ڌارين ملڪن کان آمريڪا ۾ ايندڙ شاگردن لاءِ، ڪرڻ ۽ نه ڪرڻ جوڳيون ڳالهيون.
• ماڻهن اڳيان نڪ جي کوٽ کوٽان نه ڪجي.
• ڪنهن سان به ان جي ٿولهه جي ڳالهه نه ڪجي ته You are very fat (بقول نيويارڪ جي ڊاڪٽر نذير ميمڻ جي ٿولهه ڪيترين ئي بيمارين جي پاڙ آهي ۽ اوچن کاڌن ۽ گهٽ ورزش ڪري وڃن آمريڪن ٿلها ٿيندا ۽ هنن کي احساس به آهي ته هنن جو وزن وڌي رهيو آهي، پر ڪيترا ئي مجبور آهن جو هو پنهنجي کاڌي ۾ چَٽَي جي شين (ڪيڪ، پيسٽرين چاڪليٽن) يا شربتن تي ڪنٽرول نٿا ڪري سگهن ۽ نه وري کين پنڌ ڪرڻ لاءِ وقت ملي ٿو).
• ڪنهن کان به اهو نه پڇجي ته تو هيءَ شئي گهڻي جي ورتي آهي يا تون ڪيترو ٿو ڪمائين؟
• ٻئي جي گهر ۾ مهمان طور وڃجي ته نه ٽي وي جو چئنل بدلائجي ۽ نه ايئرڪنڊيشنر جو ڪنٽرول. جيڪڏهن توهان کي سيءُ ٿو پوي ته سئيٽر پائي ڇڏيو.
• ٻئي جو فون استعمال ڪرڻ وقت، پنج ڇهه منٽن کان مٿي نه ڳالهائجي. ڀلي کڻي ڪنهن ٻئي جو فون توهان لاءِ آيو هجي ته به گهڻو وقت نه لڳائجي، ڇو جو ٿي سگهي ٿو گهر جي مالڪ جو ڪو اهم فون اچڻ وارو هجي.
• ٻئي جي دعوت ۾ پاڻ سان گڏ ڪو به دوست يا مائٽ نه وٺي وڃجي، يا ان لاءِ ميزبان کان اڳواٽ موڪل وٺجي.
• باٿ روم ۾ ويهه پنجويهه منٽن کان مٿي نه لڳائجي.... ٿي سگهي ٿو ڪو ٻيو به انتظار ۾ هجي.
• عام پبلڪ ۾ ڇڪ، اوڳرائي يا اوٻاسي ڏيڻ کان گريز ڪجي. اوڳرائي يا ڇڪ اچي وڃي ته ’Excuse me‘ چئجي. کنگهڻ يا ڇڪ ڏيڻ مهل، پنهنجي منهن تي هٿ يا رومال ڏجي.
• ڪنهن به دعوت يا فنڪشن ۾ وقت تي پهچجي... وڌ ۾ وڌ پنج منٽ اڳ يا پنج منٽ دير سان... ان کان وڌيڪ نه اڳ پهچجي ۽ نه پوءِ.
• ڪٿي حاضر ٿيڻ لاءِ ها ڪجي ته ضرور پهچجي. ائين نه ته دعوت ملڻ وقت ها ڪري پاڻ کي سٺو ثابت ڪجي ۽ پوءِ اچجي ئي نه.
• ڪنهن سبب ڪري جيڪڏهن دعوت ۾ شريڪ ٿي نٿو سگهجي ته ميزبان کي اڳواٽ اطلاع ڪجي.
• ڊيوڊورنٽ، عطر يا ٻي ڪا خوشبوءِ هڻڻ توهان کي پسند هجي يا نه پر ٻين خاطر ضرور هڻي وڃجي. ڏندن کي برش ڪجي يا ڪنهن ’مائوٿ واش‘سان گرڙيون ڪري پوءِ محفل ۾ وڃجي. آمريڪن جسم مان نڪرندڙ بُوءِ بابت تمام گهڻو حساس آهن.
