لوڪ ادب، لساني ۽ ادبي تحقيق

ٿر جي لوڪ ڏاهپ ۽ سائنس

ٿر جي لوڪ ڏاهپ ۽ سائنس، سڪار، ڏڪار بابت اڳڪٿيون ، پهاڪا ۽ چوڻيون .
مجموعي طور هي ڪتاب انتهائي ڀلوڙ معلومات پيش ڪري ٿو ۽ پڙهندڙن کي يا ته نئين معلومات ڏئي ٿو يا وري ڄاڻ کي نئين روپ ۾ پيش ڪري ٿو. جنهن سان تحقيق جي انداز جا نوان گس پڻ کليا آهن . ٿر تي لکڻ جو شوق ڏيارڻ لاءِ نون موضوعن کي پڻ ڇيڙيو ويو آهي . ڪتاب پڙهي هِن موضوع بابت انيڪ ليکڪن کي لکڻ جو ريچڪ پئدا ٿيندو، .جيڪا به ڪتاب جي هڪ خوبي آهي.
Title Cover of book ٿر جي لوڪ ڏاهپ ۽ سائنس

• ڪتاب جي تياري ۾ مدد ڪندڙ مهربان

هن ڪتاب جي تياري جي مرحلي دوران ٿر جي هيٺين مهربان اديبن ، شاعرن ، صحافين ، سگهڙن ۽ عام ڳوٺاڻن جوساٿ رهيو، جن جي تعاون ۽ لوڪ ڏاهپ جي سرمايي سان هي ڪتاب مڪمل ٿيو.

