تحريڪ دوران ٻه ڀيرا گرفتار ٿيو ۽ 1986ع ۾ طالب الموليٰ جي زور ڀرڻ تي پ پ ۾ شامل ٿيو ۽ 2002ع جي عام چونڊن ۾ شيرازي گروپ ۾ شامل ٿيو. پاڻ 1973ع ۾ ٽائون ڪميٽي سجاول جو ايڊمنسٽريٽر پڻ رهيو. سندن لاڏاڻي تي پوري سنڌ سوڳ ۾ ٻڏل ۽ ادبي ماحول شانت نظر آيو، ڇو جو اهڙو شخص اسان کان پردو ڪري هليو ويو، جنهن هميشه وڏيرا شاهي خلاف ويڙهاند ڪئي ۽ پنهنجن لفظن جي مالها پروئي غريبن جا ڏک، سور شاعري جي زبان ۾ ايوانن تائين پهچائيندو رهيو. شايد وري ڪڏهن اهڙو انسان پيدا ٿئي، جيڪو بغير ڪنهن ڊپ ڊاهه، شاعري جي زبان ۾ اهڙو نعرو هڻي، نه ته اسان وٽ شاعرن جا ٽولا لٿل آهن پر انهن جو قلمي پورهيو اڄ ڏينهن تائين ڪنهن حد مان پار ناهي ٿي سگهيو. اهي ڪيتري حد تائين شاعري جي زبان ۾ عوام جي ڏکن سورن جي ڳالهه ڪرڻ ۾ سوڀارا رهيا آهن. اهو به اسان ڏسي چڪا آهيون پر مسئلو وري به انهن مهان انسانن جي ادبي پورهئي جو آهي، جن هر حال ۾ غريب عوام جي حقن لاءِ ويڙهاند ڪئي. مون کي ڪالهه وانگر اڄ به اها ڳالهه تازي لڳندي آهي، جڏهن منهنجو بابا ڪامريڊ تاج محمد ابڙو ڊسٽرڪٽ اينڊ سيشن جج ٺٽو هو ته وٽس سرويچ سجاولي ايندو رهندو هو ۽ بابا سان ڪلاڪن جا ڪلاڪ ويهي دکي عوام جا سور شيئر ڪندو هو. پاڻ هميشه پنهنجا سور لڪائي مرڪون ورهائيندو رهيو. ڪنهن سان به اها ڳالهه نه ڪندو هو ته هن جي اندر ۾ ڪيڏي پيڙا آهي. هن جي هڪ ئي ٻولي هئي، پيار، محبت، امن، ڀائيچارو ۽ هن جا سورن جا ساٿي دکي ڏتڙيل ماڻهو هوندا هئا جيڪي غربت جي حالتن منجهه جيئڻ جا گس ڳوليندا هئا. سندن وڇوڙو دکي خبرن منجهان هڪ آهي، سنڌي ادبي سنگت 3 ڏينهن تائين سوڳ جو جتي اعلان ڪيو ته اتي وري ضلعي حڪومت سموري ضلعي ٺٽي ۾ عام موڪل جو پڻ اعلان ڪيو. اڄ سجاول جي هر اک آلي آهي پر اسان ماڻهن سرويچ سجاولي کي ڇا زندگي ۾ اها عزت ۽ اهميت ڏني، جنهنجو هو حقيقي لائق هو، اڄ اخباري خبرن تائين ته هر ڪو سندن خاندان کي همدرديون ۽ مٺا ٻول ۽ آٿتون ڏئي ٿو پر مرڻ بعد ڪهڙي ڪم جون؟ ڇو جو سرويچ جو وڇوڙو هن ٻن لفظن کان گهڻو مٿانهون آهي. اڄ سرويچ لاڏاڻو ناهي ڪيو پر انقلابي شاعري سنڌ مان لاڏاڻو ڪري چڪي آهي. وري ڪڏهن شايد اهڙو انسان پيدا ٿئي، جيڪو بغير ڪنهن جي پرواهه ڪندي امن محبت جا گيت جهونگاري، آئون سنڌ حڪومت کي اها اپيل ٿو ڪريان ته هيڏي وڏي نالي پويان ضلعي ٺٽي ۾ لائبريريون ۽ ادارا قائم ڪيا وڃن. انهي سان گڏ سرويچ جا ڪتاب، جن کي هو حالتن جي تنگي سبب ڇپرائي ناهي سگهيو، انهن کي ڇپرائي سندن پيغام سموري سنڌ ۾ ڦهلايو وڃي. ائين ڪرڻ سان جتي سرويچ جا خواب مرڻ بعد به نسري پوندا ته اتي سندس روح کي ضرور سڪون ملندو.

هلال پاڪستان، خبرون، مقدمو، هلچل، عوامي آواز، سڪار، سنڌو، عبرت، فيصلو، سوڀ، مهراڻ