• گاڏي هلائڻ دوران، جيتريقدر ٿي سگهي هارن جو استعمال نه ڪجي. اهو فقط ايمرجنسي جي حالت ۾ وڄائي ٻئي کي خبردار ڪرڻ لاءِ آهي.
(ڪجهه ڏينهن اڳ آئون پنهنجي ڀاڻيجي ضمير وسطڙو سان گڏ ڀرواري شهر ايڊيسن جي شاپنگ مال ۾ پهتس. ضمير، ’اولڊ نيوي‘ نالي اسٽور اڳيان ڪار پارڪ ڪئي ۽ هاڻ اسان لهڻ وارا هئاسين ته هڪ پوڙهو آمريڪن، پنهنجي ڪار، پارڪنگ لاٽ مان اهڙي ته غلط طريقي سانReverse ڪري ڪڍڻ لڳو جو هُو سڌو اسان طرف ڌوڪيندو آيو ۽ اسان جي ڪار کي مون واري پاسي اهڙو ته ٽڪر هڻي ها جو ڪار سان گڏ منهنجو به پاسو نڪري وڃي ها. ضمير وٺي هارن مٿان هارن ڏنس. پوڙهو پهرين ته ڳالهه سمجهي نه، ساڳي رفتار سان ڌوڪيندو آيو، پر پوءِ گهڻا هارن ڏيڻ تي کڻي بريڪ هنيائين ۽ اسان جي ڪار تر تان بچي وئي. ڀرواري فٽ پاٿ تي هڪ ٻي آمريڪن عورت جيڪا شاپنگ بئگ هٿ ۾ کڻي ان وقت 'Old Navy' شاپ مان ٻاهر نڪتي هئي ۽ هي سمورو لقاءُ ڏسي رهي هئي سا اسان جي گاڏين طرف وڌي. اسان سمجهيو اسان کي اچي چوندي ته توهان کي حادثي کان خدا بچايو آهي يا پوڙهي کي سمجهائيندي ته گاڏي سولي طرح هلائي ۽ ٻين جي جانين جو خيال ڪري، پر هوءَ مون واري پاسي کان ڦري ضمير وٽ اچي هن کي ڪاوڙ مان چيائين:
”ڏسين نٿو ته هو وڏي عمر جو پوڙهو گاڏي پيو هلائي ۽ تون هارن وڄائي هن کي ڪنفيوز پيو ڪرين.“
پوڙهيءَ جي همدردي بدران Unexpected دڙڪي جي ڪري، ضمير اهڙو ته منجهي ويو جو سمجهه ۾ نه آيس ته ڪهڙو جواب ڏجي ۽ پوءِ جڏهن هَئو مَئو ٽري ويو يعني پوڙهو به هليو ويو ۽ عورت به پنهنجي گاڏيءَ ۾ رواني ٿي وئي ته ضمير ٽهڪ ڏيندي چيو، ”ماما ڏسو ٿا. ڏوهاريءَ بدران دڙڪا فرياديءَ کي پيا ملن“)
• ڪار هلائڻ مهل پنهنجيون بتيون فلئش ڪري ٻئي کي جلد هلڻ يا رستو ڏيڻ لاءِ مجبور نه ڪريو.
• پنهنجي ڪار جي بتين کي ’High Beam‘ تي رکڻ کان پرهيز ڪريو، پر جيڪڏهن توهان بهتر ڏيک لاءِ بتين کي هاءِ بيم تي رکو ٿا ته پوءِ جيئن ئي توهان کي سامهون ڪا گاڏي نظر اچي ته بتين کي ’Low Beam‘ تي ڪري ڇڏيو.
• رات جو نائين کان پوءِ ۽ صبح جو اٺين کان اڳ، پنهنجي ٽي ويءَ يا ريڊيو جو آواز هرگز مٿانهون نه ڪريو.
• ڪنهن وٽ مهمان ٿي رهو ٿا ته ان جو ڪمرو يا ڊارميٽري روم، ڇڏڻ وقت بهتر نه ته گهٽ ۾ گهٽ اهڙي حالت ۾ ڇڏيندا ڪريو جهڙي اها داخل ٿيڻ وقت هئي.