 محترم پروفيسر نور احمد جنجهي( اديب، محقق، لوڪ ڏاهپ جو ڄاڻو ۽ استاد ) ڳوٺ وڪڙيو ، تعلقو اسلام ڪوٽ
 محترم ڀارو مل امراڻي ( اديب ، شاعر، صحافي ۽ سماجي اڳواڻ ) چيلهار.
 محترم ڪرشن شرما صاحب ( اديب ، شاعر ، ۽ سماجي اڳواڻ ) . مٺي .
 محترم پروفيسر محمد هنڱورجو ( صحافي ، محقق ، شاعر۽ لطيف جو پارکوءَ ) ڳوٺ ڊنڍي ، تعلقو مٺي .
 محترم امام علي جنجهي ( شاعر ، ٿري لوڪ ڏاهپ جو ڄاڻوءَ ۽ سماجي اڳواڻ ) ڳوٺ وڪڙيو تعلقو اسلام ڪوٽ .
 محترم حاجي محمد “حاجن ” دل ( استاد ، شاعر ، فنڪار۽ محقق ) مٺي
 محترم حاجي محمد ڪنڀار (محقق ، تاريخدان ۽ لوڪ ڏاهپ جو ڄاڻوءَ) اسلام ڪوٽ
 محترم کاٽائو جاني ( صحافي ، اديب ۽ ٿر جي سماجي حالتن جو ڄاڻوءَ) مٺي .
 محترم غازي فقير ( سگهڙ ۽ ٿري لوڪ ادب جو ڄاڻوءَ ) ڪاسبو ، ڪارونجهر . تعلقو ننگر پارڪر .
 محترم اڪبر مڱڻهار ( لوڪ فنڪار ) اسلام ڪوٽ .
 محترمه فاطمه ( لوڪ فنڪاره ، ۽ مائي ڀاڳي مرحومه جي ڏوهٽيءَ ) اسلام ڪوٽ )
 محترم عارب فقير ( لوڪ فنڪار ) اسلام ڪوٽ .
 محترم الهه بچايو مڱڻهار ( لوڪ فنڪار ۽ سگهڙ ) ڳوٺ ساڪري . تعلقو ننگر پارڪر .
 محترم مراد علي فقير ( لوڪ فنڪار ۽ سگهڙ ) اسلام ڪوٽ .
 محترم راءِ چند ( ٿري لوڪ ڏاهپ جو ڄاڻوءَ ) گهرٽياريءَ ڪارونجهر ، تعلقو ننگر پارڪر .
 محترم انور خاصخيلي “ آسماني ( ڪارونجهر جي ٽڪرين بابت ڄاڻ رکندڙ ۽ ڌنار ) ڳوٺ سوتلائي تعلقو ننگر پارڪر
 محترم رفيق فقير مڱڻهار ( ڪارونجهر جي ٽڪرين بابت ڄاڻ رکندڙ ۽ ڌنار ) ننگر پارڪر .
 محترم الهرکيو کوسو ( ٿر جي لوڪ ڏاهپ ، ڪارونجهربابت ڄاڻ رکندڙ ) ڳوٺ سامي ويري ، ننگر پارڪر
 محترم سائينداد خاصخيلي ( ڪارونجهر سلسلي جي ڌار ٽڪرين جو ڄاڻو ۽ ٿر جو ڊرائيور ) ڳوٺ ويرا واه .
 ماستر وشرام مينگهواڙ ( ڪارونجهر سلسلي جي ڌار ٽڪرين جو ڄاڻو ) ڳوٺ کارسر تعلقو ننگر پارڪر .
 اصغر سمون ( ڪارونجهر سلسلي جي ڌار ٽڪرين جو ڄاڻو ) ڳوٺ ويرا واه تعلقو ننگر پارڪر .
 خان محمد سمون ( ڪارونجهرسلسلي جي ڌار ٽڪرين جو ڄاڻو ) ڳوٺ ويراواه تعلقو ننگر پارڪر .
 محترم عارف فقير ( لوڪ فنڪار ۽ سگهڙ ) اسلام ڪوٽ .
 محترم عارب فقير ( لوڪ فنڪار ۽ سگهڙ ) ڳوٺ ڪڪراڙيو . تعلقو مٺي .
 محترم محمد هارون ”هار“ محموداڻي . ( سگهڙ ، ٿري لوڪ ڏاهپ جو ڄاڻوءَ ) ڏيپلو.
 محترم آچر حجام ( سگهڙ ۽ ٿر جي لوڪ ڏاهپ جو ڄاڻو ) ڳوٺ سجائي .تعلقو ڏيپلو .
 محترم راڻو ٺڪر ( سگهڙ ، لوڪ ڏاهپ جو ڄاڻوءَ ) ڏيپلو .
 محترم ڀڳت آتما رام . ڳوٺ ڪاگيا ، تعلقو ڇاڇرو .
 محترم الهه بچايو نهڙيو . ( سگهڙ ، لوڪ ڏاهپ جو ڄاڻوءَ .)
 محترم علي محمد راهمون ( سگهڙ ، لوڪ ڏاهپ جو ڄاڻوءَ )
 محترم جالوءَ ڀڳت ،( سگهڙ ۽ لوڪ ڏاهپ جو ڄاڻوءَ ) ڳوٺ انڙ جهڙ تعلقو ڏيپلو .
 محترم رائچند ( سگهڙ ) ڳوٺ صابڻ کوهي . تعلقو ڏيپلو.
 محترم ڀڳت کنگهار ( سگهڙ ، لوڪ ڏاهپ جو ڄاڻوءَ ) ڳوٺ سارڻ . تعلقو ڏيپلو.
 محترم ڀڳت تنوءَ راڄاڻي ( سگهڙ ، لوڪ ادب جو ڄاڻوءَ ) ڳوٺ ننهائي . تعلقو ڏيپلو.
 محترم گل محمد بجير ( سگهڙ ۽ ٿر جي حالتن جو هڪ صدي جو شاهد ) ڳوٺ ڳالهائو بجير .تعلقو ڏيپلو.
 محترم علي محمد بجير ( سگهڙ ۽ ٿر جي رسمن جو ستر سالن جوشاهد ) ڳوٺ ڳالهائو بجير . تعلقو ڏيپلو.
 محترم رمضان بجير ( سگهڙ ، استاد ، ۽ لوڪ ادب جو ڄاڻوءَ ) ڳوٺ بگهاڙيو . تعلقو ڏيپلو.
 محترم ڪريم بخش جوڻيجو ( سگهڙ ) ڳوٺ بگهاڙيو . تعلقو ڏيپلو .
 محترم انب فقير ( سگهڙ ۽ ٿر جو سيلاني فقير ) ڳوٺ ٽوڀو صالح ۾ مليو .
 محترم اسحاق راهمون .( لوڪ ڏاهپ جو ڄاڻوءَ ) ڳوٺ ٽوڀو صالح . تعلقو ڏيپلو.
 محترم سومجي پٽيل ( سگهڙ ) ڳوٺ سومجي ڌاڻي . تعلقو ڏيپلو.
 محترم ڀڳت جئتمال مينگهواڙ (لوڪ فنڪار، لوڪ ادب ۽ لوڪ ڏاهپ جو ماهر ) ڳوٺ ڀڪوئو تعلقو مٺي..
 محترم نٿو مينگهواڙ ( سگهڙ ) ڳوٺ ٻلهياري . تعلقو ڏيپلو.
 محترم سترام ( سماجي ڪارڪن ) ڳوٺ ڊونڊڙي .تعلقو. ڏيپلو
 محترم سومار ڀڳت ( لوڪ ڏاهپ بابت ڄاڻ رکندڙ ) ڳوٺ ڊونڊڙي . تعلقو ڏيپلو.
 محترم سونو مينگهواڙ ( سماجي ڪارڪن ۽ صحافي ) ڳوٺ ڊونڊڙي . تعلقو ڏيپلو.
 محترم جڳمال ( سگهڙ ۽ سماجي ڪارڪن ) ڳوٺ ڊونڊڙي .تعلقو ڏيپلو.
 محترم پرتاب ( سماجي ڪارڪن ) ڳوٺ ڊونڊڙي .تعلقو ڏيپلو.
 محترم لڌو مينگهواڙ ( سماجي ڪارڪن ) ڳوٺ ساونگي . تعلقو ڏيپلو.
 محترم ڀڳت سيروءَ مينگهواڙ ( سگهڙ ۽ لوڪ ادب جو ڄاڻوءَ ) ڳوٺ ڀٽڙي . تعلقو ڏيپلو.
 محترم ايسرداس ( سماجي ڪارڪن ، ) ڳوٺ اونهريو . تعلقو ڏيپلو .
 محترم ڪيولرام ( سماجي ڪارڪن ۽ پورهيت ) ڳوٺ اونهريو . تعلقو ڏيپلو.
 محترم پريم ڪمار ( سماجي ڪارڪن ۽ صحافي ) ڳوٺ بگهاڙيو. تعلقو ڏيپلو.
 محترم ڏيسر مينگهواڙ ( سماجي ڪارڪن .) ڳوٺ ڪروڙو . تعلقو ڏيپلو.
 محترم اشوڪ ڪمار ( سماجي ڪارڪن ) ڳوٺ هٿرائي . تعلقو ڏيپلو
 محترم موهن داس ( سماجي ڪارڪن ) ڳوٺ هٿرائي . تعلقو ڏيپلو .
 محترم مٺو مل ( سماجي ڪارڪن ) ڳوٺ صندوق . تعلقو ڏيپلو.
 محترم ڦوٽو مينگهواڙ ( سماجي ڪارڪن ) ڳوٺ سينهر کوهي . تعلقو ڏيپلو.
 محترم مينڌرو ( سماجي ڪارڪن ) ڳوٺ چڙيل . تعلقو ڏيپلو .
 محترم محمد صالح عرف عمران سومرو ڳوٺ ملاڪاتيار
 محترم ساجد حسين سومرو ( حشرات الارض ۽ موسمي ماهر ) ڳوٺ ملاڪاتيار ضلعو ٽنڊو محمد خان .
 محترم ڊاڪٽر سيف الله ٽالپر ( زرعي ماهر ) ڳوٺ ڀائي خان ٽالپر ضلعو ٽنڊو محمد خان .