• پنهنجي اسڪول ٽيچر کي ’ٽيچر‘ چئي سڏڻ بدران، هن جو نالو کڻي سڏ ڪجي. جيئن ته پروفيسر رچرڊ، مسٽر سمٿ يا مسز جونس وغيره.
• هلندي وقت، رستي تي يا پنهنجي ڪمري جي دريءَ مان، ڪنهن به قسم جو گند ڪچرو نه اڇليو. اهو ڏوهه جو ڪم آهي. هر قسم جو ڪچرو، ٿيلهيءَ ۾ بند ڪري، ٽوڪريءَ ۾ اڇلائجي. (اڄ ڪلهه آمريڪا ۾ عام پبلڪ يا گهرن ۾ رهندڙن لاءِ ٽن قسمن جون ٽوڪريون نظر اچن ٿيون. هڪ ۾ پنا، رسالا، اخبارون وجهڻ لاءِ، ٻيءَ ۾ شيشي جو سامان اڇلڻ لاءِ ۽ ٽِين باقي سامان لاءِ)
• جڏهن به ڪاليج، يونيورسٽي يا هاسٽل جي ٽئاليٽ مان نڪرو ته ڪموڊ کي فلئش ڪرڻ نه وساريو.
• استعمال شده ٽئاليٽ پيپر، ڪچري جي دٻي ۾ اڇلڻ بدران ڪموڊ ۾ وجهڻ کپي.
• آمريڪا ۾ عورتون، مهيني وارن ڏينهن ۾ نئپڪن استعمال ڪن ٿيون يا Tampons. استعمال شده نئپڪن ڪموڊ ۾ هرگز نه اڇليو جو ان سان ڪموڊ چوڪ ٿي سگهي ٿو. ان بدران ان کي ٽشو پيپر سان ڍڪي ڪچري جي دٻي ۾ اڇليو. آمريڪا ۾ رهندڙ عورتون ٽئمپان جو وڌيڪ استعمال ڪن ٿيون، جنهن کي ڪموڊ ۾ اڇلائي سگهجي ٿو ۽ ان سان ٽئاليٽ سسٽم خراب نٿو ٿئي. ان ۾ جي ڪڏهن نئلان يا پلاسٽڪ جي ڪا شيءِ لڳل آهي ته اها ڪچري جي دٻي ۾ اڇلائجي.
• مهيني وارن ڏينهن ۾ ڪا شاگردياڻي بهتر محسوس نٿي ڪري ۽ هوءَ ڪا دعوت يا ڪلاس اٽينڊ نٿي ڪرڻ چاهي ته هن جو ايترو چوڻ ڪافي آهي ته ”Sorry, I was not feeling well“. اڳلو پاڻهي سمجهي ويندو.
• آمريڪا ۾ دوا درمل جو خرچ تمام وڏو آهي. ان ڪري هر شاگرد کي کپي ته هو هيلٿ انشورنس خريد ڪري. ڪيترين يونيورسٽين ۽ ڪاليجن ۾، ڌارين ملڪن کان آيل اسٽوڊنٽس کي ’اسٽوڊنٽ هيلٿ سينٽر‘ معرفت، سستي اگهه تي انشورنس مهيا ڪئي وڃي ٿي. ان جو فائدو هر شاگرد کي وٺڻ کپي.
• آمريڪا ۾ جيڪڏهن توهان ڪار هلائڻ چاهيو ٿا ته ان لاءِ پڻ انشورنس خريد ڪريو. ياد رکو ته آمريڪا ۾ ڪڏهن به انشورنس بنا ڪار نه هلائجي. روڊ جي حادثن ۾ ڪڏهن ڪڏهن لکها ڊالر ڀري ڏيڻا پون ٿا، جيڪي انشورنس جي حالت ۾ انشورنس ڪمپني ڀري ٿي. جيڪڏهن توهان پنج سال پراڻي يا ان کان گهٽ پراڻي ڪار هلايو ٿا ته ان لاءِ ڪار جو انشورنس ۽ Liability انشورنس حاصل ڪرڻ پڻ ضروري آهي.