ان کان علاوه ايل ايڇ ڊي پي جي فوڪس ايريا تعلقي ڏيپلي جي ٻن يونين ڪائونسلن ، ڊاڀڙو ۽ ٻولهاڙي ، جي هيٺين ڳوٺن ۾ ڏڪار ۽ سڪار جي حالتن جي ڄاڻ حاصل ڪرڻ لاءِ ، عوامي سطح جون ڪچهريون به ڪيو ويون ۽ زندگي جي مختلف شعبن سان واسطو رکندڙ مردن ۽ عورتن ،کان معلومات حاصل ڪئي ويئي. ۽ سگهڙن ، عالمن ، اديبن ، محققن ۽ شاعرن کان مليل ڄاڻ جي تصديق پڻ ڪئي ويئي . آئون انهن ڳوٺن جي سڀني ماروئڙن جو ٿورائتو آهيان . جن مون فقير کي جيءَ ۾ جايون ڏنيون ۽ انتهائي پنهنجائپ جو مظاهرو ڪندي ، پنهنجي دل جا سانڍي رکڻ جهڙا راز به کولي ٻڌايا. آئون انهن ٿر ڄاين ۽ انهن جي وارثن جو به ٿورائتو آهيان . جن به مونکي پنهنجو سڳو ڀاءُ سمجهي پنهنجي درد ڪهاڻين بابت ڄاڻ ڏني ، هن ڪتاب جي سموري ڄاڻ جا مالڪ ٿر ڄايا ئي آهن . مون ته صرف سندن حالتن جي ترجماني جو فرض نڀايو آهي.

 ڳوٺ ڪاري ويري ءَ ، يونين ڪائونسل ڊاڀڙو ، تعلقو ڏيپلو.
 ڳوٺ ڊونڊڙيءَ ، يونين ڪائونسل ڊاڀڙو ، تعلقو ڏيپلو .
 ڳوٺ سائونگيء ، يونين ڪائونسل ڊاڀڙو ، تعلقو ڏيپلو .
 ڳوٺ ڀٽڙيءَ ، يونين ڪائونسل ڊاڀڙو ، تعلقو ڏيپلو .
 ڳوٺ انڙجهڙ ، يونين ڪائونسل ڊاڀڙو ، تعلقو ڏيپلو.
 ڳوٺ صابڻ کوهيءَ ، يونين ڪائونسل ڊاڀڙو ، تعلقو ڏيپلو .
 ڳوٺ اونهريو ، يونين ڪائونسل ڊاڀڙو ، تعلقو ڏيپلو.
 ڳوٺ سارڻ ، يونين ڪائونسل ڊاڀڙو تعلقو ڏيپلو.
 ڳوٺ پد موريءَ ، يونين ڪائونسل ڊاڀڙو تعلقو ڏيپلو.
 ڳوٺ صندوق يونين ڪائونسل ڊاڀڙو ، تعلقو ڏيپلو.
 ڳوٺ سينهر کوهي يونين ڪائونسل ٻولهاڙي ، تعلقو ڏيپلو.
 ڳوٺ چڙيل يونين ڪائونسل ٻولهاڙي ، تعلقوڏيپلو.
 ڳوٺ ننهائي يونين ڪائونسل ٻولهاڙي ، تعلقو ڏيپلو.
 ڳوٺ ڳالهائو بجير يونين ڪائونسل ٻولهاڙي ، تعلقو ڏيپلو.
 ڳوٺ بگهاڙيو يونين ڪائونسل ٻولهاڙي ، تعلقو ڏيپلو.
 ڳوٺ ٽوڀو صالح يونين ڪائونسل ٻولهاڙي ، تعلقو ڏيپلو.
 ڳوٺ ٽوڀو ملوڪ يونين ڪائونسل ٻولهاڙي ، تعلقو ڏيپلو.
 ڳوٺ ڪروڙو يونين ڪائونسل ٻولهاڙي ، تعلقو ڏيپلو.
 ڳوٺ هٿرائي يونين ڪائونسل ٻولهاڙي ، تعلقو ڏيپلو .
 ڳوٺ سومجي ڌاڻي يونين ڪائونسل ٻولهاڙي ، تعلقو ڏيپلو.

ڪارونجهر سلسلي جي ڌار ٽڪرين جي نشاندهي سائينداد خاصخيلي (ڊرائيور ويرا واه). ماستر وشرام مينگهواڙ (کارسر) اصغر سمون ( ويراواه ) خان محمد سمون(ويرا واه) مصري سرواڻي ۽ محترم امام علي جنجهي ڪئي
ڪارونجهر جبل جي سلسلي جي گڏيل ٽڪرين جو صحيح تعداد محمد رفيق مڱڻهار (ڌنار ) انور خاصخيلي “ آسماني ” (ڌنار) ،فقير الهرکئي کوسي، ۽ مصري سرواڻي کان مليو ، هن ڏس ۾ محترم امام علي جنجهي منهنجو ساٿ ڏيندي ننگر پارڪر ۾ رهي . مذڪوره ماڻهن کان سواءِ ڪارونجهر ۾ مال چاريندڙ ڌنارن ، ماکي لاهيندڙ پورهيتن ۽ جڙي ٻوٽيون ڳوليندڙ سناسين سان ڪچهريون ڪري مليل معلومات جي تصديق ڪئي.اهڙي ريت ڪارونجهر جبل جي جابلو سلسلي جي ٽڪرين جي تعداد جي انگ وارو سوال حل ڪيو ويو .

ڪتاب جي تياري ۾ مدد ڪندڙ مهربان

منهنجي هن ڪتاب جي تياري ۾ منهنجي ٽيم جي ساٿين جا نالا. جن مون سان ٿر جي مشڪل حالتن ۾ ساٿ نڀاهي مون کي سوڀارو ڪرڻ ۾ وسانءَ نه گهٽايو.

 محترم اقبال حيدر . (ايل ايڇ ڊي پي جو مئنيجنگ ڊئريڪٽر )
 محترم فدا سومرو( ايل ايڇ ڊي پي جو پلاننگ اينڊ ڊولپمينٽ مئنيجر )
 محترم شاهه علي نوحاڻي ”علي ڀاءُ“
 محترم علي نواز ملاح
 محترم مصري سرواڻي (سوشل موبلائيزر)
 محترم ڊاڪٽر ملڪ راءِ (سوشل موبلائيزر)
 محترمه زينب گرگيز (سوشل موبلائيزر)
 محترم ڪلتار گل . (زرعي ماهر ايل ايڇ ڊي پي)